O Concello de Amezketa leva anos traballando na memoria histórica e agora decidiron dar un paso máis: Trátase de analizar a «época escura» que viviu entre 1936 e 1945. Para iso, fixeron un chamamento á cidadanía para que solicite testemuños, fotografías ou calquera outra documentación relacionada con esta época da vida.

O concelleiro Iñaki Arandia, en colaboración coa Sociedade de Ciencias Aranzadi, explicou a súa intención de realizar unha investigación "exhaustiva" sobre o sucedido en Amezketa durante a guerra do 36 e o primeiro franquismo. Anteriormente, destacou o “impresionante” traballo realizado polo cidadán Joxe Mari Otermin.

«Sabemos que naquela época moitos amezketarras sufriron terriblemente; na idade máis axeitada da súa vida abandonaron a casa e víronse obrigados a ir á guerra, algúns morreron na fronte, outros resultaron feridos e quen co pensamento eran contrarios a Franco sufriron multas, encarceramentos, expropiacións ou xuízos», explica Arandia. Os cidadáns teñen dereito a saber que ocorreu e queren deixar constancia diso.

Para iso contarán coa colaboración da Sociedade de Ciencias Aranzadi. Aranzadi presentou no Concello a súa proposta de traballo e o Concello acordou e asinou o acordo. Arandia destacou que a axuda de Aranzadi dará "integridade e garantía de calidade" á obra de Aránzazu.

O obxectivo principal da proposta de traballo, segundo o Concello, vai máis aló da redacción dun libro. “O movemento que se creou no pobo, as accións que hai que levar a cabo ou os testemuños e intervencións da cidadanía teñen prioridade”, sinalaron. De feito, para completar o relato, subliñaron que, a falta dos protagonistas directos da época, necesitarán da axuda dos seus familiares e achegados.Deste xeito, pretenden evidenciar «a verdade, a xustiza e a reparación de quen sufriron sen razón algunha».

Para iso contarán coa colaboración de membros de Aranzadi. O investigador Javi Buces subliñou que o labor de Aranzadi será investigar a verdade para que, despois, póidase proceder á reparación e a xustiza. E é que, como dixo Buces, «sen saber a verdade, non podemos pedir reparación e xustiza».

Chamada á cidadanía

A Sociedade de Ciencias Aranzadi consultará os arquivos locais, vascos e estatais para levar a cabo o traballo de investigación. «Xa coñecemos os pormenores da guerra, os académicos fixeron un traballo impresionante. Agora o que queremos saber é quen sufriron a represión, con nomes e apelidos», dixo Buces.

Pero non todo está recollido nos arquivos. A idea é realizar un traballo histórico co que recibiron dos arquivos, e tamén se recollerán testemuños en paralelo. «Queremos saber quen tivo que ir ao exilio ou a quen lle fusilaron, ou por exemplo, a represión contra as mulleres non está documentada. Queremos eses relatos», aclara Buces.

Segundo Arandia, queren aclarar "como foron á guerra, onde os mataron, o cadáver foi traído e fíxoselles morrer, quen foron os feridos, si recibiron algún tipo de axuda económica por feridas ou cales foron os efectos negativos por ser nacionalistas".

En breve, o Concello abrirá unha oficina de Memoria para que a cidadanía poida achegar ou recibir información sobre o que se sabe na oficina. Mentres tanto, Buces propón dúas opcións de contacto para os cidadáns interesados: memoria@aranzadi.eus e o teléfono 943 466 142.

Por iso, realizaron un chamamento á cidadanía para que lea atentamente as follas informativas que lles chegan ao seu domicilio e reflexione sobre as fotos, documentos e anécdotas daquela época. Unha vez aberta a Oficina da Memoria, poderán informar diso directamente no Concello. Para ese efecto, sinalaranse os días e horas en que o Concello procederá á apertura da oficina.