Anakronia beltzak
Gutxitan oheratuko zen pianoan Bach edo Schuberten pieza bat edo beste jo eta Goethe edo Rilkeren pasarte batzuk irakurri gabe. Biharamun goizean, jaiki eta lantokira joango zen puntual asko, eta han nagusiek agindutakoa txintik atera gabe beteko. Ezer berezirik ez kultura handiko pertsona batentzat, esango dit norbaitek. Eta arrazoi osoa luke, gure gizonaren lantokia Auschwitz ez balitz.
Kulturarik jasoena eta ankerkeriarik latzena berez uztar ezinak direlakoan egon gara luzaroan. Orain, XX. mendeko izugarrikerien ostean, badakigu ez dela ezinezkoa, elemenia zirela horrelakoak nazien garaiko Alemanian.
Baieztapen hori du abiapuntutzat George Steinerren saiakera lazgarri eta ederrenetariko batek, euskaraz honelaxe ez bada honelatsu behar lukeenak: Hizkuntza eta isiltasuna. Saiakera bat literatura, hizkuntza eta gizagabekeriaz. Aspaldi irakurria nuen arren, lehen aldi hartan ez bezalako zirrara eragin dit bigarren txanda honetan, eta uste dut badakidala zergatik.
Abiapuntuko baieztapenak ezinbestean dakar honako galdera hau: ikusiak ikusi, esan ote daiteke kulturak gizaki hobeak bihurtzen gaituela? Galdera erretoriko bezain deseroso horrek, bistan da, kolokan jartzen du mendebaldean oro har eta Europan bereziki orain arte inork zalantzan jartzen ez duen axioma.
Steinerrek gordin dioen bezala, XX. mendeko izugarrikeriak (auschwitzak, gulagak, guantanamoak eta era guztietako ziega itsuak) ez dira inola ere inperioaren bazter urrunetan sortuak, inperioaren bihotz-bihotzeko parejeetan baizik. Sorleku bera dutela, alegia, goi mailakotzat jo ohi dugun kulturak eta gizateriak ezagutu dituen izugarrikeriarik basatienek.
Neure buruari agindua nion, aspaldi samarrik, ez nuela Hondarribiko alardea sekula gehiago plazan aipatuko, baina hedabideetan erakutsi, esan eta idatzi direnak ikusi, entzun eta irakurrita, iruditu zait betikoaren aldekoek argudio berri bat erabili dutela aurten, betiko argudio argal ergelez gain.
Labur zurrean, honelatsu formula daiteke argudio niretzat berri hori: “Kultura handiko pertsonak gara gu, aizu, ez pentsa istilu bila dabilen jende ezjakin eta erronkorosoa garenik...”.
Ni prest nago hori (ere) sinesteko, baina iruditzen zait betikoaren aldekoen irakurgai kuttunen zerrendan ez dela George Steiner agertuko, bestela ez baitzuten argudio hori erabiliko.
Aitortzen dut egunotan sarri egin dudala ahalegina, uztar ezinak diruditenak uztartuta irudikatzeko. Bach edo Schuberten musikaz eta Goethe edo Rilkeren literaturaz gozatzeko gauza zen pertsona Auschwitzen “lanean” irudikatzea zen Steinerrek proposatzen zigun ariketa. Hondarribiko alardearen kasuan, atzekoz aurrera egin beharra dago irudimen ariketa.
Saiatu saiatu naiz, aurten ere betiko plastiko beltzen atzetik betikoa aldarrikatzeko aitzakian irainka aritu diren horiek etxean irudikatzen: gitarra hartu eta Mikel Laboa edo Ruper Ordorikaren kantuak kantatzen, edota Atxaga edo Sarrionandiaren pasarteak irakurtzen, esaterako.
Ez dut lortu, plastiko beltz horrek den-dena irentsi eta beltzean beltz bihurtzen baitu. Alferrik ari dira, ordea, bai plastikoaren atzekoak eta bai haiei, oraindik ere!, babesa eskaintzen dieten buruzahagi anakronikoak: ezarri nahi diguten erdi-aro ilun hau ez da betirako izango, uste duten baino lehenago argituko baitu arrazoiaren eta gizatasunaren egunak.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
I received your e-mail in personal mail on the strike portals. At first, like many others, I thought it was to let you know what options we have in the face of the strike. But no, the e-mail received was a political and communicative movement against the strike.
I will confess... [+]
This weekend I've been thinking about the word 'aesthetic' in relation to a phrase said by a friend: “This work is aesthetic.” I have studied the etymology of the word aesthetic, it seems that its meaning was originally perceived through the senses, and it was later associated... [+]
In recent years, the concept of industrial policy has reappeared strongly at various levels. The organization that was the hammer of neoliberalism, the International Monetary Fund, today insists that markets have been pressured to allocate resources efficiently and solve these... [+]
The other day in Bilbao, I met a friend at the Bira bar. We were very happy at the Tar and I said: “Of course, since you’re Guipúzcoa, hahahaha.” And he insisted that he was not Guipuzcoan. Without me understanding it, I kept saying, “Ah! Is it not? You were born in New... [+]
Zalantza asko izan ditut, meloia ireki ala ez. Ausartuko naiz, zer demontre! Aspaldian buruan dudan gogoeta jarri nahi dut mahai gainean: ez da justua erditu den emakumearen eta beste gurasoaren baimen-iraupena bera izatea. Hobeto esanda, baimen-denbora bera izanda ere, ez... [+]
We are in the midst of a world imperialist offensive led by the Western bourgeoisie. The form that the imperialist offensive has taken is that of war, with all its variants: economic war, cognitive and cultural war, lawfarr; and, of course, military war. Western imperialism has... [+]
I just saw a series from another sad detective. All the plots take place on a remote island in Scotland. You know how these fictions work: many dead, ordinary people but not so many, and the dark green landscape. This time it reminded me of a trip I made to the Scottish... [+]
To be honest, I don't know why I'm writing this. In today’s hostile environment, opinions of this kind are not well received. Perhaps LUZ will not publish this because it does not correspond to the opinions they have published so far (but if they have finally decided to publish... [+]
On January 15, the techno-business lobby called Cedarios presented its 6th report, Euskadi and the European Union, the shared destiny of prosperity and competitiveness. This neoliberal Think Tank, made up of eminent experts drawn from the world of finance, presented a magical... [+]
We Basques move our feet behind the witness of Korrika to proclaim that we want to survive as a Basque people in favor of our language, with the aim of the Basque Country we desire.
The tipi-tapa is the first step taken by a migrant person who leaves his homeland in Africa,... [+]
And for another year, the unions have organized prefabricated strikes for us. And we, individually, will decide whether or not to join the strike, without the need for any assembly at the school.
The strike model that I was taught is no longer in vogue, it seems. In my... [+]
Life surrounds everything, it is limited and fragile. To live good lives, it seems to me that the body knows what to do, while the mind, although it knows (when it is well informed), often sees the body deliberately silence. In this silence the mind opens itself to relations... [+]
Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]