Txikia diozu? Bikoitza!
Askori entzun diot Euskararen Legeari Nafarroan egin gura zaion aldaketa “txikia” dela esaten: zenbait alderdi politikori, sindikatu batzuei –nireari, besteak beste– baita euskalgintzako erakunderen bati ere. Ez nator bat. Uste dut, gainera, balorazio hori egiten dela proposamena Geroa Baik eta Izquierda-Ezkerrak egin dutelako.
Txikitasunaren ideiaren bozeramaleek diote aldaketa hori lehenengo urratsa baino ez dela. Horrekin ados. Lehen urrats ederra, gaineratuko nuke nik: aspaldi eman beharrekoa eta aspaldi eman gabea. Legea lehenengo urratsa da; gero, gauzatu egin behar da, gobernuak gauzatu ere. Jakina. Lege hau, eta beste edozein. Baina proposatzen den aldaketak aukera emango die Nafarroako gurasoei, lehenengoz eman ere, seme-alabak euskarazko irakaskuntza publikoan matrikulatzeko, nahiz eta “eremu erdaldunean” bizi. Ez da, beraz, aldaketa txikia. Galdetu bestela, eremu horretan bizi diren guraso euskaltzaleei.
Nik lan egiten dudan institutuan, esate baterako, hiru hizkuntz eredu daude: Euskal Autonomia Erkidegoan ohikoak ditugun A eta D eta, horien osagarri, G eredua. G, nonbait, “gaztelania” hitzetik harturikoa, eredu horretako ikasleek ez baitute euskaraz ezertxo ere ikasten. A eredukoek euskara ikasgaia dute, besterik ez. Gure institutua, Nafarroako handienetakoa, eremu mistoan dago. Eremu erdaldunean balego, ez litzateke A eredurik eskainiko, ezta D eredurik ere. Ikasleek ez zuten euskara (are gutxiago, euskaraz) ikasteko aukerarik izango. Aukerarik ez. Horrela daude Iruñerritik beherako ia institutu publiko guztiak: euskarazko eskaintzarik gabe. Oker ez banago, Lizarrako institutu publikoa da salbuespen bakarra.
Aldaketa egiten denetik aurrera, eremu erdalduneko ikasleek ere izango dute Nafarroako gainerako ikasleek duten eskubide berbera. Ez deritzot horri aldaketa txikia. Batez ere kontuan hartzen badugu zenbat urte igaro behar izan diren aldaketa ustez txiki hori gertatzeko.
Izan ere, legea helburu horrekin aldatzeko lehenengo ahalegina aspaldikoa da: dagoeneko hogei urte igaro dira! 1995ean, Eusko Alkartasunak –1986an, Euskararen Legearen kontrako botoa eman zuen alderdi bakarrak– eta Alderdi Sozialistak horixe bilatu zuten Nafarroako Parlamentuan: Euskararen Legea aldatzea, horrela Nafarroa osoko ikasle guztiek izan zezaten euskaraz ikasteko eskubidea eta aukera. Ez zuen aurrera egin. Parlamentuan bozkatu ere ez zuten egin, UPNk eta Herri Batasunak iragarri baitzuten kontrako botoa emango zutela. Azkeneko horiek, nonbait, ez zutelako “txikikeriatan” jardun gura eta lege erabat berria eskatzen zutelako. Jakina: legea ez zen proposatzen zen moduan aldatu, baina lege berririk ere ez zen egin.
Hamahiru urte geroago, 2008an, beste ahalegin bat egin zen, Izquierda Unidaren (IU) eskutik. Oraingoa baino ahalegin murritzagoa izan zen arren, oposizioan zeuden alderdi guztien babesa izan zuen (gogoan izan behar da Batasunari hauteskunde haietan parte-hartzea debekatu egin ziotela) baina, beste behin, ez zuen aurrera egin. Orduko hartan, Aralarreko parlamentari bat oporretan joana zelako.
