Antzuak eta gure haginak
LANDARE BAT, edozein. Hazitik ernatu, zaina, zortena, hostoa, hazi, heldu, erresalbuak metatu, loratu eta fruitua ekarri. Egun gutxi batzuetan –letxuga batek, adibidez, ehunen bat egunetan– edo ehunka urtetan osa daitekeen bidea. Fruitua ez da landarearen helburua. Fruituak haziak daramatza, eta hazi horiek sakabanatu eta, gehienetan, asko uste gabe, ereingo dituena erakarri eta saritzeko trikimailu soila da. Sagarrondoak ez ditu sagarrak ematen guk munduko sagardo onena edan dezagun, bere haziak hedatzeko baizik.
Eta hazirik gabeko fruituak? Nola arraio uler daiteke landare batek hazirik ez duen fruitua ematea? Loreak sortu eta zabaldu, fruitua hazi eta heldu... Ikaragarrizko energia erre, alferrik? Landareak bere kabuz urrats hori egitea ez da batere ohikoa, ez du antzutasunerantz eboluzionatuko. Noizbehinka, mutazioren bat dela tarteko, aldaera antzu bat naturalki sor daiteke. Gehienetan, ordea, geuk eragindako aldrebeskeria da fruitu xelebre horiena.
Hazirik gabeko fruitu antzuak kultura askoren aspaldiko amets izan dira: fruitu “garbiak”, dena jatekoa duten horietakoak. Mahaspasatarako mahatsondoarena adibide ezaguna da. Korintokoak eta Sultana mahaspasak hazirik gabekoak dira. Vitis vinifera Sultanina, afganistandar jatorria duen bigarren aldaera horretakoa da egun ekoizten den mahaspasaren %95. Haziaren premiarik ez du. Ederki zabaldu dugu, hagin tartean kateatzen diren pikor gogaikarri horiek ez izatearen ordainetan, hain zuzen ere. Arabak eta Nafarroa Behereak hartzen dituzten adinako lur sailak lantzen dira mahatsondo horrekin. Munduko mahats hedatuena da.
Hazirik gabeko fruituak ematen dituzten landare horiek, baina, laster ez dute ez fruiturik ez lorerik emango. Adaxka bidez ugaltzen ditugu, eta ez dute energia hori zertan gastatu... Eta fruiturik emango ez dutenez, ez ditugu nahiko, zaputzaz abandonatuko ditugu, eta hortxe bukatuko dira.
Pasa den igandean ospatu zuten estatubatuarrek beren kirol ekitaldi nagusietakoa, Super Bowla. Donald Trumpek gidatzen duen AEBtako gobernu berria Mexikorekiko mesfidantza zabaltzen ari den bitartean, futbol amerikarreko partidan zehar gehien jandako gutizietako bat guakamole... [+]
He who wants to give the seed and the fruit knows: give the flower. Otherwise, it's free. The pedunculated oak flower (Quercus robur) has been painted in the light of the slender April. In the hope that the winds will bring the mist that will bathe in April, the oak opens its... [+]
Beste arerio bat du gaztainondoak (Castanea sativa), lehenaz gain: Dryocosmus koriphilus. Haritzekoak sortzen duenaren tankerako kuku sagarra sortzen duen liztorra.
Negua kimuaren barruan igaro duten harrek, udaberrian, hosto berrietan, kozkor gorriztak sortzen dituzte... [+]
Last week I picked up the rope of the fruits growing without seeds, the long rope. These are fruits created without sexual exchange. They are the result of a paradox, because the abortion of the fruit should be the effect of unfertilized flowers... Paradoxes, there are also... [+]
I have visited old friends in Cantabria. The difference in the climate from east Gipuzkoa to there, and its influence on the vegetation, has always drawn my attention. From Gipuzkoa to Bizkaia and Cantabria the weather is warming. Palm trees, graznids -- they felt another joy... [+]
Bukatzen ez den lana da amatzakoa. Corylus avellana, hurritza adibide. Hurrak heldu eta askatu berriak ditu, irail-urri aldera. Ondoren negurako antolakizunetan sartu da: hostoak janariz hustu eta erreserbak osatu. Horretarako hostoetako klorofila jasotzen ari den artean, ordea,... [+]
Alaba bakarra eta gaztaina bakarra, galdu egiten dira. Hala dio esaerak. Hortik ote dator ezkontza eskaerak gaztainapean egitearen ohitura? Izan ere gaztaina, Castanea sativa, zer ez da izan! Etxea izan dugu gaztaina: eraikuntza, altzari, busti-lehorrerako baldo, lepotar eta... [+]