Traduït automàticament del basc, la traducció pot contenir errors. Més informació. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

En Udabarri tota la terra germinada


25 de març de 2021 - 07:05
Maaltzaren (Pyrus pyraster) loratze ezin zuriagoa.
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Què fa olor la primavera? Molts científics i poetes intenten respondre a aquesta pregunta. Per a això cal definir la primavera. Per a la majoria de la gent el calendari d'entrada de la primavera marca. Enguany el 20 de març. Uns pocs comprovaran l'hora en la qual es produeix aquesta entrada, enguany a les 10.37 del nostre rellotge del 20 de març. Ocorre tots els anys entre el 19 i el 21 de març. Algú preguntarà el perquè d'aquesta hora i sabrà que en aquest moment el gir del sol que veiem en l'horitzó està a l'altura de l'equador. A partir de llavors, en el nostre hemisferi nord el dia és més llarg que la nit. Aquesta és el mesurament científic. Jo estimo als més poètics.

Per a alguns les petjades que la primavera és aquí són diferents. Alguns són vestigis associats als animals (“la primavera canvia la sang”, diu el refrany): quan el gat es posa en la riba (“febrer, gatuil”) o el ruc el “maig, l'ase i la fullaraca”), o quan les parelles oprimides comencen la seva sorollosa dansa de vol.

Molts miren les plantes. Un veí meu salze (Salix spp.) Viu a l'hivern fins a veure-la florir. Un altre no creurà que la primavera s'hagi assentat fins a veure en flor el roure (Quercus robur). He sentit un parell de dones que s'obstinen en la nova era: per a una era la floració blanca de l'arç negre (Prunus spinosa), per a l'altra la floració blanca del maaltza (Pyrus pyraster) (“a la tardor ajupit, a la tardor, raïm”). Els més crèduls de l'arç blanc (Crataegus spp.) Sense l'olor embriagada dels perfums de la floració aromàtica, no abandonaran les seves robes d'hivern.

La petjada dels colors és evident en les primaveres del nostre paisatge. Perquè si prenem un arbre o una planta, en cada lloc tindríem una primavera. I, per si no fos prou, cada planta té la seva pròpia primavera. Per exemple, al voltant de la nostra casa hi ha roures completament poblats de fulles, fins i tot en flor, i altres, encara, no tenen més que la punta de les seves fulles en els seus ulls oberts.

Jo observo el conjunt de l'una i l'altra i les seves circumstàncies. Fixa't en el nas i fa olor el que veig. Sí, la primavera té la seva aroma especial. És el que la terra allibera quan plou; es diu geosmina (terra de geo i olor a osme). Es tracta, sobretot, d'uns bacteris que estan relacionades amb la seva propagació. Aquesta olor atraurà als que el menjaran i l'obriran. És l'olor de la durada, l'olor de l'esperança. Una nova suor despertarà les alegries i l'entusiasme de la majoria de les plantes. Les meves marxen, perquè l'estiu és aquí...

Amb la primavera també va triomfar el poeta. Així diu Ursula K. Le Guin va dir: “La ciència la descriu des de fora amb rigor, la poesia la descriu des de dins amb rigor. La ciència ho explica, la poesia ho porta amb si. Tots dos celebren el descrit. Necessitem del llenguatge i de la poesia de la ciència, per a salvar-nos de les infinites aglomeracions de dades que no ens serveixen per a curar a l'ignorant o a la culpa”.


T'interessa pel canal: Landareak
2025-03-10 | ARGIA
Badator Bizi Baratzea Orria, ARGIAren aldizkari berri eta berezia

Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]


2025-03-10 | Jakoba Errekondo
Loratu ala hil. Loratu eta hil

Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.


2025-03-10 | Garazi Zabaleta
Bordaxaki
Euskal txerriak hazteko eta eraldatzeko proiektu txikia Nafarroako Pirinioan

Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]


Zata arrunta
Ahuntzak gustuko omen dituen gautxoria

Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]


Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Txikori-belarra udaberrian

Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.


2025-03-03 | Jakoba Errekondo
Zakilixuten potroximela

Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.


2025-03-03 | Garazi Zabaleta
Amillubi
Lanerako, proiektua zabaltzeko eta komunitatea egiteko auzo(p)lanak

Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]


Engainuaren eredu

Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]


Lizarrako kultur teknikari izateko nahitaezkoa da euskara Administrazio Auzitegiaren arabera

Administrazio Epaitegiak arrazoia eman dio EH Bilduk Lizarrako plantilla organikoaren hizkutnz profilen aurka jarritako helegiteari.


2025-02-24 | Estitxu Eizagirre
Ziminttere
Sukaldea emakumeen jakintzak partekatzeko botere eta plazer espazio denean

Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.


2025-02-24 | Jakoba Errekondo
Abarkak astintzen zituen

Ibon galdezka etorri zait Bizibaratzea.eus webguneko kontsultategira. Uda aurre horretan artoa (Zea mays) eta baba gorria (Phaseolus vulgaris) erein nahi ditu. “Arto” hitza grekotik dator eta oinarrizko jakia esan nahi du, artoa = ogia; arto edo panizo edo mileka... [+]


2025-02-24 | Iñaki Sanz-Azkue
Apo pikart europarra
Gaueko kantari bakartia

Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]


Udaberrian loratzen ausartzen naiz

Zuhaitza esnatzear dago, kimuak ageri dira adarretan. Gutxi falta da loraldirako, laster aro berria hasiko du, indarberrituta.


2025-02-17 | Jakoba Errekondo
Hivernada d'insectes
Fa molt fred. Quan no és així, però aquest hivern alguns països estan tocant molt bé. I com sobreviuen els insectes per a ressorgir amb la primavera? Anit vaig tenir una pregunta del carrer. D'aquí el petit problema que existeix entre la intel·ligència i la... [+]

Eguneraketa berriak daude