Oraingoa, beraz, hirugarren saiakera da. Hirugarren saiakera, orain arte aldatzerik egon ez dena aldatzeko. Eta ematen du, oraingoan bai, aurrera egingo duela. Eta hala eta guztiz ere, aldaketa txikia? Ia hiru hamarkada behar izan ditugu euskararen kontrako lege hori aldatu ahal izateko, eta aldaketaz diogun bakarra da “txikia” dela? Hori horrela balitz, benetan aldaketatxo baten gainean berbetan ariko bagina, ez du ematen aldaketa handiagoetarako gaudenik. Gehiago esango dut: maiatzeko hauteskundeetatik aterako den parlamentuak gobernu aurrerakoi eta euskaltzalea osatzeko aukera emango balu, parlamentu ezkerreko eta euskaltzale horrek ez ditu hizkuntza ereduak aldatuko: Nafarroan jarraitu egingo du G ereduak. Alegia: gobernu berritzaile hori ere ez da lege-aldaketa hau baino harago joango.
Hori guztiori dela eta, onerako den aldaketa bikoitz baten atarian gaude: lehenengo eta behin, euskaraz ikasteko aukera Nafarroa guztira hedatuko delako eta, bigarren, ezker abertzaleko parlamentariek, hogei urte geroago, pragmatismoaren bideari jarraitu eta aldaketaren alde bozkatuko dutelako. Hori ere ez da aldaketa txikia gero!
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
The achievement of the Euskadi Selection has undoubtedly been a historic achievement. But if you stick to that, for many Basques – I too, because I am Navarro – it will be the darkest and saddest day. After enjoying the joy and warmth of the first few days, let's go back to... [+]
Hearing and language teachers (PDI) and speech therapists are specialist teachers who work in both the public and the concerted school. Among its functions is the direct attention to students with language and communication difficulties, but also the establishment of incremental... [+]
The victims created by the IAP are not only functionalized teachers thanks to the stabilization process brought about by the IAP Law, but much more. Some have been given some media visibility as a result of Steilas's appeal, but most of them are invisible. All the victims of the... [+]
In recent weeks we have been reading "proposals" for the recovery of the railway line Castec-Soria and the maintenance of the Tudela train station in its current location, or for the construction of a new high-speed station outside the urban area with the excuse of the supposed... [+]
Year of War, year of lie!
That is what the phrase says, and that is what reality confirms.
Given the situation of war in the world and in Europe, its constant upturn and the possible consequences that this has had and will have in Euskal Herria, last December several citizens... [+]
The restoration of the natural characteristics of the beach of Waukee began three decades ago and continues without interruption in the staged restoration to counterclockwork.
Samuel (Bizkaia) is an exceptional space, very significant from the natural and social point of view... [+]
After so many years of struggle for it, 34 years, precisely, we are very pleased with the decision taken a few days ago, on 28 December, Innocent Day, in Pamplona, at the assembly organized by the International Federation of Basque Ball. Well, from now on we will have the... [+]
Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.
Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]
In February 2023, I read the news in the press and I was depressed because it surprised me and gave me what to think. The store of Jostaldi Kirolak Erdikale Street in Azpeitia will be closed to the public after 48 years of running.
That made me travel in time. I'd been there... [+]
Next Saturday, 11 January, the Sare citizens' network called for a new demonstration in Bilbao in defence of the rights of Basque prisoners. This is a unique opportunity to move forward on the path of coexistence in our people, after decades of violent confrontation and, even... [+]
Road 20 January. U.S. President Donald Trump will be investigated on January 20. Democratic economic elites have repeatedly tried to put an end to Trump’s life. Will they achieve the target by 20 January? Furthermore, they intend to bring the war to a new, tougher phase. To do... [+]
When we woke up, culturally and administratively, the landscape showed a three-speed disaster.
As far as culture is concerned, I had the opportunity – once again – to confirm this last November 14 at the Mint library in Ortzaize. There we met because Eñaut Etxamendi... [+]
Snow hides the earth and the traces of beings looking for pleasure. Under the beauty of snow there is time, years, generations, ephemerides, quotations; but when time goes by there are words that have not been said before or after. Snow reminds us that we could slip and fall. As... [+]
The world has also done so, because it is a symbol, because in history more genocides have already been done and will be done (bad luck, hear, it has touched you to be born there), but Palestine has special characteristics:
- A long time ago, at the end of the 19th century, it... [+]