Os cambios acaecidos en Altza deben contextualizarse nos procesos migratorios da época. Os inmigrantes chegaron de España, sobre todo a Bizkaia e Gipuzkoa.

A investigación realizada polo Cluster de Sociolingüística tivo dous obxectivos. Por unha banda, aqueles cidadáns que chegaron ao barrio de Altza tiveron experiencias, vivencias, opinións e actitudes en relación ao eúscaro. Doutra banda, o grupo de investigación considera que este traballo pode servir para analizar a presenza do eúscaro nas migracións actuais.

O grupo de traballo utilizou entrevistas en profundidade e grupos de discusión. Nestas sesións reuníronse cidadáns de catro características: Persoas que chegaron da década de 1950 a 1970, os seus descendentes, que xa vivían naquela época en Altza, e os seus fillos.

O informe completo está dispoñible na seguinte dirección.

O artigo resultante do informe atópase na revista Bat.

A continuación preséntase un resumo das conclusións do grupo de investigación.

- O proceso de integración para a supervivencia das persoas inmigrantes levou a cabo grazas ás redes de solidariedade creadas conxuntamente. A integración laboral e escolar foi un éxito, aínda que o proceso non foi fácil, como o anterior. Nestas fases de integración apenas se mantiveron relacións directas coa sociedade vasca local, salvo as establecidas polas elites laborais e administrativas. A situación sociolingüística e económica da sociedade de acollida permitiu desenvolver o éxito desta integración laboral sen o eúscaro e sen apenas ter relación cos vascos, é dicir, co éxito laboral e social entre eles.

- Os inmigrantes que dominaban a linguaxe hexemónica da sociedade de acollida non necesitaban o eúscaro para integrarse nestas dúas fases; o prestixio do eúscaro era marxinal e iso fixo invisible o eúscaro. Así, as relacións xurdidas nos primeiros anos foron moi superficiais, vivían en dous mundos que apenas se tocaban.

- As persoas que falaban de Galego mostraron nalgúns casos empatía co eúscaro porque as persecucións orixinarias da situación minorizada respecto da súa lingua permitíanlles coñecer máis de cerca a situación.

- A gran dimensión demográfica da inmigración provocou en poucos anos un forte desgaste na vitalidade etnolingüística do eúscaro, que debilitou á comunidade lingüística e cultural desde o punto de vista da comunidade vasca. Este proceso foi vivido como unha inundación por parte dos falantes vascos, desde a dor e a incapacidade.

- Desde a integración social iníciase e desenvolve a relación de integración entre inmigrantes e autóctonos en Altza. Como consecuencia dos movementos sociais a favor do eúscaro na época de transición e da política lingüística posterior (a partir de 1982), o clima de cambio social provocou tamén unha activación na revitalización do eúscaro. A mensaxe a favor do eúscaro deixou pegada nos inmigrantes e os seus habitantes.

- A integración cultural tamén contribuíu á naturalización. As relacións afectivas e identitarias coa orixe e a sociedade de acollida foron moi diferentes entre os inmigrantes e os seus descendentes. En función diso detectáronse relacións culturais diferenciadas entre os inmigrantes.

- Nesa integración, os valores do eúscaro tampouco foron homoxéneos: os inmigrantes recoñeceron ao eúscaro un valor instrumental para os seus fillos, como clave para avanzar na sociedade do futuro. Pero non para os de primeira xeración, porque tiveron bastante traballo coa integración laboral. En certo xeito, tiveron unha integración social exitosa, pero non tanto a integración sociolingüística do eúscaro.

- O valor integrador do eúscaro foi percibido máis tarde polos inmigrantes á vez que se recuperaba o prestixio do eúscaro e só para a segunda xeración. Esta visión foi decisiva para a construción de pontes entre inmigrantes e autóctonos: a aproximación entre os “dous mundos” partiu da dimensión social e cultural, máis que do laboral.

- A integración cultural debe ter en conta a simplificación e consolidación da accesibilidade á cultura local. Neste caso, o uso de canles bidireccionais é imprescindible desde o punto de vista da interculturalidad e a interculturalidad para construír as pontes que virán. E así se pode permitir, efectivamente, a integración sociolingüística.

- Confírmase que se produciu un grao de confrontación entre as persoas inmigrantes e as vascas en torno ao conflito lingüístico, pero a maioría non o viviron como un conflito significativo. De feito, inmigrantes e descendentes consideraron oportuno realizar unha política lingüística a favor do eúscaro e, en xeral, entenden que se establezan medidas para protexer e promover o eúscaro. En calquera caso, a realidade do conflito lingüístico non só se detectou na poboación inmigrante, senón que os vascos tamén mencionan a dor que lles produce a necesidade de adaptarse sempre á práctica do castelán parlante. É dicir, pensan que, en lugar de que os inmigrantes se adapten á realidade lingüística do seu país, tiveron que adaptarse necesariamente á realidade lingüística dos inmigrantes.