Fagor: auto eraketaren higadura
Arizmendiarretak 1956an ekin zion bere proiektuari. Enpresa kapitalistak nagusi ziren garaian, bere lehen saiakera Union Cerrajeran egin zuen; enpresako ugazabengana jo zuen, langileek enpresako erabakietan ahalmena izatea eskatzeko. Eskaerak jaso zuen ezetzaren aurrean, hartu zuen auto eraketarako bidea. Gizarte auto eratuago bat lortzea helburu zuen proiektu berriari, ilusioz eta indarrez ekin zioten On Jose Mariak sortutako Arrasateko Eskola Politeknikoko bost ikaslek: Usatorrek, Larrañagak, Gorroñogoitiak, Ormaetxeak eta Ortuibaik.
Horretarako lehen harria izan zen ULGOR; egun oraindik ere askori entzungo diogu, Fagor Etxetresnak kooperatibari, ULGOR deitzen. Barrura begira, enpresa demokratikoa lortu nahi zuen Arizmendiarretak, bere hitzetan, langileen adin nagusitasuna lortu behar zen. Bazkideak izan behar zuen kontziente eta erantzule, proiektu kooperatiboak eskatzen zuen erabakiekiko. Eta kanpora begira, justizia soziala lortzeko gizarte eraldaketa zuen ipar. Auto eraketaren potentziala, norbere ahalmenetik abiatuz, beharrak detektatu eta hauei erantzuna ematean zetzan. Lortu zuen bere helburua eta horri esker ditugu Arizmendi ikastola, Mondragon Unibertsitatea, Lagun Aro, Eroski, Euskadiko Kutxa... gizarte auto eratu propioa.
Baina, krisi globalak Fagorreko krisia agerian utzi du. Hamaika ahulezia. Begiratu desberdinetatik egin genezake gertatutakoaren azterketa, baina bazkide izaeran ikusi dudan ahuleziari erreparatu nahi diot. Bazkideek agerraldietarako izan duten bulkada zaila da ulertzen, ez baita jokabide kooperatiboarekin uztartzen erraza.
Bazkideak urrundu dira erabaki guneetatik; boterearen demokratizazioa ez da ondo kudeatu. Pentsa daiteke, tentsioa galdu dutela eta euren ardura maila delegatu egin dutela. Ez zaie utzi euren erabaki ahalmena kudeatzen ala ez dute nahi izan. Batzuek ez dutelako informazioa eta erabaki ahalmena sozializatu, edo, besteek hartu nahi izan ez dutelako. Tekno-egitura eta sozio-egituraren arteko lehian, lehena atera da irabazle, arrazoiak arrazoi.
Fagorreko bazkideek zein gainerako kooperatibistok, kooperatibismoak eskatzen duen exijentzian sakontzeko erantzukizuna daukagu. Horretarako, ardura postuetatik, gainerako bazkideekiko komunikazioa zaindu beharra dago. Eta bazkideok geure ardura berrartu beharra daukagu, nerabezarotik, Arizmendiarretak eskatzen zuen adin nagusitasuna berriro iritsi arte. Fagorrek izan behar du irakasgai, kooperatibismoaren muinera itzultzeko eta auto eraketak exijitzen duen ardura berrartzeko.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
We Basques move our feet behind the witness of Korrika to proclaim that we want to survive as a Basque people in favor of our language, with the aim of the Basque Country we desire.
The tipi-tapa is the first step taken by a migrant person who leaves his homeland in Africa,... [+]
And for another year, the unions have organized prefabricated strikes for us. And we, individually, will decide whether or not to join the strike, without the need for any assembly at the school.
The strike model that I was taught is no longer in vogue, it seems. In my... [+]
Life surrounds everything, it is limited and fragile. To live good lives, it seems to me that the body knows what to do, while the mind, although it knows (when it is well informed), often sees the body deliberately silence. In this silence the mind opens itself to relations... [+]
Eroso gaude ingurunea gure egoera fisiko/emozionalera egokitzen denean. Besteak ni kontuan hartu nauenean, izan gizaki bat, objektu bat, espazio bat. Erosotasunaren klabea produktu eta espazio diseinuan beharrizan handi gisa sartu da, erosotzat jotzen dena erosgarria delako... [+]
Nafarroa Arenan Mitoaroa ikusten izandako lagun batek “telurikotzat” jo zuen entzun-ikusi-sentitutakoa. Niri ere hala iruditu zitzaidan telebista medio etxetik hauteman nuena.
Pentsa daiteke Mitoaroak piztutako grinak eta atxikimenduak proiektuaren ikusgarritasuna... [+]
It is the habit of making decisions that will change our lives with the beginning of the new year. We make lists on three points: one, more sports practice; two, seeing old friends more often; three, going back to Iceland, real and metaphorically. As the months go by, we realize... [+]
Zirkulazioan lehentasunek garrantzi handia dute. Gidatzeko ikasten dugun lehen gauzatakoak dira: biribilguneak eta STOPak menperatu ezean nekez lortuko dugu gidabaimena.
Hala ere, lehentasunak ez dira kontu neutroak, eta historiak eta interes kontrajarriek aldatu izan... [+]
Since Benito Lertxundi, who told us that he will leave the scenes for ever, we have been there for several weeks, and since then many of us have felt orphans in one way or another, with a sense of loss or abandonment, sad. To Iruindarro, at least, we will remain forever honored... [+]
There are three knots that complicate our coexistence in the Basques, and for many years, despite our patience and determination, we are unable to break free from these ties. There are at least three knots of the moment: prisoners, Basque, immigrants.
With the new year we are... [+]
Today, January 21, is a day to remember and reflect on an interesting ephemeris of our recent history. It is 50 years since the lockdown of 47 workers from Potase in Navarre. This lockdown, which lasted fifteen days, caused a general strike in Navarre, the Department of the... [+]
A couple of weeks ago, a number of data from Norway was published. In this country of Northern Europe electric cars have predominated, being the Tesla brand the most sold, with 90% of recyclable energy consumed there. On the contrary, Norwegian public enterprises have no problem... [+]
.jpg)
These were my last words when we left, held hand in your deep breathing sleep. Your heart stayed forever without a special, simple, dignified pain. As you want and demand. How we want and respect.
Already a month before the arrival of winter, the last days of the longest night,... [+]
Today, the voices of women and children remain within a culture that delegitimizes their voices, silencing their experiences, within a system aimed at minimizing or ignoring their basic rights and needs. A media example of this problem is the case of Juana Rivas, but her story... [+]
On Tuesday, the sentence was released against five young people from Lapurdi, convicted of belonging to Segi. Fifteen months in prison for reversal to two young people, with a fine of EUR 500 each; 140 hours of forced labour and EUR 500 fine to two other young people; and,... [+]