Iruñeko Erorien Monumentua Maravillas Lamberto interpretazio zentroa izatea adostu dute
Iruñeko Erorien monumentua faxismoaren salaketarako eta memoria demokratikorako Maravillas Lamberto interpretazio zentroa bilakatzea adostu dute EH Bildu, PSN eta Geroa Baik. Eraikinaren parte bat eraitsiko dute, eta adiera frankistako elementuak kendu edo estaliko dizkiote, kupula handia barne, Franco hil zen egunean jakinarazi dutenez.
Adieraberritzea adostu dute EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik Iruñeko Udalean. Erorien Monumentuak hor jarraituko du, ez dute osorik eraitsiko azkenean, baina "sinbologia frankista duten" elementu arkitektonikoak kenduko dizkiote, eta bere kanpoko itxura eta barruko esanahaia ere aldatu egingo dira.
Denbora asko eraman duten eztabaida eta negoziazioen ostean, akordio politikoa erdietsi dute hiru alderdiek eraikinaren inguruan, eta azaroaren 20an eman dute horren berri, Francisco Franco espainiar diktadorea hil zen egunean hain zuzen. Hala ere, xehetasun guztiak ekitaldi publiko batean eskainiko dituztela azaldu dute.
Maravillas Lamberto zentroa
Iruñeko Erorien Monumentua 1942an jaso zuten, erregimen faxista goraipatu eta 1936ko Gerran altxamendu militarraren alde hildakoak gogoratzeko. Frankismoak eraikitako halako izaerako monumentu handiena da, Madrilgo Cuelgamurosen dagoen Erorien Haranaren ostean. Horregatik, alderdi horiek azaldu dute eraikinarekin modu "irmo, argi eta adierazgarrian" jokatu behar dutela.
Espazioari esanahaia guztiz aldatzea adostu dute hiru alderdiek, faxismoa salatzeko memoria demokratikoaren zentro bihurtuta, Naiz.eus-ek aurreratu duenez. "Maravillas Lamberto" izena jarriko diote zentroari, 1936an frankistek hildako Larragako neskatilaren omenez.
Kupula estalita
Besteak beste, egun monumentuaren sinboloa den kupula handia estali egingo dute. Kanpoaldetik ez da orain bezala ikusiko, "sekularizatua" baizik, eta barrualdetik ere, agerian dauzkan Ramón Stolzen margo frankistak publiko orokorrari estali egingo zaizkio, soilik helburu pedagogiko eta kritikoekin ikusi ahal izango dira.
Gainera, Emilio Mola eta José Sanjurjo militar faxisten kriptak eraitsi eta desagerrarazi egingo dira, egun dauden marmolezko harri eta inskripzioak eta guzti. Bi jeneral frankista horien gorpuzkiak 2016an atera zituzten Erorien Monumentutik.
Herritarren parte hartzea
"Garai historiko horren [Frankismoaren] irakurketa kritikoa eskaini, belaunaldi berriei ideologia faxistaren arriskua azaldu eta balio demokratikoen eta giza eskubideen etengabeko defentsaren" beharra nabarmetzea izango dira zentro horren helburuak, dokumentuak dioenez.
Beharrezko lege aldaketak egiteko proposamenak aurkeztuko dituzte EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik, "eraikinaren eraldaketari segurtasun juridikoa emateko"
Horretarako, lehiaketa publiko bat egongo da, baina aurretik herritarrekin batera espazioaren ezaugarriak definitzeko parte hartze prozesua eramango dute aurrera udalean. Gainera, beharrezko lege aldaketak egiteko proposamenak aurkeztuko dituzte EH Bilduk, PSNk eta Geroa Baik, "eraikinaren eraldaketari segurtasun juridikoa emateko".
Erorien Monumentuaren etorkizunaren inguruan eztabaida sakona eta zorrotza izan da Iruñean eta Nafarroan. ARGIAko Xabier Letonak mahai-ingurua egin zuen hainbat aditu eta eragileren ordezkariekin Larrun gehigarrian: Iruñeko Erorien Monumentua. Eraitsi, adieraberritu edo historia museo bihurtu izenburupean duzu irakurgai.
Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Tafallan, nekazal giroko etxe batean sortu zen 1951. urtean. “Neolitikoan bezala bizi ginen, animaliez eta soroez inguratuta”. Nerabe zelarik, 'Luzuriaga’ lantegian hasi zen lanean. Bertan, hogei urtez aritu zen. Lantegian ekintzaile sindikala izan zen;... [+]
Talde memorialistek deitutako manifestazioa Erorien monumentuan hasiko da 18:00etan eta Gazteluko plazan bukatuko da. Amaierako ekitaldian El Drogas, Gran Ritxarson, Ilargigorri eta La Chula Potrak esku hartuko dute, besteak beste. Gaia orokorrean nola dagoen azaldu dugu... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Eraispenaren aldeko elkarteek manifestazioa antolatu dute larunbatean Iruñean. Irrintzi Plazan manifestazioaren deitzailea den Koldo Amatriarekin hitz egin dugu.
Elkarte memorialistek kritikatu egin dute Iruñeko Udalak Erorien Monumentua eraisteari uko egiteko hartutako erabakia. Memoria Demokratikoaren Legea “oker interpretatzea” egotzi diote Joseba Asiron alkateari, eta mobilizazio batera deitu dute urtarrilaren... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.
Donostiako Udalak Mikel Zabalza Garateren (1952-1985) omenezko plaka bat jarriko du larunbat honetan (hilak 30), Guardia Zibilaren Intxaurrondoko kuartelaren aurrean (Baratzategi kalea, 35). Guardia Zibilak gaurko egunez atxilotu zuen Zabalza, 1985ean, Altzako bere etxean... [+]
Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]
"88 urteko isiltasuna nahikoa da; gure herritarrek behingoz aitortza ekitaldi bat merezi dute"