Outra vía inicial da guerra de expoliación era a subscrición e as achegas públicas. O obxectivo destas inscricións era recadar fondos a favor dos voluntarios para ir á fronte, e para iso a prensa franquista publicaba o nome e apelidos dos doantes, cuxa función principal era sinalar aos que non doaban diñeiro. Foi un instrumento importante para a presión: “Sexamos xenerosos cos nosos irmáns que dan todo a favor de España”, reivindicaba Diario de Navarra no seu discurso de xullo. Tras a análise dos anuncios publicados en devandito xornal, o investigador Cesar Layana estima que en Navarra se recibiron como mínimo 5.000.000 de pesetas.

En diñeiro ou en especias, o mesmo, todo valía para España. Así, o Tesouro Nacional tamén reuniu con profusión xoias de ouro e prata. “O día de onte recibíronse na Facenda da Deputación de Gipuzkoa estes obxectos…”, o diario falanxista Unidade inicia un dos seus artigos de subscrición, en outubro de 1936, mentres naquel territorio estaban a realizarse fusilamentos masivos: dúas agullas de ouro, catro cadeas, un medallón, moedas de prata, un catarral, un rosario; familias destas, unha caixa de ouro, unha cruz de ouro…

Todo ese diñeiro e ese tesouro non sempre chegaba ao seu sitio e eran moitos os que metían a man na bolsa, empezando pola familia Franco-Polo. En 2019 O Mundo fixo público o testamento do ditador español, escrito en 1968, no que pon en herdanza 28 millóns de pesetas para a súa esposa Carmen Polo e a súa filla Carmen Franco. “Como é posible que en 1935 Franco cobraba 2.400 pesetas –os 6.400 euros actuais–, poder acumular esa cantidade?”, pregúntase o xornalista Joan Esculies no número de novembro da revista Sapiens. Ao quince días de producirse o levantamento “xa tiña 34 millóns de pesetas de fortuna”, di no mesmo artigo, que na actualidade ascendería a 81,2 millóns de euros. Para iso tivo en conta os datos achegados polo historiador Anxo Viñas.

Viñas escribiu o libro A outra cara do caudillo (“A outra cara do Caudillo”), no que explica que unha das primeiras fontes de ingresos de Franco foi a subscrición popular ou “suskripciones nacionais” con prácticas irregulares. Levou a corrupción ao extremo, por exemplo, coa chamada Operación café: O ditador brasileiro Getulio Vargas apropiouse e vendeu millóns de toneladas de café que regalou.

Tamén en empresas armamentísticas

Pero pensar que os bens dos francos son só os que pon nun anaco de papel sería demasiado inxenuo: o xeneralista tiña accións en empresas relacionadas coa industria química nazi e utilizou tamén o Instituto Nacional da Industria para aproveitar esta rede. Na súa acción de medio millón de pesetas na Unión Española de Explosivos (UEE), Alfred Nobel inventou a “dinamita”, que denominou aos premios máis famosos do mundo, entre eles o Nobel da Paz, fusionada coa Sociedade Española de Dinamita, creada en Galdakao, e que hoxe é MaxamCorp.

Esta multinacional de explosivos é un dos principais niños da oligarquía vasca e española, como a familia Do Piñeiro ou o presidente de Santiago Bergareche Vocento, e a través da rama de orixe alavesa Expal, S.A. manchou as súas mans en numerosos conflitos armados do mundo. Expal foi comprado en 2022 por Rheinmettal, a multinacional alemá que gañou fortuna en bolsa desde que en outubro pasado Israel Gaza comezou a masacrar, produtor dos famosos tanques Leopard.

Tampouco quedaba curto nos inmobles o ancián bigoteado, Sapiens publicou unha lista na que se atopan o Paca de Meiras, o palacio de Canto do Pico e moitos outros chalés e granxas en Marbella, Madrid, Guadalaxara, Miami e Rabat. No seu día esas casas custaban 26 millóns de pesetas, hoxe por descoñecemento. Por si isto fose pouco, sabemos que en Filipinas Franco contaba con 23.000 hectáreas de terreo rural, quizá para simular aos grandes esclavistas do pasado. Lémolo a Mariano Sánchez Soler no seu libro O Franco, S.A., pero o xornalista afirma que é imposible coñecer o valor destes bens, xa que apenas hai probas.

En resumo, o famoso hispanista Paul Preston asegura que toda a súa fortuna podía alcanzar os 400 millóns de euros.

[Este artigo forma parte do suplemento Espoliación franquista LARRUN]