La presó d'Amorebieta, una tomba d'éssers vius
- Amorebieta (Bizkaia), agost de 1939. La Presó Central de Dones d'Amorebieta-Etxano es va posar en marxa en l'edifici que actualment alberga el col·legi El Carmelo, i des de tot l'Estat espanyol es va començar a traslladar a dones “molt perilloses” per al règim franquista.
No hi ha documentació oficial sobre aquesta presó que va estar en funcionament fins a 1947, i potser per això són més conegudes les presons femenines de Saturraran i Durango. Però això no vol dir que aquesta presó no tingui gens d'importància en la xarxa franquista.
Ara, la historiadora Ascensión Badiola ha publicat el primer monogràfic sobre el centre:Indivídues perilloses (Vacuna, 2019). En total, ha reunit a més de 1.200 presos, però el nombre real de presos ha augmentat de manera considerable. Mancant documentació oficial, ha hagut de recórrer al Butlletí Oficial de l'Estat, a l'hemeroteca i a referències d'altres historiadors a la recerca de dades concretes. I ha utilitzat els testimoniatges de les dones preses per a recollir les dures condicions de la presó que ells mateixos deien “la tomba dels vius”.
Els horrors començaven fins i tot abans d'arribar a Zornotza. Segons va comptar la madrilenya Pilar Pascual: “Ens van ficar en un furgó on portaven porcs, i en pujar-nos escoltem: No t'acostis, hem hagut de fer una merda en aquesta cantonada perquè no teníem on fer-ho”.
“Al matí, en dejú, ens donaven un cassó d'aigua calenta; ens deien que li tiraven a Maggi, però no tenia cap sabor”, explica Nieves Torres. Les condicions d'alimentació eren tan extremes que en 1942 van decidir fer una vaga de fam. Després de tres dies sense menjar, en el quart els van donar “col i quatre patates”.
La lleonesa Amalia de la Font Peral, per a poder mantenir-se en els últims dies de l'embaràs, va sol·licitar treballar en la cuina i va acceptar la petició: “M'aixecava a les quatre del matí i tenia els peus molt malament per haver-me donat tantes hores dempeus i per la calor (...) Una vegada va arribar un carregament de faves i dins només hi havia bestioles”.
A més de l'alimentació, hi havia problemes de salut i higiene importants: “No hi havia servei mèdic”, va dir Teopista Bárcena, “i no teníem higiene mínima; no hi havia dutxa i només podíem utilitzar una estreta i llarga abeurador de bestiar per a netejar-ho”.
Malgrat no estar oficialment registrats, en la presó també vivien (i van morir) nens petits. Gràcies als testimoniatges de les mares sabem d'ells, entre altres coses, gràcies a la cigarrera madrilenya Julia Manzanal: “Dormíem en matalassos d'uns 40 cm d'ample, un al costat de l'altre, i hi havia nens entre ells. Una nit, moltes filles es van posar malaltes i Trinidad Gallego, infermera, em va dir que era meningitis i que havia de dir adeu a la meva filla. I així, la petita Julia, aquells bells ulls que tots els dies canviaven de color, es van anar (...) Passem tota la nit cridant a les monges, però en va no van aparèixer. Quan van arribar al matí, estava mort”.
El comunista Tomasa Cuevas va utilitzar tres paraules per a descriure l'infern d'Amorebieta: “Caos, apilament i horror”.
Satorralaiak plataformak eman du gainkostuaren berri, informazioa Jaurlaritzari eskatutako txosten batetik aterata. Donostiako metroaren Mirakontxa-Easo zatiaren lanak 53 milioi eurotan esleitu ziren, eta egungo aurrekontua 139,4 milioi eurokoa da. Donostiako metro-pasantearen... [+]
Miopia gero eta gehiago eta gero eta lehenago ari da garatzen, eta horren arriskua da dioptriak gehitzen joatea eta helduaroan begiari lotutako hainbat gaitz izateko aukerak dezente handitzea. “Eguzki-argia jasotzea inportantea da, eta denbora asko ez igarotzea oso gertu... [+]
Martxoaren 8an kalera ateratzera deitu ditu herritarrak mugimendu feministak, "desberdinkeriek bere horretan" dirautelako. Zapalkuntza mekanismo berriak agertu direla salatu dute, eta feminismoa "ezkerreko borroken erdigunera" eramateko beharra... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.
Une delikatua igarotzen ari den zure lagun minak Taylor Swiften kontzertura joatea proposatu dizu, baina kide zaren elkarte ekologistak elkarretaratzea deitu du, abeslariak sortuko duen kutsadura salatzeko; nora joango zara? Dilema etiko horri erantzun diote gazteek, baita... [+]
Otsailaren 24tik eta martxoaren 1era bitartean, astebetez 60 lan proiektatuko dituzte Punto de Vista zinema dokumentalaren jaialdian. Hamar film luze eta zazpi labur lehiatuko dira Sail Ofizialean; tartean mundu mailako lau estreinaldi eta Maddi Barber eta Marina Lameiro... [+]
"Gasteiztik egin ezean, ez da egingo", adierazi du PSNren bozeramaile Ramón Alzorrizek. Kontra azaldu dira Geroa Bai, UPN eta PP.
Larunbatean egindako prentsaurrekoan adierazi dute manifestazioa ekainak 14an Donostian egingo dutela. 130 kolektibo, alderdi politiko eta sindikatu batu zaizkie eta "atxikimendu kanpaina oraindik zabalik dagoela" gogorarazi dute.
Plazara, AEK, Uda Leku, Dindaia eta Ebete antolakundeak Baionan elkartu dira Famili'on egonaldi ibiltariaren lehen edizioa aurkezteko. Hizkuntza mailaren arabera eskaintza bat edo beste egongo da eta haur zein gurasoentzat izango da udaberrian.
Neska adingabeari sexu abusuak era jarraituan egin zizkiola frogatutzat jo du Bizkaiko Lurralde Auzitegiak.
1989tik 2014ra, Frantzia mendebaldeko hainbat ospitaletan egindako erasoengatik epaituko dute. 74 urte ditu Joel Le Scouarnec zirujau ohiak, eta espetxean dago beste lau sexu eraso kasurengatik.
Iratxeren Bidasoaldeko Lagunak ekimenak deituta, dozenaka lagun kalera atera ziren atzo Iratxe Sorzabal preso politiko irundarraren absoluzioa eskatzeko eta behingoz etxera ekartzeko, torturak salatzeaz gain.
Azken asteetan François Bayrou Frantziako lehen ministroaren harira ezaguna egin bada ere, aspalditik dira albiste Betharram eskola katolikoko apaizen gehiegikeriak. Lau urtez barnetegian ikasle izan zen Paxkal Indo lapurtarrarak Euskal Irratiaki adierazi eta ARGIAk... [+]
Greenpeaceko kideak Dakota Acces oliobidearen aurka protesta egiteagatik auzipetu dituzte eta astelehenean aztertu du salaketa Dakotako auzitegiak. AEBko Greenpeacek gaiaren inguruan jasango duen bigarren epaiketa izango da, lehenengo kasua epaile federal batek bota zuen atzera... [+]
Otsailaren 17an Txinako Alderdi Komunistaren arduradun gorenak bildu ziren bertako enpresa pribatu handienen zuzendari nagusiekin. Ez da ohikoa aldi eta areto berberean Huawei, BYD, New Hope, Tencent, SWSC, Yushu, Xiaomi edo DeepSeek bezalako konpainien nagusi gorenak bilduta... [+]