O verán deu os seus pasos e o ambiente festivo debilitouse. Agora enfrontámonos ás necesidades que deixamos atrás e, unha vez máis, hai que dar as razóns correctas á sociedade vasca.

Ao parecer, os primeiros contactos tratan de achandar os camiños ao ambiente político, pero quizá –sempre hai excepcións– ao señor Ortuzar, habería que dar as grazas polo esforzo que fai por ser protagonista.

Señor Ortuzar, que é un claro exemplo de versatilidade diplomática, e –ao parecer– cando os seus días de “cantor” solista están a piques de terminar, creo que gañou o último e elegante saúdo.

Pasaron dez anos desde entón, facía un tempo espléndido, un vento fresco, elegante. Como o Nadal estaba cerca, a capital ofrecía rúas ben decoradas, era o último mes de 2013.

No Parlamento de Vitoria-Gasteiz, café e un par de xornais encima da mesa, tranquilos, á espera do meu amigo. Un murmurio de voces perturbaba a miña tranquilidade. O grupo de xornalistas que se atopaba alí apresurouse a abandonar o silencio da cafetaría.

Enseguida souben por que se moveron. Estaban nos corredores, escoitando a un home sempre novo, cunha elegante oratoria, refírome ao presidente do PNV, Andoni Ortuzar.

A verdade é que non se que podía dicir ata que cheguei, pero escoitei con toda claridade isto: “Chegou o momento de reformar o Estatuto de Gernika e actualizar o encaixe de Euskadi en España. A consulta popular poderíase levar a cabo no curso 2015-2016. O importante é facelo”.

Todos sabemos que a hemeroteca non perdoa, por iso, ao reler hoxe, pódese dicir que non son palabras frívolas, as que dixo o presidente do PNV, Andoni Ortuzar, no Parlamento de Gasteiz no ano 2013.

E non son nada desdeñables, sobre todo si temos en conta o que dixo hai poucos días o propio Andoni Ortuzar: “O PNV cre que é hora de pasar da palabra aos feitos para definir un novo status de autogoberno para Euskadi”.

Ao ouvir isto, si tivese que subliñar algo, eu destacaría a falta de coherencia do PNV.

Con todo, este tipo de actitudes non veñen de todos os xeitos, ten as súas razóns poderosas, sólidas. Quen non se inmisciría de face ao futuro cos sufrimentos que leva o PNV nos últimos anos?

O PNV é o único partido político que gañou 55 veces en todo tipo de eleccións, e acendéronselle as alarmas ao caer por baixo dos 200.000 votos, por primeira vez na historia. Non hai motivo para a covardía, para a covardía, para o medo?

As malas noticias sempre están, é certo, pero ademais, é innegable que unha mirada serena á situación política actual de Euskadi e Navarra achéganos novidades. Entre outros aspectos, destaca a “uniformidade” entre os grupos que conforman as Cámaras Lexislativas.

Unha vez máis, resaltando a distancia entre a “praxe” e o verbo. Sen descartar que no día a día do Parlamento, a actitude dialéctica, coa excepción dos dirixentes de UPN, civilizouse visiblemente.

En calquera caso, e aínda que o que se percibe non sexa amable, estamos onde estamos e queremos ou non, todos somos parte. Conscientes desta realidade, como no paso do tempo, aprendemos sobre todo o coñecemento, cando é substituído pola fe, o esforzo tranquilo pero empeñado, que sempre debe axudar aos recursos do argumento. Isto dá paso a un apaixonante “sentimental”, o que sempre leva unha situación delicada e perigosa.

Eu sei, como moitos outros, que puxemos as pernas moi lonxe do obxectivo, pero o erro cometido, tamén a nós, fíxonos cambiar o camiño. Hoxe é inevitable que un proxecto independentista requira unha maior “sedimentación” para metabolizar á maioría da sociedade.

Todo iso é certo, porque non é mentira que a actual situación de dependencia do poder do Estado e das súas institucións implique necesariamente que Madrid regule o verdadeiro alcance e contido da autonomía. Por tanto, hoxe en día as transferencias famosas utilízanse como “concesións” a cambio de que o goberno do PSOE mantéñase nA Moncloa.

Así ocorre cando o Estado ofrece certo grao de autonomía para acougar o que a organización nacionalista reclama, ou cando “algún outro grupo” deste grupo fai unha petición territorial de menor dimensión.

Por tanto, cando os obxectivos de ambos os niveis non coincidan, hai que construír un vínculo entre ambos para conseguir o apoio necesario. Hoxe en día non é así, pero será así, porque o señor Urkullu, no seu día, xa me dixo o contrario.

Con Urkullu non se pode negar que foi lehendakari durante doce anos, até hai poucos días. Por tanto, non é un extraterrestre, non se sabe de onde. Coa colaboración de Ortuzar dirixiu ao PNV durante décadas.

Á mencionada parella biscaíña, as miñas preguntas: Quen son os que construíron a incineradora de Zubieta? Quen son os que defenderon as barbaridades que non se puideron salvar en Zaldibar? Quen son os que rexeitaron na nada os avances na xestión sostible dos residuos aplaudidos por Europa?

Quen son os que decidiron acelerar as obras do TAV e construír grandes infraestruturas para as enerxías renovables? As iniciativas salvaxes que destrúen os bosques son un bo instrumento para facer fronte á emerxencia climática?

Aos membros do Goberno de Urkullu escoitámoslles moitas veces: “Non hai outro camiño correcto”. Pero cando aquilo tan orgulloso desmentía as rutinas, conserváronse, tanto as vacas como de novo.

Sen máis dilación, a colaboración que ofrecestes desde Lakua até agora é moi coñecida: “Si non estás de acordo connosco, debes saber que sen ti sairemos adiante”.

Imanol Pradales, lehendakari, a sociedade vasca está a esperar a súa praxe.

Josu Iraeta, escritor