Lau egunez ekainaren 9tik 13ra bitartean burutu du nazioarteko bere 6. Biltzar Nagusia Via Campesinak Indonesiako Jakartan. Ausarta izan beharko zen pentsatzeko 1993an Belgikako Mons herrian bildutako laborari multzo haren lanak ekarriko zuela Nazio Batuen Erakundeak 2014. urtea izendatzea “Familiako etxaldeen urtea”. Ez da lortu duen emaitza bakarra, ez garrantzitsuena.

Ekaineko egun horietan Britainia Handiko The Guardian egunkariak Bi kronika eskaini dizkio Indonesiako hiriburutik bidaliak: Claire Provostek erakundearen bi hamarkadotako lana laburbildu du eta John Vidalek Via Campesinako koordinatzaile nagusia den Henry Saragih indonesiarrarekin hitz egindakoak.

1993ko maiatzean Europako Coordination Paysanne Européenne elkarteak deitu zuen Belgikako Mons herrian nazioarteko bilkura, Via Campesinaren sorrera ekarriko zuena, 1992an Amerika guztitik joanda Nikaraguako Managuan bildu ziren nekazariekin elkarlanean.

Bigarren biltzarra 1996an Mexikoko Tlaxcalan egin zuten, 2000koa Indiako Bengaloren, 2004koa Brasilgo Sao Paulon eta bosgarrena, 2008koa, Mozambikeko Maputon.  Urte horietan guztietan Via Campesinako kideak ikusi dira Cancun, Seattle edo Quebec bezalako hirietan, Munduko Merkataritza Erakundeak, Munduko Bankuak eta Nazioarteko Diru Funtsak biltzar nagusiak egiten zituzten aldi orotan. Globalizazioa edo mundializazioa deitu den horren kontrako mugimendu anitzaren barruan Via Campesinako baserritarrek indar handia eduki baitute.

Urteotan sortu eta zabaldu dituzten ideietan nagusia izan daiteke elikadura burujabetzarena. Hedabideek gaur korriente aipatzen dituzte soberanía alimentaria, food sovereignty... munduko hizkuntza guztietan. Nahiz eta sortzaileek ondo nabarmendu nahi duten ideiaren benetako esanahia, Nazio Batuen Erakundeak munduko jende ororen eskubidetzat aipatu ohi duen elikadura segurtasunetik haratago doana.

2007an Maliko Selinguen egindako batzarrean aldarrikatu zen elikadura burujabetza dela “herriek daukaten eskubidea eskuratzeko elikagai osasuntsu eta kulturalki egokiak, metodo ekologiko eta iraunkorrez ekoitziak, eta baita herriek beren elikadura eta nekazaritza erabakitzeko daukaten eskubidea ere. Honek elikadura sistemaren eta politiken muinean kokatzen ditu jakiak ekoiztu, banatu eta kontsumitzen dituztenak, ez korporazioen eta merkatuen eskakizunak. (...) Elikadura burujabetzak dakartza harreman sozial berriak, gizonen eta emakumeen, gizarteen, talde arrazialen, klase sozialen eta belaunaldien arteko zanpaketarik eta bereizketarik gabekoak”.

Europako estatu bakar batek ere ez du kontzeptua bere gain hartu, baina 2008an Ekuadorrek txertatu zuen bere konstituzioan, eta Venezuela, Mali, Bolivia, Nepal eta Senegalek ere nazioen lehentasunetan sartu dituzte. Herrialde horiek eta beste batzuek emandako babesari esker ideiak zabaltzeaz gain lobby lana ere egiten dute Via Campesinako buruek.

Indarra eta kezkak

Annette Aurelie Desmarais Kanadako Saskatchewaneko baserritarrak idatzi omen zuen, Via Campesinaren 10. urteurrenerako liburuan, erakundeak irautea bera zuela meritu nagusia, nekazariek duten bezala. Izan ere, urte luzez ezkerreko bezala eskuineko teorikoek nekazariak desagertzera kondenatuta zeuzkaten beren analisietan.

Aldiz, munduko laborari militanteok gidaritza daramate labore transgenikoen edo lur lapurretaren kontrako borroketan. Eta munduko 90 estatutan 200 milioi lugin mobilizatzen dituzte, ia bi ziento erakundetan antolaturik.

Idazkari nagusi daukate Henry Saragih (1964) indonesiarra. Bederatzi seme-alaba hazteko gurasoek oliotarako palmondo sailetan egiten zuten lan. Henry gazteak lortu zuen unibertsitatera joan eta zientzia politikoak ikastea. Suharto diktadorea zegoela agintean, ikasle musulmanen mugimenduan hasi zuen militante lana. “Han jabetu nintzen aberatsen eta txiroen arteko leizeaz”, esan dio John Vidali.

Oso gaztetatik ezagutu ditu  Saragihk multinazionalek geroztik mundu osora hedatu duten sistema: lurren lapurreta, lekuko tribuen eta baserritarren kanporatzea, kutsadura, basoen suntsitzea, monolaboreen nagusitzea... Indonesiako Laborarien Sindikatuen Federazioa (FSPI, indonesierazko sigletan) gatazka horietan hazi eta hezi zen, gaur dauzkan 700.000 kide edukitzeraino.

Henry Saragihek berarekin batera heldutasunean sartzen ikusi duen Via Campesinak zein erronka dauzka gaur egun? GRAIN erakundean ari den Carlos A. Vicentek “Aportes a la reflexion por los 20 años de La Via Campesina” artikuluan zerrendatu ditu 14 galdera bere ustez nagusiak. Horietan nabarmenenak laburbilduko ditugu.

Hasteko, nola egin aurre korporazioei (multinazionalei), horiek daukatelarik mundu mailako aginte politikoa? Zeren “guk gobernu ‘adiskideekin’ eraikitzen ditugun elkarlanetatik haratago korporazioak baitira azken hitza daukatenak”.

Gero dator nola desegin korporazioek kontrolatzen dituzten hedabide handiek eraikitako hesia. Vicentek dioenez, “hedabide nagusiek errealitatea korporazioek agindutakoaren kapritxora ‘eraikitzen’ dute, eta gaur gizartearen parte handi bat diskurtso horiek hipnotizaturik bizi da, paradigmatzat ezarri duten kontsumitzeko ‘libertate’ horrekin, indibidualismoarekin, konkurrentziarekin eta bortizkeriarekin”.

Galdera gehiago. Nola artikulatu lana gobernu ‘adiskide’ eta aurrerazaleekin aldi berean Via Campesinaren ikur eta helburuak makurtu gabe? Nola artikulatu nekazarien lana hirietako mugimenduekin, hauek elikadura burujabetza berena egin dezaten? Nola egin aurre bizi ditugun krisiei eta aldi berean eraiki gizarte eredu berri bat? Nola eraiki gizarte bat lidergo kolektiboz gidaturik eta ez lider indibidualez?

Carlos A. Vicenteren hiru galdera, bukatzeko. Nola gelditu baserrietatik hiri handietarako ihesa, ekiteko alderantzizko bideari? Nola erantzun sistemak darabilen bortizkeriari bere tranpan erori gabe, errepresioa erabili dezan aitzakiarik eman barik?

Eta nola jokatu nazioarteko eszenatokietan aldi berean erori gabe sistemak bere baitan parte hartzera sartzeko egiten duen konbitearen tranpan? Erresistentziaren eta aurrerabideetan parte hartzearen arteko betiko dialektika, alegia.