1936ko irailaren 26an,
Frankistak sartu ziren Arrasaten. Ordurako, arrasatear askok Bizkaira ihes egina zuten, frankistak gerturatu ahala ebakuatu baitzuten herria.
Hainbat egunez iraun zuen fronteak Arrasate babesten, baina armamentu desorekak eta abiazioan bando frankistak zuen nagusitasunak eraman zuen Eusko Gudarosteak atzera egin behar izatea.
1936ko gudak eta jarraian etorri zen errepresio frankistak Arrasaten zauri sakona utzi zuten. 50 pertsona erailak edo desagertuak, 100 baino gehiago espetxealdi luzeekin zigortuak inolako bermerik gabeko epaiketa fartsen bidez eta 200 lagun baino gehiago espetxeratuak edo langile batailoietan behartuak.
Iturria:
Miren Altuna Recio eta Juan Ramon Garai Bengoa, Hacia una memoria compartida: Mondragón 1936-1956, guerra, resistencia y franquismo.