Euskaraz %33 gaztelaniaz %67
Bi eguneko itxialdia egin zuten EHUko Medikuntza eta Odontologia Fakultateko ikasle batzuek joan den urtean. Medikuntza euskaldundu! mugimenduko ehun bat kidek komunikabideen arreta piztea lortu zuten. Euren aldarrikapena, ikasketak euskaraz egin ahal izatea. Osasun sistemaren euskalduntzea kinka larrian dagoela salatu dute.
Euskal Herrian eskaintzen diren goi-mailako osasungintzako ikasketak hauek dira: Medikuntza, Odontologia, Erizaintza eta Farmazia. Euskal Herriko Unibertsitateak gradu guztiak eskaintzen ditu, baina Erizaintza da euskara hutsean egin daitekeen bakarra. Adrian Aginagalde EHUko Medikuntzako ikasleen kontseiluko kideak ikasketa horietan euskarak daukan egoeraren berri eman digu.
Sarbide estuagoa euskaldunentzat
Eskari handiko ikasketa da Medikuntza, nota altua behar da han sartzeko. Denentzat lekurik ez, eta gero eta gehiago dira Espainiatik EHUra etortzen diren ikasleak. Hego Euskal Herriko eta Espainiako unibertsitateek barruti bakarra osatzen dutenez, edozein ikaslek du aukera EHUko Medikuntzan matrikulatzeko. Horrek guztiak kalte egiten dio euskaraz matrikulatu nahi duen bertakoari, lehia handiagoa baitago. Euskaraz ikasteko prest dauden ikasle asko kanpoan gelditzen dira urtero, eta kanpotarrek betetzen dituzte lekuak, gaztelaniaz ikasiz. Euskarazko matrikulazioaren beherakadan eragiten du horrek guztiak. “Euskal Herriko egungo egoera politikoak kanpoko ikasle gehiago erakarri ditu. Espainiatik datozen ikasleak dira gaztelaniazko matrikulazioa handitzen dutenak, eta ez gaztelaniaz matrikulatzen diren euskaldunak. Karrerako plazak hizkuntzaren bidez mugatzea proposatu izan dugu, baina ezinezkoa da legearen aurrean. Katalunian ere saiatu dira antzeko proposamenak egiten” aipatu digu Aginagaldek.
Euskarazko matrikulazioak behera egin du nabarmen
Unibertsitateko zenbait irakaslek goi-mailako osasungintzako hizkuntza aztertu dute (ikus datuak alboko orrialdean), hizkuntzaren araberako matrikulazio joera, hain zuzen. Medikuntzari dagokionez, 1994-1995 ikasturtetik 2011-2012 ikasturtera bitarteko matrikulazioaren datuak erakutsi dizkigu EHUko irakasle Angel Bidaurrazagak. Urtez urte, eta pixkanaka, euskarazko eta gaztelaniazko matrikulazioen portzentajeak parera iritsi ziren. Esaterako, 2005-2006 ikasturtean, euskaraz %46 (100 ikasle) eta gaztelaniaz %54 (119 ikasle) matrikulatu ziren. Hortik aurrera, ordea, euskarazko matrikulazioak behera egin du nabarmen; soziologikoki normala den tendentzia gelditu egiten da. Hauek dira aurtengo datuak: euskarazko matrikulazioa %33 eta gaztelaniazkoa %67. Aurten euskarazko matrikulazioa igo egin da apur bat, nahiz eta ehunekoak bere hartan mantendu diren. Iazko ikasturtean gaztelaniazko bi talde eta euskarazko bakarra atera ziren aurrera. Aurten, berriz, gaztelaniazko hiru eta euskarazko bi.
Bestalde, azterketaren arabera, 1999-2009 urte bitartean, haur hezkuntzako ikasketak eta selektibitatea euskaraz egindakoen kopurua handitu egin da nabarmen. Baina matrikulazioaren joera hori ez da mantentzen osasungintzako beste ikasketetan ere; Odontologian eta Farmazian. Oso igoera gutxi edota jaitsiera izan dute, Erizaintzak izan ezik. Aldiz, zientzia esperimental guztietan asko igo dira euskarazko matrikulazioak; Biologian eta Ingeniaritza kimikoan, adibidez.
