Automatically translated from Basque, translation may contain errors. More information here. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

The prison of Amorebieta, a tomb of living beings

  • Amorebieta (Bizkaia), August 1939. The Central Women’s Prison of Amorebieta-Etxano was set up in the building currently housed by El Carmelo School, and from all over the Spanish State, “very dangerous” women were moved to the Franco regime.
Ezkerrean, El Carmelo ikastetxeko fatxada emakumeen kartzela gisa erabili zuten garaian. Eskuinean, espetxeko joskintza tailerra; propagandarako egindako argazkia izanik, ez ditu erakusten benetako baldintza latzak.
Ezkerrean, El Carmelo ikastetxeko fatxada emakumeen kartzela gisa erabili zuten garaian. Eskuinean, espetxeko joskintza tailerra; propagandarako egindako argazkia izanik, ez ditu erakusten benetako baldintza latzak. (arg: El Carmelo / Penak Luditzeko Patronatua)

There is no official documentation of this prison that was in operation until 1947, and perhaps that is why the female jails of Saturraran and Durango are better known. But that does not mean that this prison is of no importance to the Francoist network.

Now, historian Ascension Badiola has published the first monograph on the center:Dangerous Individuas (Vaccine, 2019). In total, it has brought together more than 1,200 prisoners, but the actual number of prisoners has increased considerably. In the absence of official documentation, he has had to resort to the Official State Gazette, the newspaper library and references of other historians in search of concrete data. And he has used the testimonies of women prisoners to collect the harsh prison conditions that they themselves called “the tomb of the living.”

The horrors started even before reaching Zornotza. As Pilar Pascual said: “They put us in a van where they carried pigs, and as we went up, we heard: Don’t get closer, we had to do crap on that corner because we had nowhere to do it.”

“In the morning, fasting, we were given a warm water shot; we were told they were throwing Maggi, but it didn’t taste,” explains Nieves Torres. The feeding conditions were so extreme that in 1942 they decided to go on a hunger strike. After three days without eating, they were given “cabbage and four potatoes” in the room.

Leonesa Amalia de la Fuente Peral, in order to be able to stay in the last days of pregnancy, requested to work in the kitchen and accepted the request: “I got up at four o’clock in the morning and my feet were very bad because I had been given so many hours of standing and because of the heat (...) Once a load of beans arrived and inside there were only bugs.”

In addition to food, there were important health and hygiene problems: “There was no medical service,” said Teopista Bárcena, “and we didn’t have minimal hygiene; there was no shower and we could only use a narrow and long cattle watering to clean it.”

Although not officially registered, young children also lived (and died) in prison. Thanks to the mothers' testimonies, we know about them, among other things, thanks to the Madrid cigarrera Julia Manzanal: “We slept on mattresses about 40 cm wide, one beside the other, and there were children among them. One night, many daughters got sick and Trinidad Gallego, nurse, told me it was meningitis and I had to say goodbye to my daughter. And so, little Julia, those beautiful eyes that every day changed color, went away (...) We spent the whole night calling the nuns, but in vain did not appear. When they arrived in the morning, he was dead.”

The communist Tomasa Cuevas used three words to describe Amorebieta's hell: “Chaos, stacking and horror.”


Newest
Donostiako metroko Mirakontxa-Easo zatiaren lanek %164ko gainkostua dutela salatu dute

Satorralaiak plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]


Haur miopeen gorakada handia, kezka iturri: “Kanpoan jolastea oso inportantea da”

Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]


M8an faxismoaren kontra eta aliantza feministen alde egingo du Euskal Herriko Mugimendu Feministak

Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]


M3moria Auzolana ekimena sortu dute, Martxoak 3ko grebekin loturiko objektuak eta testigantzak biltzeko

Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.


12-18 urteko ikasleak zaintzaz gogoetatzen jarri ditu Euskadiko VII. Olinpiada Filosofikoak

Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]


Punto de Vista: mundua pantailan ikusteko beste modu bat

Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]


PSNk AHTaren Gasteizko lotunearen alde egin du, Ezkiokoa ez dela “bideragarria” argudiatuta

"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.


CAFek Jerusalemgo tranbiaren proiektua utz dezala eskatzeko manifestaziora deitu du BDZk

Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.


Famili'on egonaldi ibiltaria aurkeztu dute lehendabizikoz Baionan

Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.


Hamahiru urte eta erdiko kartzela zigorra ezarri diote Mario López Gernikako saskibaloi entrenatzaileari

Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.


25 urtez 300 haur bortxatu zituela aitortu duen zirujauaren aurkako epaiketa hasi da Frantzian

1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.


2025-02-25 | Angula Berria
Iratxe Sorzabal preso politikoaren absoluzioa eskatu dute Irunen

Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.


Paxkal Indo
“Apaizek jipoitzeko beldurrez, isiltasunak sekulako lekua zuen Betharramen”

Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]


Hasi da AEBetako Greenpeace desagerrarazi dezakeen epaiketa

Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]


2025-02-25 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Txinako Alderdi Komunista eta enpresa pribatu erraldoiak: tolerantziatik lankidetza goxora?

Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]


Eguneraketa berriak daude