Automatically translated from Basque, translation may contain errors. More information here. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Lizar gozoa

Fraxinus ornus, lizar loreduna.
Fraxinus ornus, lizar loreduna.Jean-Pol Grandmont

Oderitzen “harmena” deitzen zaio besakada batean bildu daitekeen hostoz jantzitako adar multzoari. Izen mordoa du ihartu eta neguko bazkatarako jasotzen zen azao horrek. Gari, belar, adar, egur... eskuta guztientzat izen bertsuak erabili izan dira. Eskuta eta eskuda, eskukada eta eskuera gogora dakarzkidate, eta eskuera esateko harmena erabiltzen da. Eskua eta har daitekeena, sortak sortzeko uztarri polita.

Mendian, bide ertzetan eta etxe inguruetan batik bat lizarra aldatu izan da harmenetarako. Erabilera ugari du mirarizko zuhaitz honek: itzala, hosto jatena, zura, tximistak uxatzea... Fraxinus excelsior izenak ederki adierazten du. Neuk ere beti aldamenean nahi dut; etxe aurrean ditudan bakanetako bat bera da.

Lizarra ez den zuhaitzaren adarrak ere jaso izan dira negu gorriko bazkatarako; haritza (Quercus robur), adibidez. Arabako Badaia eta Arrato aldean lizar loreduna (Fraxinus ornus) ere erabili izango zuten. Lizar bitxi hori orain edonongo lorategitan edergarri topa badezakegu ere, itxuraz naturala, berezkoa, hor bakarrik da gure herrian. Gaur. Lehen auskalo non ez zen biziko giro mediterraneoaren zale amorratu hau.

Lizar arruntak ez bezala, udaberrian loreak ikusgarriak ditu, urrunetik ikusgarriak, alegia. Hark hostajearekin nahasteko moduko lore berdeak dituen eran, honek petalo laruz jantzitakoak. Hori gutxi balitz bezala, loreak ez ditu banaka erakusten, tente-tente antolatutako multzo-buru handietan baizik.

Lizar honi “mana zuhaitza” deitzen diote kultura ugaritan: frassino da maná italieraz, manna ash ingelesez, fresno de mana gaztelaniaz, manna-ask suedieraz eta danieraz, manna-esche alemanez. Euskaraz ez dugu manarik nonbait... Manatzat hartze hau zaurietatik isurtzen duen izerdiaren gozoagatik datorkio. Mana biblikoarekin duen konparaketa honen lehen dokumentua XV. mendekoa da. Gose zen jendeak azalean pikoak ebaki, eta azukrea, ahoko zulora! Gaur egun, labana zorroztu eta azukre hau eskuratuz gero, mana ez, gutizia litzateke, zenbait sukaldari zuri-ederrentzat gorena. Azukrea manosa da, eta hark ematen duen alkohola manitola. Hurrengo udaberriko izerdiarekin likoreren bat egingo al dugu?


You are interested in the channel: Lizarra
2024-10-18 | ARGIA
A worker dies at the outbreak of a warehouse in Estella
A 56-year-old worker has died in Estella while working in the warehouse in Agralco (Alcoholera Group of Cooperatives Wineries), where he worked. The event took place at 10:00 in the agricultural waste warehouse known as the Estella/Lizarra alcoholera.

2024-10-07 | Jakoba Errekondo
Best cider with carrizo
Barrels, barrels, bukois and barrels just filled with apple must at home (Malus domestica). In the whole of our geography a machine would be filled, that of the north and the south, also that of the grapes (Vitis vinifera). Cider producers are flooded with apples, vineyards... [+]

Hundreds of people report violence in Estella
Estella’s Feminist Movement calls for concentration after child funeral. The Spanish Government Delegation against Gender Violence investigates the case.

The father killed his son in Urbasa to hurt his mother, a hypothesis he is imposing
The mother of the child was looking for her since she reported it. The autopsy reveals that his father lost his mature son and although the hypothesis of vicarious violence has gained strength, the investigation continues.

2023-10-18 | Reyes Ilintxeta
María Castejón. Manufactured and dangerous
"Women have an unknown rebellion and a great genealogy of risk."
Talk with passion and join passion and work constantly. Film, history and feminism are the protagonists of the film of their life. He shows in his books, articles, conferences and courses to women who move away from norms, dynamize gender orders and shape new references. All of... [+]

2023-09-01 | Jon Torner Zabala
Feria del Cómic de Navarra, for three weeks in Pamplona and Estella
Organized by the Tiza association, the 16th edition of the Feria del Cómic de Navarra will be held from today until the 24th in different points of Pamplona and Estella. Round tables, workshops, guided tours, exhibitions, meetings with artists, self-publishing and second-hand... [+]

2020-10-05 | Bertsozale.eus
Malerreka, Bera and Leitza teams will play the final in Lizarra
Malerreka's "Bertsonautak" and Bera's "Lamixene" teams have managed to pass to the semi-finals of Goizueta and Jauntsarats on 2 October, respectively. Along with them, the Leitza group "Atekaberts ender" will also be at the end of October 17 in Estella.

2020-03-09 | ARGIA
EH Bildu, PSN and Geroa Bai present in Lizarra the motion of censure against Navarra Sum
The motion of censure against the mayor of Navarra Suma, Gonzalo Fuentes Urriza, was recorded this morning. Now, there is a period of ten days for the Estella Town Hall Plenary to vote on the motion of censure. The time of the mayor's office until the end of the legislature has... [+]

2015-05-05 | Jakoba Errekondo
Lizar loreduna

Gure etxe ondoko bi sailetan, Malluan eta Ibaia izenekoaren beheko barrenean, zuhaitz handi batzuk udaberriarekin ezkondu dira. Zuri-laruz jantzi eta ezkondu. Lizarrak dira, urrutira ikusgarriak. Wikipediak “Euskal Herrian, modu naturalean, Arabako Badaia-Arrato... [+]


2015-04-29 | Jakoba Errekondo
Lizar hegalariak

Aldoka-maldoka nabil, batera eta bestera azken aldi honetan, baratzeko liburu berria dela eta. Baratzea ahoan, baina mihura (Viscum album) dabilkit buruan. Garai herri dotorean izan naiz lehengo igandean eta nire bizitzako lehen sermoia eman dut: elizan aurkeztu behar izan nuen... [+]


2010-12-23 | Jakoba Errekondo
Zuhaitz lizarretan

“Lizarra gure hilerrietara”, diot azkenekoetan. Sendotasunaren eta indarraren ikur da, bai eta hilezkortasunarena ere, Eskandinavia aldean, adibidez. Ez du botanikarien izena alferrik jarria: Fraxinus excelsior. Fraxinus latinezko lizarra da, baina excelsior hitzak... [+]


2010-12-14 | Jakoba Errekondo
Lizartza

Gurea, lizarraren herria. Lizar, Eizaola, Eleixar, Elejarmozaaldea, Elejarmozadana, Elejarpe, Elesarmintegi, Elesarrekosoloa, Elesarzaondoa, Elexar, Elexarbe, Elisar, Elixar, Elizardia, Erreisala, Erreisalpea, Erresal, Erresalde, Erresaleta, Erresaletea, Erresaluzea, Errexaleta,... [+]


2010-12-09 | Jakoba Errekondo
Hur lizar

Gure mitoetarako zein landare egoki jotzen ditudanari tiraka, aurrekoan hurra, Corylus avellana, aitatu eta “hur” hitza gure hiztegiko zaharrenetakoa ez ote zen galde egin nuen, bateren batek erantzun zezan. Di-da erantzun dit nafartutako lagun giputx batek. Bere... [+]


Eguneraketa berriak daude