Plor d'ocells
- Els ocells ploren. No com nosaltres, en qualsevol lloc, en qualsevol moment, en un trencallums, o simplement sense poder aguantar l'interior… No m'oblidarà immediatament el que va ocórrer en Bera: cada any se celebrava un prestigiós festival de música d'Aresta, i de tant en tant realitzàvem algun esdeveniment relacionat amb el paisatge; en un d'ells creem un passeig pel poble amb l'excusa d'arbres, paisatges, hortes, etc. També van sorgir curiositats en la preparació del recorregut, com un foraster reparant la vorera sota un gran cedre de l'Himàlaia (Cedrus deodora), situat en ple poble. Quan torno a l'arbre, m'imagino: “Aquest no serà el que ha nascut lluny de l'àvia d'aquest arbre”. Preguntar-li d'on era i el pakistanès. Harrapazank! El sòl de la vena de l'arbre! Li vaig dir la seva trajectòria i es va emocionar. El seu nom és Xϕ i ens vam fer amics…
Vaig preparar un recorregut pel paisatge treballat al llarg de la història dels beratarras, arbres i hortes, jardins i muntanyes escarpades. Jo, un vingut de fora, venia a parlar de si mateix als seus, a donar algunes interpretacions del que eren ells i del que les seves àvies i àvies havien fet. Hem sortit aquí l'Himàlaia, els porros de l'horta (Allium porrum), l'alliso del riu (Alnus glutinosa) i hem arribat a l'escola de música local. He començat amb la ttalaka sobre les plantes de la zona que escolten la música creada pels nens i els alumnes de la zona, i cal no oblidar el que ha donat nom a l'escola: Isidoro Fagoaga Larratxe, un gran tenor nascut a la casa Agramontea del barri d'Illekueta. Només volia donar una dada sobre aquest tema: quan el tenor que millor cantava l'òpera de Wagner a tot el món va saber que els alemanys van bombardejar Guernica, va decidir callar, deixar de cantar i tornar a Euskal Herria. Abans d'acabar de dir, envoltat pels quals venien a la visita guiada, estava en la llàgrima, posant-me en el lloc de les seves cordes vocals i pensant que jo faria un raig… I va decidir callar per sempre.
I sí, els ocells també ploren. No on vulguis, quan vulguis. Només sobre determinats arbres. En arbres de fruita amb os: préssec o préssec (Prunus persica), pruna (Prunus domestica), cirera (Prunus avium), gingondo (Prunus cerasus), brinón (Prunus persica var). nectarina) o paraguaià (Prunus persica var. nucipersa) en els troncs i branques dels arbres que donen. Aquests arbres expulsen una gran quantitat de suor en la zona d'una ferida i es couen o endureixen amb l'aire, fent-se passar per una mucosa de color ambre molt clar, a vegades gran i cridanera. Les llàgrimes de l'ocell que ha plorat són per als bascos. Se'n diu "plor d'ocell". "Txori-muki", "txori-ezti", "txori-kandela" i "txori-minger".
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]
Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.
Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]
Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]
Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]
Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.
Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.
Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]
Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]
Administrazio Epaitegiak arrazoia eman dio EH Bilduk Lizarrako plantilla organikoaren hizkutnz profilen aurka jarritako helegiteari.
Emakume bakoitzaren errelatotik abiatuta, lurrari eta elikadurari buruzko jakituria kolektibizatu eta sukaldeko iruditegia irauli nahi ditu Ziminttere proiektuak, mahai baten bueltan, sukaldean bertan eta elikagaiak eskutan darabiltzaten bitartean.
Ibon galdezka etorri zait Bizibaratzea.eus webguneko kontsultategira. Uda aurre horretan artoa (Zea mays) eta baba gorria (Phaseolus vulgaris) erein nahi ditu. “Arto” hitza grekotik dator eta oinarrizko jakia esan nahi du, artoa = ogia; arto edo panizo edo mileka... [+]
Nekazal eremu lehor baten erdian ageri da putzua. Txikia da tamainaz, eta ez oso sakona. Egunak dira euririk egiten ez duela, baina oasi txiki honek oraindik ere aurretik bildutako urari eusten dio. Gauak eremua irentsi du eta isiltasunaren erdian kantu bakarti bat entzun da... [+]
Zuhaitza esnatzear dago, kimuak ageri dira adarretan. Gutxi falta da loraldirako, laster aro berria hasiko du, indarberrituta.
