Traduït automàticament del basc, la traducció pot contenir errors. Més informació. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Agricultura estel·lar i boira

  • En 1966 el gran Andima Ibiñagabeitia Idoiaga va publicar la traducció Unai i les cançons de camp (Bucolicon voluto i Georgicon libri), Virgili (a. C.). 70-19) recollint íntegrament les obres d'un dels poetes llatins més cèlebres. El traductor va fer un enorme esforç per a portar al basc la cultura clàssica i assimilar-la a la clàssica. També ens va portar poemes de Lukrezio sobre la Naturalesa (De rerum natura), d'Ovidius Maita-bidea (Ars amandi) i Katulo, entre altres. Diu que també va traduir temes científics, quan diu amb claredat, alguns dels quals encara no estan publicats en el convent benedictí de Lazkao. Haurem d'acostar-nos a ell…

12 de juny de 2023 - 07:31
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Virgili era un poeta que va estudiar medicina i ciències de la naturalesa. Recopila gran quantitat d'informació sobre l'agricultura d'Arl-kantak. Mira com va traduir el que ell deia, Andima va aprendre filosofia, teologia i dret canònic: “Cal investigar les estrelles perquè són les que ens ensenyen les èpoques de sembra”. Jugaria una bona postura quan Andima ho coneixia, a la seva casa natal d'Elantxobe i escoltant les hortes de nombrosos convents que va estudiar i va ensenyar. Les estrelles ens ensenyen les estacions de sembra, i una pot dir també de la resta de treballs. Això és, aproximadament, el que avui es coneix com a agricultura biodinàmica. Però amb cura, ja que hi ha algun doctor de la universitat que es veurà afectat.

L'època de sembra té dues, novembre i juny. En tots dos se sembren plantes que han estat aliments bàsics de la nostra alimentació: al novembre, per l'est, pel territori de Virgili, vam portar cereals, entre ells el pa o el blat (Triticum aestivum), i al juny per l'oest, Andima va morir exiliat de la zona, el blat de moro portat (Zea mays), la mongeta (Phaseolus vulgaris) i la cubita (Cubita).

Aquest últim trio és l'època de sembra, sembra, sembra, sembra, sembra, sembra, sembra i sembra. El mes de juny es diu també sembra, vinya, raig, pera, edat real, birba, maig nou, pinta nova, rem, esquer i cervesa; és l'època en la qual arriba l'ordi sembrat en la sembra de novembre (Hordeum distichon). Després vindrà el blat, juliol, època d'arribada del blat. I juliol porta el nom del mes de la collita major, perquè el pa es recull llavors.

Els cultius d'ordi, blat, etc. es colpegen o s'engruixen en l'era; treball d'estiu per a passar l'hivern sense fam. Diu Virgili: “Moltes coses es fan millor en la nit freda o quan les estrelles del matí esquitxen els camps amb el nou sol. A la nit es tallen millor els cèrcols febles i les venes seques; a la nit mai falta la rosada estel·lar. (…) En la força de l'estiu es recol·lecta el blat vermellós, i en aquest moment l'era també abunda la collita bronzejada. Arada nua i sembra nu. L'hivern provoca la mandra de l'agricultor. Es dona en el rigor del fred quan els baserritarras gaudeixen del recaptat i es conviden a unes festes alegres, com sembla un hivern brillant que allunya les cures”.

Sembra les llavors i gaudeix els dies més llargs de l'any.


T'interessa pel canal: Landareak
Zuhaitz landaketa: mozketa masiboak egin ahal izateko jukutria “berdea”

Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]


2025-03-19 | Elhuyar
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko liken eta goroldioetan

Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]


2025-03-17 | Jakoba Errekondo
Magnolian kakalardoa polen-mamitan

Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.


2025-03-17 | Garazi Zabaleta
Giberri gazta
“Gaztetatik ditugu ahuntzak, honetatik bizitzeko apustua egin nahi dugu orain”

Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]


Kutixi edo mokadu, guztion ahotarako

Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.


2025-03-10 | ARGIA
Badator Bizi Baratzea Orria, ARGIAren aldizkari berri eta berezia

Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]


2025-03-10 | Jakoba Errekondo
Loratu ala hil. Loratu eta hil

Noizbait. Noiz izan ote zen? Noizbait landareren batek lorea egitea erabaki zuen. Bai, bai, landareek ere erabakiak hartzen dituzte, eta guk maiz ez bezala, erabakiak bete egiten dituzte. Eta loreak sortu zituzten.


2025-03-10 | Garazi Zabaleta
Bordaxaki
Euskal txerriak hazteko eta eraldatzeko proiektu txikia Nafarroako Pirinioan

Iruñean bizi ziren Iñaki Zoko Lamarka eta Andoni Arizkuren Eseberri gazteak, baina familiaren herriarekin, Otsagabiarekin, lotura estua zuten biek betidanik. “Lehen, asteburuetan eta udan etortzen ginen eta duela urte batzuk bizitzera etorri ginen”, dio... [+]


Zata arrunta
Ahuntzak gustuko omen dituen gautxoria

Katalanen ustetan artzainak engainatzen omen ditu hegazti honek: “enganyapastors”. Espainiar eta latindarrek, aldiz, ahuntzari esnea kentzen diola diote, hortik datorkio hain zuzen ere izen zientifikoan (Caprimulgus europaeus) islatzen den caprimulgus (capra... [+]


Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Engainuaren eredu

Leihatila honetan behin baino gehiagotan azaldu ditugu Ama Naturaren engainuak bere izakiak babestearren. Batzuetan, erle edo liztor itxura zuten euliak ekarri ditugu, beste batzuetan inongo arriskurik ez duten arrisku-kolorazioko intsektuak ere bai (kolorazio aposematikoa... [+]


2025-03-03 | Garazi Zabaleta
Amillubi
Lanerako, proiektua zabaltzeko eta komunitatea egiteko auzo(p)lanak

Gipuzkoako hamaika txokotatik gerturatutako hamarka lagun elkartu ziren otsailaren 23an Amillubiko lehen auzo(p)lanera. Biolur elkarteak bultzatutako proiektu kolektiboa da Amillubi, agroekologian sakontzeko eta Gipuzkoako etorkizuneko elikadura erronkei heltzeko asmoz Zestoako... [+]


2025-03-03 | Jakoba Errekondo
Zakilixuten potroximela

Nori ez zaio gustatzen ahuakatea? Ia denok atsegin dugu fruitu berri hori, di-da amaren batean etxekotu zitzaigun. Zenbat urte da ba dendaero ikusten hasi garela? Gure mahaietara iritsi aurretik, historia luzea du.


Txikori-belarra udaberrian

Udaberri aurreratua ate joka dabilkigu batean eta bestean, tximeletak eta loreak indarrean dabiltza. Ez dakit onerako edo txarrerako, gure etxean otsailean tximeleta artaldean ikustea baino otsoa ikustea hobea zela esaten baitzen.


Lizarrako kultur teknikari izateko nahitaezkoa da euskara Administrazio Auzitegiaren arabera

Administrazio Epaitegiak arrazoia eman dio EH Bilduk Lizarrako plantilla organikoaren hizkutnz profilen aurka jarritako helegiteari.


Eguneraketa berriak daude