Gaztelaniaz ari diren euskaldunak
Medikuntzako ikasketetan sei ikasturte daude, bi ziklotan banaturik. Lehen zikloaren barruan hiru ikasturte daude, eta eskolak Leioan ematen dira. Egun euskaraz eskaintzen dira ziklo horretako ikasgai guztiak. Bigarren zikloko ikasketak, berriz, lau erietxetan egiten dituzte: Donostian, Basurton, Gurutzetan eta Txagorritxun. Ziklo horretan daude euskaraz ikasten jarraitzeko arazoak. Hauek dira aipatutako lekuetan euskaraz lor daitezkeen kreditu kopuruak: Donostian %55, Basurton %40, Gurutzetan %20 eta Txagorritxun ezer ere ez. Aginagaldek aipatu digu lau zentroak euskalduntzea oso zaila dela, eta irakasle euskaldunen falta handia dagoela horren atzean. “Oso zaila da zenbait espezialitatetan profesional euskaldunak topatzea. Hori da arazo nagusia. Esaterako, Gipuzkoan badago auzi mediku euskalduna, Pako Etxeberria. Baina Bizkaian, ez, ordea”. Gaztelaniaz matrikulatzen diren euskaldunak ere badaude. Izan ere, laugarren mailatik aurrera gaztelaniaz ikasi behar dutela ikusirik, uste dute errazagoa izango dela hasieratik gaztelaniaz aritzea.
Irakasle euskaldunen beharra
Medikuntzako ikasle kontseiluan hainbat ekimen antolatzen dituzte egoera aldatzeko, unibertsitate barrutik egiten dute lana. Ikasgaiak euskaratzeko eskaerak egitea da ohikoena eta pixkanaka ari dira gauzak lortzen. Irakasgai bakoitzak irakasle euskalduna izan dezan, ahalegin guztiak egiten ari dira. Aginagaldek esan digunez, ospitaletan lanean ari diren profesional euskaldunak hezkuntzara erakartzeko plan baten beharra ikusten dute. Oso garrantzitsua iruditzen zaie irakasle berriak unibertsitatera ekartzea. “Ospitalean gaueko zaintza egin ostean, zuzenean eskolak ematera etortzen diren irakasleak izaten ditugu. Horrelako egoerak saihestu egin beharko lirateke”. Hainbat eskaera egin izan dituzte: MIR azterketa euskaratzea, unibertsitateko sarbidea hizkuntzaren bidez mugatzea, irakasleentzako euskarazko plazak mantentzea eta abar.
Ikasle berriak euskaraz matrikula daitezen hainbat kanpaina egin izan dute, ikasle euskaldunak euskaraz matrikulatzea da helburua. Ate Irekiak jardunaldietan euskaraz matrikulatzeak dakartzan onurak azaltzen dizkiete interesatuei eta baikortasunez euskararen egoera zein den azaltzen diete.
Arduratzeko diagnostikoa
Osasun sistemaren euskalduntzea kolokan dagoela argi dute zenbait ikaslek eta irakaslek. Hiru ondorio garbi ikusten dituzte: osasungintzako profesionalak ez dira euskaldunak izango, osasungintzako bezero euskaldunak ezin izango dira euskaraz aritu profesionalekin eta osasungintzako euskara, teknikoa zein arrunta, ezin izango da normaltasunez garatu.
Badakizuenok badakizue, beste gauza asko bezala, euskararen aldeko borrokan ere politikoek, eragile batzuek eta hedabideek beraien antzezlana saldu nahi digutela, benetakoa balitz bezala.
