Personalizar o erro sería cometer outro erro. Pero até o sepulcro e máis aló, Jake Sullivan, asesor de Seguridade Nacional do presidente de EE UU, Joe Bide, será o encargado de levalo nas costas, como dixo o 29 de setembro en The Atlantic Festival: “A rexión do Próximo Oriente é hoxe máis tranquila que nas dúas décadas pasadas”. Unha semana despois, o 7 de outubro, cando a matanza de Gaza aínda estaba nos seus inicios, The Atlantic levou a frase á liña dun comentario moi extenso na súa web, porque algo que ouvira nos soños non fora cada vez.

Non, non era anécdota. Falouse moito, e terán que facer máis no Israel da posguerra, dos preliminares do 7 de outubro. Pero, aínda que até agora foi máis en silencio, a de EE UU é un chanzo máis alto. Sullivan era ou debería ser a persoa máis informada do mundo. A ducia e media da primeira potencia de hoxe é a última pirámide do traballo dos servizos de información e intelixencia e a encargada de transmitir ao presidente en detalle toda a agresión, a pesar dos conflitos e as intrigas entre os servizos.

É máis, sobre este “saber” hai que construír, a continuación, estratexias e proxectos de política exterior que, sobre todo, serán abordados pola Secretaría de Estado. Así que o último ollo dunha longa cadea e o cravo que suxeitaba unha longa corda era o erro de Sullivan. Na primeira potencia do mundo, mira.

Non cabe dúbida, por outra banda, de que aquelas palabras de Sullivan en setembro reflectían plenamente a concepción da administración de Biden naquel momento. Non eran avaliacións ou reflexións persoais, nin saídas anecdóticas. Este feito podíase resumir nunha soa palabra: “Corredor”.

Solución de problemas

Traballada con discreción durante meses, asinouse o 10 de setembro, baixo a presidencia do Cume G-20 de Nova Deli, o proxecto IMEC India-Middle East-Europe Economic Corridor. Proxecto dun xigantesco enlace de comunicación e transporte (fibra, tren, mar, estrada) con Oriente Medio como centro de masas.

Segundo a declaración oficial, o Corredor buscaba reforzar o desenvolvemento económico fomentando a conectividad e a integración económica entre Asia, o golfo Pérsico e Europa, e chegaría desde a India até Europa, pasando por Emiratos Árabes, Arabia Saudita, Xordania, Israel e Grecia. Dicíase en voz alta que, á conta dos Estados Unidos, viña competir co BRI de China ou o novo camiño da seda; e máis oculto, podíase notar que tamén se podía quitar a forza á canle de Suez.

A lista de promotores do corredor era tan expresiva como a dos que non aparecían. No Sur de Asia, India si, pero en Paquistán ou Bangladesh non, a causa non é inadivina. En Oriente Medio, Arabia Saudita, Emiratos Árabes Unidos e Xordania si, pero non Irán, Omán, Qatar, Bahrein, Kuwait, Iraq, Siria, Iemen... e Exipto. Israel e Grecia si, pero Turquía non. Pero non foi porque eles tamén lles convidaron pero dixeron que non, como explicou Erdogan claramente.

Non debe ser especialmente rápido para darse conta de que este Corredor conectaría basicamente a Arabia Saudita con dous grandes mercados de combustible, India e Europa, pero deixando as barreiras do camiño en mans de Emiratos e Israel. E que a EE.UU., máis concretamente Blinken, alcanzaban así a cuadratura do círculo, cubrindo a torpe xubilación de Afganistán e pondo en marcha a emenda á totalidade da doutrina eurasiática falecida de Bzerzinski.

A través dunha solución única, Washington resolvía moitos problemas da súa política exterior: Competir con China co tanto gordo; vincular a India co mundo occidental, con máis solidez que as retolias do Indopacifico; illar Irán e Rusia e os seus satélites na rexión; regalar a Europa algo substitutivo dos combustibles rusos, pero con control en mans de terceiros; semiturar aliados rebeldes como Turquía e Exipto... Pero, sobre todo, reafirmar a missus dominicus de Israel en Oriente Medio, pegada xunto a Arabia Saudita.

A bondade do proxecto era tal que en casa, mesmo na sala de sesións de EE UU, dificilmente podería ter inimigos: O Corredor era unha clara continuación dos Acordos de Abraham, a pesar de Trump.

Lava leite

A suite do leiteiro desprázase ao solo o 7 de outubro en Gaza. E desde entón hase empequeñecido baixo bomba no Mediterráneo oriental este incontrolable Leviatán, que os propios Estados Unidos creceron durante décadas.

Que fallou? Como é obvio, a consideración da cuestión palestina como tal, sen forma de solución, amortizada, e, de paso, menosprezar a súa capacidade marítima no mundo árabe, musulmán e en todo o Sur. E o que sería tan positivo: A brutalidade institucional que foi conseguindo a naturalidade de Israel, o feito de que ninguén poida facer o seu sen respectar nada, o non querer ser consciente de que non é inxusto, senón devastador. Pero todas elas son tachas antigas do centrismo occidental.

E non hai que esperar cambios profundos. Menos investimento. As ideas que empezaron a publicarse entre nós co obxectivo de “predicir o futuro de Gaza” mostran, sen apenas excepcións, que as claves dos problemas non se queren tocar en Occidente e que se pretende prever o futuro como unha fotografía tuneada do pasado. Iso si, sen corredores.Con todo
, na realidade de Oriente Medio xa empezan a reflectirse as innovacións: O acordo entre Arabia Saudita e Irán, incrible até hai pouco, pero que agora empezan a funcionar sen o padriño chinés; o neo-otomanismo de Erdogan, o kemalismo para enterrar e dar as costas dunha vez a Europa; a estratexia dos “pobos armados” de Hezbola, con ou sen Dezaseis...

Trátase, ademais, dunha nube negra que antes apenas se contemplaba, no horizonte de Oriente Medio: a nube negra de armas nucleares. Aínda que o mango Eliyahu non dixese nada, aí estaría a pantasma, pero agora pódese apostar que a aprendizaxe que derivarán de Gaza os máis poderosos da rexión irá por aí.

Moitas crenzas foron enterradas o 7 de outubro.