Katastrofismoan erortzea da Fukushimakoen berri ematen ahalegintzen den kazetariaren arrisku bat. Bestea, eta okerragoa, TEPCO korporazioaren desinformazio operazioei alferkeriagatik oihartzun eginez jardutea. Asmo ona ez da aski lan txukuna lortzeko.

Urriaren 26-27ko astebururako zikloi bi iragarri ziren Japonia inguruetan aldi berean, Francisco eta Likema. Inork gutxik egin zien jaramonik Europatik. Esajeratu egin zuten alerta piztu zutenek? Kontsolamendu tristea, justu egun beretan 7,6 graduko lurrikara gertatzea bertan. Apenas aipatu ere egin duten hemengo hedabide nagusiek, tartean gureek.

Zer izango zen Euskal Herrian 7,6ko terremoto bat jazo balitz? Azken urteotako famatuena, 1967an Zuberoako Basaburua eta Biarnoko Baretose hondatu zituena, 5,5ekoa izan omen zen Richter eskalan. Lehendik aurrietan dagoen Fukushima Daiichiko zentralean ez ote du eraginik izan 7,6ko batek?

Hamar egun lehenago, urriaren 15ean, Wipha tifoiak astindu zituen Japoniako bazter asko, Izu Oshima uhartean eginez kalte handienak. Haren berri aurretiaz eman duten kazetariek ez dute katastrofismorik egin. Fukushima ez du haizeak gehiago birrindu, baina beranduago, asteak pasa ahala, hedabide nagusiek letra xeheagoetan azaldu dute euriteek eragin dutela kutsadura gehiago itsasoratzea, tankeek gainez eginda. Hamabost egunen buruan, soilik istripu nuklearraren jarraipen zehatza egiten saiatzen direnek jakin dute luiziak ere gertatu zirela zentralean.

Egunokaz, azaroan, Fukushimako zentral nuklearra sartzen da aro bereziki arriskutsuan. Rebelión gune ezkertiarrean arrisku atomikoen jarraipena egiten duen Salvador Lopez Arnalek titulatu du berea:  “Japón-Fukushima. Ubicados en el borde de un abismo apocalíptico”. Alerta jaurti ote genezake paper-saskira katastrofista dela esate erosoarekin?

Asko daude oso kezkatuta azarotik aurrera gutxienez urte betez Fukushiman burutuko den operazioarekin. Ez soilik nuklearrak kezkatzen dituen militanteak, atomoarekin lan egin duten adituak ere bai.

Fukushima Daiichik zeuzkan lau erreaktoreetatik hiruk eztanda egin zutenean –oraindik ez dakigu beren barne-muinak nola dauden, sabelean zeukaten uranioa osorik edo hein batean urtu ondoren non dagoen, ez nola, ez zerekin nahastuta–, laugarrenak aurreko urteetan erabilitako erregaia biltegi batean geratu zen babesik gabe. Paradoxikoki, geldirik zegoen erreaktore bakarrak utzi digu txarren artean oparirik gaiztoena.

Orain ordua heldu da hilabeteotan airean kasik zintzilik egon den  biltegi edo piszina suntsitu horretako erregaia atera eta gordeleku hobera lekualdatzeko. 400 tona erregai usatu oso erradioaktiboak, banan bana eta tentu handiz mugitu behar diren 1.300 barratan banatuta, Common Dreamsen idatzi duen Andrea Germanosen kalkuluetan Hiroshimakoa bezalako 14.000 bonbak leramaketen erradiazioa daukatenak.

Fida gintezke TEPCOz?

Bi urte eta erdiotan, Japoniako eta munduko mobilizazioek zirikatuta, TEPCOk antolatu du eraikin berria 2011ko martxoaren 11an suntsitutakoaren aldamenean. Egunotan hasten duen operazioa honela laburbildu du Japan Times egunkariak: erregai erabilia daukaten barrak ateratzeko TEPCOk eraiki du 284 tonako garabi mugikorra, aldameneko sala batetik gidatuko dena. Dauden lekutik banan banan aterata, altzairuzko ontzi handi zamatsu urez betean laga behar ditu, lurreraino jaitsirik beste biltegi batera eraman ditzaten.

Ez da kontu erraza izanen. Fairewinds gunean Fukushimakoaren jarraipena egiten duen Arnie Gundersen ingeniari beteranoak, hainbat zentral atomikoren kudeaketan arituak, abisatu du zailtasunak aurkituko dituztela barrak ateratzeko, laster hasiko garela entzuten barra bat bat hautsi dela, gero beste bat, gas erradioaktiboa isuri dela, eraikinetik alde egin behar izan dutela langileek...

Inork ez baitaki zein egoeratan dauden barra horiek. Eraikina birrindu zenean, egonkortzeko obrekin uretara zakarrak eroriko ziren beldurrez estalki batez ezkutatu ziren, geroztik inork ez ditu bere begiz ikusi. Istripuagatik urik gabe geratuta piszina irakitera iritsi zenean, barrak deformatu egin ziren, beroarekin eraldatu, haiek lotzeko edo sartzeko bezala ateratzeko tresneriak urtu eta okertu zitzaizkien.

Erregai-barrak hotzik atxiki behar dira eten gabe, agerian geratuz gero, zirkoniozko azala kiskaltzen hasten zaie, barrek su hartzen dute eta erradioaktibitate kopuru itzelak isurtzen. Elkar ukitzen badute, edo altuera batetik erortzen, lehertu daitezke. Kasurik txarrenean jarrita, piszina amilduko balitz 400 tona horiek agerian utzi eta pilan erori araziz, 2011ko martxoaren 11koa baino leherketa handiagoa eragingo lukete.

Horregatik esan du Harvey Wasserman AEBetako antinuklear ezagunak operazio hau guztia ez zaiola utzi behar TEPCOri burutzen, ezta Japoniako Gobernuari berari ere bere kasa. “Lan honi ezin zaio aurre egin ez bada munduko zientzialari eta ingeniari onenekin, haien eskura jarririk behar dituzten diru guztiak”.

Fukuleaks izenpean Fukushimakoaren jarraipena elkarlanean egiten dutenek azpimarratu dituzte bertan ari diren langileek berek sortuko dituzten arriskuak. TEPCOk lanok kontratei utziak dauzka aspaldi, horietan ari direnek ordutegi oso luzeak dauzkate eta formazio tekniko mugatua. Hasieran aritutako teknikari berezienak ezin dira zentralera hurbildu, gehieneko erradiazio dosi onargarria aspaldi gainditurik. Meteorologia aldetik ere, baldintza gogorretan jardun beharko dute.

Ororen buru, mundua ondoko hilabeteetan begira egongo zaio inoiz planetak ezagutu duen operaziorik konplexuenetako bati, zeina burutuko baitu koste ekonomikoak murrizteko logikan errukirik gabe dirauen konpainia pribatu batek, zentral atomiko bat Japonian ohikoak diren lurrikarei eta tarteka jazotzen diren tsunamiei aurre egiteko babesik gabe eraiki zuen konpainiari berari.

Japoniako Gobernuak men egiten dio TEPCOri. Urriaren 27an Asahi Shimbun egunkarian Shinichi Sekinek eta Toshio Tadak plazaratu dute joan den otsaileko agiri batean Tokyoko gobernuak TEPCOri onartu diola Fukushima eskualdeko garbiketa lanak ez ordaintzea, deskontaminazio gastuak herritarrei kobratu zergen bizkar utziz: “Konpainiak uste du oso zaila zaiola pagatzea”. Nuklearren kontabilitate bitxia.