Zertan dira gatazka hau konpontzeko Marokorekin izaten ari zareten elkarrizketak?

Gaur egun Marokok ikusi du oso momentu latzean dagoela arazoaren aurrean. Inork ez du bere proposamena aintzat hartzen, hau da, Mendebaldeko Sahara Marokoren barnean autonomia batekin batzea. Nazio Batuek (NB) diote sahararroi gure borondatea erreferendum bidez aukeratzea zor zaigula, ez beste edonolako irtenbiderik. Modu demokratiko batean erabaki behar dugu, inongo xantaiarik gabe. Marokok autonomia ez den beste irtenbiderik ez duela onartuko esan du. Hortaz, gatazkaren konponbiderako elkarrizketak nahiko etenda daude.  

Gaur egungo egoera ikusita, gatazkaren konponbidea erabat geldirik dagoen garai honetan, zer ikusten duzu falta dela arazo hau konpontzeko, eten hori ekidin eta berriro elkarrizketan hasteko?

Beldur handia ematen dit, arazo hau konpondu ahal izateko, aginte sendo eta eraginkorra falta dela ikusteak. Protagonista izan behar luketen lurralde batzuk beste alde batera begira daude, Espainiako eta Frantziako estatuak adibidez. Bi estatu hauek ez dute eman arazoa konpontzeko aurrerapausorik. Esango nuke gatazka hau konpondu dadin hartu beharreko erabakiak oztopatzen ari direla. Begira bestela Espainiako Gobernuak gurekin elkarlanean aritu diren GKEekin zer egin duen. Zorionez, GKE hauek badakite hemengo egoera zein den eta ez dira exekutiboaren trikimailuetan erori. Maroko laguntzen saiatzen dira, beraien betebehar historikoen aurka joanaz gainera.

Kolonizatu gintuen Espainiako Estatuaren rol indartsu horren falta sumatzen dugu. Marokoren menpe dagoela dirudi nazioartean zer edo zer egin nahi duen une orotan. Ez dugu ahaztu behar, halaber, Amerikako Estatu Batuek sekulako erantzukizuna dutela gure herriarekiko. Beraiek lagundu zioten Hassan II.ri Mendebaldeko Sahara inbaditzen 1975. urtean.

Ez dago benetako presiorik indar horien aldetik gatazka hau amaitzeko; orduan sahararrok egin behar dugu presioa. Ez dugu beste irtenbiderik. Armak berriro hartzea ez dugu baztertzen, eta ez dugu inoiz baztertuko gainera. Sahararrok azken aldian eztabaidatzen ari gara, ez armak hartu behar ote ditugun, baizik eta noiz eta nola hartu gatazka honi irtenbiderik eman nahi ez badiote. Guk egin behar dugu presioa eta presio hori armekin bada, aurrera!

Ildo horrekin jarraituz, azken urteotan, kanpamentuetara etortzen den orok nabari du armak hartzeko gogoz daudela saharar errefuxiatuak.

Bai, gainera ez bakarrik errefuxiatuak, baita lurralde okupatuetakoak ere. Gazte bati galdegiten badiozu berak segituan esango dizu armak hartzearen aldekoa dela. Ulergarria ere bada, zeren hemen, kanpamentuetan, ez dute inongo etorkizunik, ez eta lanik eta bizi baldintza onik ere. Hortaz, kanpora alde egiten dute lan bila, beraien bizimodua hobetzeko. Aldiz, hemen gelditu behar dutenak –eta joaten diren askok ere– armak hartzearen aldekoak dira, bizitza galduta ere ez omen dute ezer galtzeko.

Polisarioaren zuzendaritza presionatzen ari dira, bai orain aipatu dizkizudan gazte horiek, baita emakume sahararrak ere, lehen gatazkan ibilitako agureak ahaztu gabe. Beraiek badakite zer den gerra egitea, lagun eta senitartekoak galdu dituztelako, eta hala eta guztiz ere gerraren aldekoak dira. 21 urteren ondoren traizionatuak sentitzen baikara, erreferendumik ez dute antolatu eta.

Nola saihestu dezake Polisarioak gatazka armatu hori?

Polisarioa ahalegin guztiak egiten ari da hori eragozteko. Diplomaziaren arloan asko mugitzen ari gara. Afrikar Batasunak (AB) presio handiagoa egin beharko luke, deskolonizatu ez den lurralde honen gatazka behin betiko konpontzeko. Baita Espainiako eta Frantziako estatuek ere, oztopoak jarri ordez, lagundu egin beharko lukete Nazio Batuek (NB) derrigortzen duten helmugara iristera, hau da, Mendebaldeko Sahararen benetako deskolonizazioa burutzea. Oraindik, ofizialki, lurralde hori espainiar kolonizatzaileen menpean dago eta. Hau gertatzen ez bada, inguruotako egonkortasuna pikutara joango da, gaur egungo egoera okertuko litzateke, jadanik nahikoa txarra den egoera.  

Azken aldian segurtasun arazoak izan dituzue errefuxiatu sahararrek. Badirudi lurraldea ezegonkortasunean murgilduta dagoela. Bahiketak, lapurretak, muturreko islamismoa, eta abar. Zer dio Polisarioak horri buruz?

Gu, sahararrok, ABeko partaide eta kide gara. Hortaz, partaide garen aldetik gure betebeharrak onartzen ditugu. Guk zaindu behar dugu inguru hauetako egonkortasuna, gure lurraldeko egonkortasuna. Ez beste inork. Lurralde askatuetako segurtasunaren ardura guk dugu. Erakutsi dugu, gainera, ondo baino hobeto egiten dugula. Bahiketarenak sorpresaz harrapatu gintuen, zorionez dena ondo amaitu da eta ez dugu berriro horrelako kasurik gerta dadin utziko. Ez dugu onartuko laguntzen gaituen jendearen bahiketarik, ezta gure artean dauden bisitari, kazetari eta MINURSOko kideen aurkako ekintzarik ere, inolaz ere.

Gure lurraldearen burujabetza guk dugu, ez Marokok, horrela sinetsarazi nahi badigu ere. Mendebaldeko Sahararen auzoko herriekin harreman estua dugu segurtasunaren gaia dela eta, Marokorekin izan ezik. Edozein mehatxuren aurka borrokatuko dugu, bai droga trafikatzaileen aurka, bai lapurren aurka baita muturreko islamismoaren aurka ere.

Marokori ere proposatu izan diogu arazo horien aurkako elkarlana. Baina erantzuna ezezko borobila izan da. Gu, aldiz, behin eta berriz saiatzen gara elkarlana emankorra izan dadin, baina beti ezezko erantzuna jasotzen dugu.

Ez gaude toki samurrean kokatuta segurtasunari begiratzen badiogu, hori egia da. Gure inguruko lurralde askok ez dute batere segurtasunik. Hortaz, gure lana ere bada inguruko lurraldeei laguntzea arazo horiek konpondu ditzaten. Baita bahiketen kasuan ere. Europar Batasuneko herritar batzuk bahituak dituzte oraindik ere, eta gure eskuetan dagoen guztia egingo dugu bahiketa horiek ondo amaitu daitezen. Elkarlana ezinbestekoa da.