Davantal de Nicasio Landa
Naixement 11 d'octubre de 1830. Neix Nicasio Landa. Landa va cursar estudis de medicina; va obtenir la llicenciatura en 1854 i es va doctorar dos anys després en la Universitat de Madrid. Va realitzar una important labor d'epidemiòleg en la contenció de la pandèmia de còlera de mitjan segle XIX. En els seus llibres va tractar temes tan variats com els drets humans, l'etnografia, l'arqueologia, la sanitat pública, la geologia... Però, sobretot, va emprar els seus coneixements de medicina en l'àmbit militar.
En 1864, a la mateixa Pamplona i juntament amb el comte de Ripalda, Joaquín Agulló, va fundar la Creu Roja Espanyola. En 1870 va ser membre de la delegació espanyola en la guerra entre França i Prússia. Aviat li tocaria aplicar a casa el vist i après allí, en l'última guerra carlista (1872-1876).
El doctor Landa es va adonar que a vegades era difícil traslladar als ferits de la zona de conflicte a l'hospital o a un lloc segur. El problema s'agreujava en les zones muntanyenques i en els boscos tancats, que només podien circular a peu i amb dificultat. En 1865, en el seu llibre El mandil de socors, va explicar el sistema adequat per a moure als ferits de guerra. I en els anys 1870, el lent socors, que d'ara endavant es diria El Camp Davantal, es va materialitzar i va començar a utilitzar-lo en el camp de batalla.
L'invent consistia en un tros de tela, una senzilla estructura de fusta i diverses corretges. Gràcies a ella, les dues persones podien emportar-se al ferit amb bastant facilitat. El socorrista de darrere es posava el davantal i el davanter subjectava el pal inferior. El ferit estava assegut entre els dos, per la qual cosa l'artefacte simple era més adequat per a transportar als soldats amb ferides lleus que per a transportar als ferits més greus. Però sense ferits, portar el davantal damunt era molt més senzill per als membres de la Creu Roja que portar-lo d'un costat a un altre amb lliteres rígides pesades. El davantal Landa facilitava el trasllat dels ferits i l'accés a ells abans.
Durant mig segle, fins que els sistemes de transport de ferits van millorar durant la Primera Guerra Mundial, van utilitzar el davantal per a transportar als soldats d'un i un altre costat de la Creu Roja en llocs accidentats. En els seus escrits, el Dr. Landa va reflexionar llargament sobre la neutralitat. I el seu davantal va ajudar a tractar neutralment als ferits en el camp de batalla.
Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.
Chão de Lamas-eko zilarrezko objektu sorta 1913an topatu zuten Coimbran (Portugal). Objektu horien artean zeltiar jatorriko zilarrezko bi ilargi zeuden. Bi ilargiak apaingarri hutsak zirela uste izan dute orain arte. Baina, berriki, adituek ilargietan egin zituzten motibo... [+]
Hertfordshire (Ingalaterra), 1543. Henrike VIII.a erregearen eta Ana Bolenaren alaba Elisabet hil omen zen Hatfield jauregian, 10 urte besterik ez zituela, sukarrak jota hainbat aste eman ondoren. Kat Ashley eta Thomas Parry zaintzaileek, izututa, irtenbide bitxia topatu omen... [+]
Kanakyko Gobernuko kide gisa edo Parisekilako elkarrizketa-mahaiko kide gisa hitz egin zezakeen, baina argi utzi digu FLNKS Askatasun Nazionalerako Fronte Sozialista Kanakaren kanpo harremanen idazkari gisa mintzatuko zitzaigula. Hitz bakoitzak duelako bere pisua eta ondorena,... [+]
Urte bat beteko da laster Pazifikoko Kanaky herriko matxinada eta estatu-errepresiotik. Maiatzaren 14an gogortu zen giroa, kanaken bizian –baita deskolonizazio prozesuan ere– eraginen lukeen lege proiektu bat bozkatu zutelako Paristik. Hamar hilabete pasa direla,... [+]
Hiru bideo dira (albiste barruan ikusgai). Batak jasotzen du, grebak antolatzea leporatuta, Carabanchelen espetxeratu zituzten Jesús Fernandez Naves, Imanol Olabarria eta Juanjo San Sebastián langileak espetxetik atera ziren unea, 1976ko abuztuan. Beste biak Martxoak... [+]
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]