Lehen urtean pozik jaso nuen, "Euskaraldi" hau. Zer edo zer zen, ezer ez zegoela... [+]
Euskarak, mendez mende, zapalkuntza sistematikoa jasan du, eta oraindik ere borrokan dabil egunerokoan bere leku duina aldarrikatzeko. Hizkuntza baten desagerpena ez da inoiz berez gertatzen; planifikazio politiko eta sozialak eragiten du zuzenean. Euskaldunoi ukatu egin izan... [+]
Oldarraldia ari du EAEko administrazioa euskalduntzeko erabakien aurka, berriz ere, enegarren aldiz. Oraingoan berrikuntza eta guzti, espainiar epaitegiak eta alderdi eta sindikatu antieuskaldunak elkarlanean ari baitira. Ez dira izan akats tekniko-juridikoak zuzentzeko asmoz... [+]
Horra Libération egunkariak berriki argitaratu duen idazkia:
“Bayonne” bukatu da, Libérationek “Baiona” idatziko du
Hiri baten izenaren erabilpena ohiturazkoa delarik, egunkari batean izen horren erabilpena aldatzea zaila da. Alta, irakurleen... [+]
Gasteizen egin duten ekitaldian ireki dute izen ematea, laugarren edizioa hasteko bi hilabete falta direla. Erakundeetako ordezkariak, herritarrak eta entitateetako kideak agertu dira, besteak beste. Euskaraldiaren koordinazioa Euskal Herriko erakunde publikoen eta Taupa... [+]
Korrikaren "bihotza eta burua" erakutsiko ditu dokumentalak. Proiektua gauzatzeko, herritarren babesa "ezinbestekoa" izango dela adierazi dute AEK eta Mirokutana ekoiztetxeak, eta apirilaren 25era bitartean crowdfunding kanpaina bat abiatuko dute jalgihadi.eus... [+]
Azken asteetan zenbait unibertsitatetako ate irekien jardunaldietara joateko aukera izan dut. Semea aztertzen ari da zer ikasiko duen datozen urteotan eta, erabakia hartu aurretik, komeni da aukera guztiak begiratzea. Unibertsitate bakoitzak badu bere misioa, bere izaera, bere... [+]
Ez dira gutxi azken boladan euskara bere onenean ez dagoela eta bere transmisioa bermatuta ez dagoela ohartarazten ari diren ahotsak. Bestetik, inork ez du ukatzen hezkuntzak ezinbesteko betebeharra duenik euskara eta euskal kulturaren biziraupenerako. Erronka estrategikoa... [+]
Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]
Gasteizko 1 zenbakiko Auzitegi Kontentzioso-Administratiboak emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Lan poltsan parte hartzeko euskara maila altuenaren baliokide diren 3. eta 4. eskakizunak indargabetu zituen Gasteizko Auzitegiak.
25 bat eragilek adierazi diete elkartasuna apirilaren 11n Baionako auzitegian epaituko dituzten Intza Gurrutxaga eta Gorka Torre Euskal Herrian Euskaraz taldeko kideei. Egun batzuk lehenago, apirilaren 6an Baionan eginen den manifestazioan parte hartzeko deia ere luzatu dute.
Iruñeko haur eskoletako zuzendariek, EH Bildu, Geroa Bai, Zurekin Nafarroa eta PSNren arteko akordioa kritikatu dute. “Murgiltze ereduaren alde egin dugu beti, baina inoiz ez da gure iritzia kontutan hartzen” salatu du Euskalerria Irratian, Garikoitz Torregrosa... [+]
Harrera-herri euskaldun nola izan gaitezkeen galdetu zion Leire Amenabarrek bere buruari eta parean zituenei iaz, Gasteizen, harrera-hizkuntzari buruzko jardunaldietan, eta galdera horrexetan sakontzeko elkartu gara berarekin hilabete batzuk geroago. Amenabarrek argi du... [+]
Lagun asko sumatu dut kezkatuta euskaldun gero eta gutxiagok ahoskatzen duelako elle-a. Haur eta gazte gehienek bezala, heldu askok ere galdu du hots hori ahoskatzeko gaitasuna, idatzian ere nahasteraino. Paretan itsatsitako kartel batean irakurri berri dugu: altxorraren biya... [+]
Eskolako zenbait gurasok euskalduntzeko egindako ahalegina ikusarazi, eta hezkuntza komunitatean euskararen aldeko jarrerak piztu. Helburu horiekin bultzatu du Autobiografia Linguistikoak ekimena Ramon Bajo ikastetxeko Basartea gurasoen elkarteak, Gasteizko Alde Zaharrean. Pozik... [+]