5.000 anys rentant-se les dents sense escrúpols
Newgate (Anglaterra), 1780. William Addis va inventar un raspall de dents modern. Però molt abans, probablement en la Prehistòria, l'home havia començat a rentar-se les dents; no hauria estat res agradable tenir restes de carn de mamut entre les dents.
Fa 5.000 anys, els antics egipcis utilitzaven una sofisticada pasta de dents, que barrejaven el most de bou rostit i picat, la mirra, la pela d'ou i la pedra d'escuma per a obtenir un detergent. No sabem quina quantitat utilitzaven per a cada ingredient, però sí que es fregaven les dents amb els dits o amb un pal.
Els romans van millorar el producte. Com a substància abrasiva, és a dir, com a matèria per a ajudar a l'erradicació dels vestigis de menjar, les petxines van reemplaçar als apatxes de bou egipcis. A més, es va començar a afegir vi i herbes aromàtiques a la mescla per a refrescar-se la boca i lluitar contra el mal alè. Per tant, una vegada satisfet l'objectiu higiènic de la pasta dental, els romans van decidir anar més enllà i afegir propietats estètiques a la massa.
En les Fullonicas (bugaderies) els romans solien usar orina, ja que l'amoníac de l'orina ajuda a rentar la roba. Per tant, van pensar que ajudaria al fet que les dents es mantinguin blancs el més possible i van afegir una orina a la pasta de dents. Gaius Valerius Katulo (c. 87-54) si se li parava esment al poeta, el costum de rentar les dents amb orina s'havia estès en la Península Ibèrica: “(...) Al país de Celtíberia cada matí tenen el costum d'utilitzar l'orina que cadascun tira per a netejar les dents i les genives vermelles, cosa que significa simplement que com més netes siguin les dents més orina tens dins”.
Però aquesta cara pasta, d'efectes abrasadors i blanqueantes, estava reservada exclusivament als nobles més rics, i el vulgo havia de recórrer a fórmules més barates, com els cervells de ratolí en la pols.
És evident que en l'Antiguitat el que volia tenir les dents netes, havia de deixar de costat els escrúpols. Però quan l'Edat Moderna estava a punt d'acabar, van ser els escrúpols els que li van portar a inventar el raspall de dents.
En 1870 el comerciant de teles William Addis va ser detingut en Spitalfields (Londres) per altercats de carrer i empresonat en la presó de Newgat. En aquella època, un tros de drap o de tela s'introduïa en la sal o en altres substàncies i es fregava amb ells les dents. Com li repugnava ficar en la boca els draps bruts de la presó, Addis va buscar un substitut més higiènic. Va guardar un os del sopar, li va fer clots i amb un guàrdia es va proveir de crineres i els va lligar als forats. Aquest mateix any va sortir de la presó i va fundar l'empresa dedicada a la fabricació i comercialització de raspalls dentals moderns, Addis, que segueix en actiu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.