Lletres
Robert Lowell (1917-1967) va ser un poeta estatunidenc. Va guanyar el Premi Nacional del Llibre dels Estats Units (National Book Award, 1960, per Life Studies) i el Premi Pulitzer de poesia (1947 i 1974). Ens és coneguda per ser pacifista: va al·legar raons de consciència en l'II. Per a no anar a la Guerra Mundial (i va ser empresonat durant un temps), va escriure en contra de la guerra de Vietnam.
En 1960, acabat de guardonar amb l'important premi, va publicar el llibre Imitations. En aquell llibre “va traduir” a Homer, Safo, Villon, Leopardi, Rilke, Pasternak, Baudelaire i Rimbaud, i utilitzem les cometes perquè (són paraules de Lowell), “he intentat escriure en anglès viu, tractant de fer el que potser hagués fet el meu autor de viure avui a Amèrica”.
La crítica va acollir sense cap inconvenient a Imitations, i ningú va dubtar de l'originalitat de l'obra.
És coneguda la paradoxa que posen de manifest aquests i altres: Si Periko Smith hagués fet el mateix que Lowell (i ho haguessin pescat), llavors què?
La resposta també és coneguda: Periko Smith hauria estat cremat en l'incendi dels plagiadores.
El debat, pel que fa a la literatura, es refereix a: per què un escriptor reconegut pot manipular (traduir, copiar) la tradició literària sense problemes, mentre que si ho fa un desconegut se li aplica el codi penal?
En el famós mètode de plagi de Bernardo Atxaga, una de les regles era “tenir una mica de nom”. El debat és conegut i hi ha opinions de tota mena.
El debat, pel que fa a la literatura, es refereix per què un escriptor reconegut pot manipular la tradició literària sense problemes, mentre que si ho fa un desconegut se li aplica el codi penal.
No obstant això, Lowell no va ocultar el que estava traduint als poetes que estimava, i va exercir amb claredat la seva competència com a escriptor.
Els escriptors han utilitzat sovint aquesta competència o privilegi de manera provocadora, per a suscitar debats, subratllar contradiccions, donar arpa a algú…
No sembla que fos així la intenció de Xabier Lete. Difícilment jutjaré quina era la meva intenció, però estareu d'acord amb mi, si va ser el riure's de la nostra ignorància o el despertar de la discussió, que va fallar per complet.
Llavors? Per què es va comportar Lete com si fos Periko Smith? Aquest és el debat, que ja no és literari, sinó d'un altre tipus… Moral, per atzar?
Però ves amb compte, se'm diu que és molt lleig parlar mal dels morts, i que em calli.
Així, doncs, com no es pot parlar mal dels morts, passaré a parlar mal dels vius, de tots aquells que, en lloc de pensar en l'acusat, han atemptat contra l'acusador. El neoliberalisme no s'imposa sense còmplices, ni tan sols en literatura.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Intsumituek denbora luzez egindako borroka gogorra eta mingarria izan zen, baina irabazi zuten, eta garaipen hura behin betikoa izango zela uste genuen, atzera bueltarik gabea. Baina badirudi, politikari batzuen ahotik aterata, eskalada militaristari gorazarre egin eta berriz... [+]
Danimarkatik iritsi zaigu berria: 400 urtez estatuak eskainitako zerbitzua etengo du PostNord enpresa publikoak, eta eskutitzak banatzeari utziko dio 2025 urtea amaitzean. Gobernuak adierazi du enpresa publikoak negozioa paketeak banatzera bideratuko duela. Bi arrazoi eman ditu... [+]
“Hondakinik ez platerean!”. Hori zen kontsigna gure txikitako otorduetan. Janariak zeozer sakratu bazukeen, batez ere ogiak; lurrera erori eta, jasotakoan, musua eman behar zitzaion. Harik eta adin zozoan mamia baztertzeko moda etorri zen arte, lodiarazten zuelakoan... [+]
Zenbait estatistikak berretsi dute begiak hondar urteotan ikusten ari zirena: gimnasioak (eta estetika-zentroak eta nolako-edo-halako-terapia eskaintzen duten negozioak) nabarmen ugaldu dira gurean. EITBk plazaratutako datu bat emateko: EAEn 2010-2019 urteen bitartean, zazpi... [+]
Topatu eta topa! Tipi-tapa, elkarrekin ekin eta, bidea, eginean egin aurrera. Mahaiak, aulkiak, koadernoak eta boligrafoak, platerak, konfidentziak, tragoak eta ahotsak, eskuak, ideiak eta barreak, borrokarako besarkada gozoak. Txistulariak bileran, erraldoiak lasterka eta... [+]
Hezkuntzari buruzko legediak, Ekonomia Lankidetza eta Garapenerako Erakundearen eta planetako jaun eta jabeen aginduei jarraituz, ikasleek ikasketa etapa bakoitzaren amaieran “irteera-profil” jakin bat izatea bilatzen du. Ez pentsa profila zerbait itxia eta bukatua... [+]
Martxoaren 14an Donald Trumpek agindu exekutibo bat sinatu zuen, hainbat berri agentziak jasotzen duten diru kopurua asko murrizteko. Kaltetuetako bat United States Agency for Global Media (USAGM) izan zen eta, ondorioz, Voice of America (VOA), Radio Free Europe/Radio Liberty... [+]
Orain dela 20 bat urte, berrikuntzaren inguruan master bat egin nuen. Bertaraturiko gonbidatu batek esan zigun gizakion historian berrikuntza teknologikoaren eragile handiena gerra izan zela. Gerra, halaber, eragile handia da botere harremanen berrikuntzan.
Berrikuntzaz ari... [+]
Zer esango zenioke Palestinako aktibista bati aurrez aurre izango bazenu? Ni mutu geratu nintzen Iman Hammouri nire herrian bertan aurkeztu zidatenean. Eskerrak andre nagusi bat gerturatu zitzaigula eta solaskide roletik itzultzailearenera pasa nintzela.
Palestinako Popular... [+]
Punto Bobo liburuaren irakurketan murgilduta, Itxaso Martin Zapirain egilearen Eromena, Azpimemoria eta Isiltasunak Idazten ikerketa lanean sentitu nuen egiazkotasun eta maila etikoarekin egin dut berriz ere topo. Eta hortaz, hara bueltatu. “Oihu izateko jaio zen isiltasun... [+]
Dirudienez, Euskal Herrian migrazioa arazo bilakatu da azken bi hamarkadetan. Atzerritarrez josi omen dira gure lurrak. Gure kultura arriskuan omen dago fenomeno “berri” horren ondorio. Lapurretak, bortxaketak, liskarrak… Bizikidetza arazo horiek guztiak... [+]
Azken hamarkadetan euskararen biziberritzeak duen erronka handienetakoa, euskararen ezagutzaren unibertsalizazioarekin batera, erabilerarena da. Askotan, gazteen euskararen erabileran jarri ohi dugu fokua, baita euskararen erabilerak izan duen eta izan dezakeen bilakaeraren... [+]
Gaur buruko minez iritsi naiz etxera. Ostiral iluntze hotz bat da; ez du euririk ari, baina haizeak bota ditu lurrera bi kontainer eta korapilatu dit ilea. 23:39 dio telefonoak. Lagunekin afaldu dut gure ostiraleroko tabernan. Barre asko-asko egin dugu, eta bihotza bete-beteta... [+]