Bostehun urte, hamalau historialari, konkista bat
Uztailean bostehun urte beteko dira Albako dukearen tropek Sakanako pasabidetik barrena Nafarroako erreinuaren inbasioa hasi zutela. Hainbat urtetan erasoak, kontraerasoak, negoziaketak, estrategiak, errepresioa, erresistentzia, traizioak, amarrua eta balentriak ekarri zituen konkistak, eta ondorio politiko bat: Nafarroak independentzia galdu zuen.
Hastapeneko kronista ofizial gaztelarrek, Correa eta Nebrija gisakoek, konkista justifikatu zuten; zorrotz bete zuten agindu zitzaien mandatua. Nafarroako erreinuko kronistek, Moret edo Alesón modukoek, paktismoaren teoriak zabaldu zituzten. Arnaut Oihenartek ere Notitia Utriusque Vasconiae lanean ematen du bere iritzia, bidegabekeria salatuz. Garaian garaiko prismatikoekin egindako lanak dira, garaian garaiko interesen zerbitzura osatuak.
Aitzitik, duela mende eta erdi historiologiak tokitxo bat eskatu zuen zientzia erlatiboen etxean, eta orduan hasi ziren ikerleak konkista hartan gertatutakoaren egiak bilatzen.
Prosper Boissonnadek Nafarroako konkistari buruzko bere obra idatzi zuenean, XIX. mendean, aro berri bat ireki zuen historiografian, 1512ko hura ulertarazteko. Historia disziplina moduan orduantxe ari zen zabaltzen Europan, eta ordudanik makina bat lan publikatu dira Nafarroako konkistaren inguruan historialari “profesionalek” eginak. Jakina, bakoitzak bere ildo politikoak, ideiak eta tesiak alboratu gabe. Nafarrek konkista ondorengo estatusa onartu al zuten? Aita Santuaren buldak egiazkoak eta justifikagarriak al ziren? Nafarroa, Erdi Aroan ala Modernitatean zegoen konkistaren unean? Beamondarrek bat egin al zuten Fernando Katolikoarekin? Zein izan zen Joanes Albretekoaren eta Katalina Foixkoaren jarrera? Galdera horien eta gehiagoren inguruko eztabaida beti egon da bizirik korronte historiografiko ezberdinen artean.
LARRUN honetan, esanguratsuak iruditu zaizkigun hamalau egileren ekarpena eta testuak bildu ditugu, Boissonnadetik hasi eta gaurdaino.
Immersed in the war against the community lords and churches, in 1521, Castile obtained the help of his brother-in-law Enrique de Navarra II.ak, King Francisco I of France, to recover the kingdom of Navarre invaded, conquered and occupied nine years earlier.
Parents Enrike... [+]
Memoria eta aldarrikapen eguna izan da larunbatean Amikuzeko hiriburuan. "Sekulan baino gehiago, gure izanetik aurkitu indarraz, bihar gu girena hazi", izan dira Zabalik elkarteko presidentearen hitzak, Nafarroa Bizirik eguneko ekitaldi ofizialean.
The ideological heirs of the conquerors of the Kingdom of Navarra are today the political parties that manage means such as patriarchal intellectual production and EITB. These heirs continue with the colonization process of Navarre, distorting historical contexts and negating... [+]
The castle of Amaiur (1522), in Baztán, was the last strength of the resistance against the Spanish conquest of the Kingdom of Navarra. The rebels, with their courage, also dominated the kingdom of Spain, challenged by their hearts, sought to rise up against the... [+]
You will easily see Spaniards of a certain age who want to underestimate or reduce the severity of something: “More was lost in Cuba,” recalling the loss of the remains of the colonial empire in 1898. Hungarians also have a similar expression, which is used in the same sense... [+]