James Petras: Kapitalak Estatuen Muga Nazionalak Hausten Ditu
Zuetariko gehienek dakizuenez, Leioako INFORMAZIO ZIENTZIEN FAKULTATEAK, Apirila eta Maiatzean zehar marxismoaz hitzaldi saio batzu antolatu zituen. Honela, munduan ezagunak diren hainbat pentsalari eta teoriko, Bilbo eta Donsotiako hirietatik pasatu dira. Ernest Mandel heuren artean.
Hitzaldi saio hauei amaiera emateko New York Estatuaren Unibertsitatetik JAMES PETRAS etorri zaigu.
Deitura grekoaz eta irribarre zabalaz, odol mediterraniarra duen gizon dialektiko honek Unibertsitateko Soziologi Sailean dihardu. Gehien landu duen gaia "Marxismoa eta Hirugarren Mundua" izan da, baina prozesu guzti honetan USAk izan duen eragina kontutan harturik beti.
Udal liburutegian eman zuen hitzaldiaz gain, Leioako Kanpus-eko zenbait irakaslerekin mintegi bat egin zuen. Hauek izan ziren mintegian eztabaidatutako gaiak.
Nire eritziz, pentsamolde hauek gainditu egin behar dira. Arazoa da estatua bere orokortasunean ulertzea, inperialismoaren helburua, ipar-ameriketakoarena behinik behin, estatuaren funtzionamenduan sartzea baita.
Inperialismoa ez dugu soilik fenomeno ekonomikoa, hau da, kapitalaren fluxua eta multinazionalen hedapena. Honek, berez, ez ditu kapitalaren funtziobideak azaltzen: zergatik ematen den lurralde edo garai batetan eta ez bestetan, nola birproduzitzen den bere baitan, etab. Kapitala funtzionatzeko baldintzen azalpen zehatzik ez dago.
Gerra ostean, kapitalaren nazioarteko egintza gehienak, maila handiko estatal dinamizazio baten ondoren ematen ziren, hots, estatuak munduan zehar egindako inbertsioak, estatu, milizia eta instituzioen sorpen eta finantziaketa...
Kapitalak berak ez zituen sortu inbertitzen zueneko estatu hoiek. Eginik zeuden aurretik. Gerraren ondoren Hirugarren Munduan desestabilitate handia zegoen: nazio askatasunerako borrokak, mugimendu eta arazo sozialak, iraultza sozialista... Kapitala honelako mundu problematiko eta kaotiko batetan sartzea ulergaitza zen. Zer jazo zen orduan? Estatuaren aldetik, kapital merkatuak eta finantzietarako nazioarteko bankuak bultzatzeko mugimendu zabala eman zela; kapitala sartzen has zedin ekintza guzti hauek beharrezkotzat hartu ziren; kapitala ez doa nazio pobreetara, baizik eta kontrol soziala, merkatu handiak eta errekurtso estrategikoak eskeintzen dituzten nazioetara.
Dena den, estabilitate politikoa, estatu inperialistak ere bai, beraren laguntza militarrarekin, bete dezake.
Hori dela eta, USAn dauden 500 entrepresa handienetarikoen diru sarrerak, beren kanpoko merkatal tratuetatik datozkie. Iparrameriketako 15 banku handienen ingreso porzentaia, 70tik 80rako urteetan, % 15-40 tartean gehitu ziren.
Honela, atzerrian egindako aktibitateek banku eta entrepresen superbizipenerako gero eta garrantzi handiagoa dute. Modu honetan, estatuaren deuseztapena balego, kapitalarentzat zein estatu inperialistaren fundazioentzat–orain dagokiguna–kaltegarria litzateke.
Prozesu ekonomiko-soziala egonkorregia zekusaten. Nere ustez, abiapunturik egokiena, inperialismoak klase erakuntzan eta indar produktiboak aldarazteko eran duen eragina ikustea liteke.
Klase erakuntza honek hiru gatazka maila sortu zituen:
1. Gatazka negoziatuak: kide kolaboratzaileengan sortua. Hauek, industriari asoziatuek, merkatu berriak eska ditzakete, edo garapen prezioak eztabaidatu, baina honek ez du apurketarako baldintzarik sortzen, negozia daiteke.
2. Tarteko gatazkak: sistema imperialaren aldatzeko indarra daukatenak, hots, barneko merkatua indartzen baina mundu kapitalistarekin harremanak mantentzen dituzten nazionalizazio aukeratuak. Talde honetan behe mailako burgesiak burruka jarrera azaltzen du hasiera batetan, baina azkenik, sistema kapitalistak irensten du.
3. Konponezinezko gatazkak: lan arazoak sortuak; Langileria kapital pilaketa errazten duen explotazio baldintzen kontra doanean. Lan kondizioak kontrolatzea bilatzen dute. Gatazka honek sistema inperialistarekin apurketa suposatzen du.
Ondorioz, klase erlazioak, eta ez nazio erlazioak, dira sistema inperialistaren integrazio edo desintegrazioa baldintzatzen dutenak. Nola nahi ere den, prozesu guzti hau dialektikoa da, beti birdefinitzen da; klase erakuntza eta gatazka motaren arauera.
Ez da sistema kolonialean bezalaxe, non guzti hori aurreikus zitekeen. Gaur egungo sisteman, nolabaiteko indeterminazio mota ematen da.
Klase kapitalisten konzientzian politiko maila batzu bereiz daitezkeela uste dut. Entrepresari gehienek beren entrepresa konzientzia dute; politika heuren probetxu edo seguritaterako baliagarria den neurrian erabiltzen dute. Guttiengo batek sektore konzientzia du, siderurgiak esaterako. Bateonbatzuk dute bakarrik klase konzientzia, bere osotasunean, eta nukleo hau garrantzitsuena dugu, klasearen eta estatuaren arteko lotura sortzen baitu. Hauek dira Rockefeller-tarrak, etab.
Klase dominatzailearen gehiengoak bere interesen arauera jokatzen du. Baina nola joan urrunago? Nire ustez, estatuak klasea errepresentatzen du baina ez dator bat berarekin. Kapitalaren interesak erabakitzeko nork, non eta nola defendatuko dituen ahalmena dauka, baina ez da kapitala bera.
Adibidetzat Txile daukagu. Txilen ITT entrepresa nazionalizatu zutenean, honek aldarri egin zuen eta neurriak hartu nahi izan zituen. Baina kapitalak ez zuen Gobernua eraso; ez zuen bere indar guztia momentu honetan, Allende-ren kontra bota; tendentzi bat edo kasu isolatu bat zen ala ez neurtu zuen. ITT-entzat neurririk onena ez izatea gerta zitekeen, baina klase kapitalistarentzat orohar hoberena zen.
Sistema kapitalistaren sozializazio prozesua izatekotan, beste modu batera jokatuko zuen.
Dena den, kontran jokatzeko ele, barne egiturak leku egokietan izan behar zituen. Txilek kobre meategiak nazionalizatu nahi zituela esan zuenean, populazioaren % 80ak eta Kongresu osoak erabaki hori aho batez hartu zutelarik, kapitalak ezin zezakeen kontran jo. Arazo honetan USAko Estatu Departamentuak komunistazale (!) planta ematea nahiago zuen, txiletar estatua narriatzez joan zedin eta geroago kolpea eman ahal izateko. Txileren kasuan efikazak izan ziren.
Batzutan porrot egiten dute. Kuban esaterako Castro-k petrolio birfinketaren prozesua nazionalizatu, eta miliziaren bidez herritik bota ahal izan zituen.
Gizatalde batzutan produzio modu desberdinak egon arren, modu kapitalista meneratzailea agertuko litzateke, besteen gainetik.
Honela, langileen arazoak beren kontratistarekin bideratzean, klase gatazken bilakaera estali egiten da: klase antolakuntzarako beharrezkoak diren erlazio inpertsonalak blokeatzen baitira.
Hegoafrikan kapitalak alde batetik proletargoa sortzen duen bitartean, bestetik minifundioa mantentzen du. Langileriak jasotzen dituen alokairuak hain eskasak- izanik, familia minifundioaren bidez mantendu behar da. Honela, nahiko aurreratuta dagoen kapitalismo batek ekonomia aurre-kapitalista bat tartekatzen du. Beraz, tendentzia ez da homogeneizatzea, produkzio gastuak jaistea baizik, eta bide batez gatazkak ekiditea.
Hala eta guztiz ere, langabezian daudenen masa itzelak enplegatuen oinarriak sor litezke.
Hala eta guztiz ere, langabezian daudenen masa itzelak enplegatuen sektoreentzat etengabeko presioa suposatzen du.
Beraren ondoren, zentsura problemak existitu ez direlarik, ez dute ere beste teorikoek landu. Jarraipen dogmatiko honen ondorioak, inperialismoarekin erlazionaturik, estatu teoria politikorik ez egotea litezke.
Iragan asteko ostegun eta ostiralean burutu zen ‘Nondik eta zeri ari gatzaizkio bertsotan?’ ikastaroa; 50 lagun elkartu dira jardunaldietan bertsoaren inguruko gaiez gogoeta egiten.
Toki-administrazioek zalantzan jarri dute ingurumen-inpaktuaren azterketa, eta ohartarazi dute ingurumenean eragin larria izango duela eta baterako azterketa egin beharko dela etorkizuneko proiektuetarako.
Lokalaren jabeak eta Ertzaintzak desalojatu eta hesitu egin dute Jardun Koordinadorak maiatzaren 1ean okupatu zuen Kantauri espazioa. Jauregi Jenerala kalean dago lokal hori, eta bi hilabetez egon dira Jardun Koordinadorako kideak bertan, hainbat gorabehera izan badituzte ere.
EAEko ikasleen erdiak baino gehiagok eskola partikularrak jasotzen dituela eta jatorri migratzaileko ikasleak gehien segregatzen dituen Espainiako Estatuko bigarren erkidegoa EAE dela ere adierazi du Esade EcPol erakundeko Lucas Gortazarrek, EHUren udako ikastaroetan.
Gazteen artean teknologia libreen ezagutza zabaltzeko “Digitalizazio arduratsua” proiektua prestatzen ari dira Baionako Etxepare Lizeoa eta Iametza. Gipuzkoako Foru Aldundiaren “Ideiak2024” aurrekontu parte-hartzaileetara aurkeztu dute egitasmoa. Gaur da
Sanferminetako lehen bi egunetan gutxienez bederatzi eraso sexista salatu dituzte, horietako hiru intentsitate handiko sexu erasoak, Mugimendu Feministak gaitzetsi duenez. Foruzaingoak erasoei lotutako gizonak atxilotu ditu, eta gertakariak ikertzen ari da. Erasoei erantzuteko... [+]
2022an baino 12 milioi ordainketa gehiago egin ziren, eta inoizko datu hoberenak lortu ditu 2023an. Gipuzkoan bizi diren emakumeak izan ziren Mugi sistema gehien erabili zutenak, eta gehienbat hiri-autobusen erabilera gailendu zen. Pasaiako txalupako eta Loiuko aireporturako... [+]
Ostegunetik aitzina egingo da festibala Bilbon, Kobetamendin. Behin baino gehiagotan salatu da bertako langileek baldintza negargarrietan egiten dutela lan, eta ostegunerako protesta deitu du Laneko Autodefentsa Sareak, 19:00etan, EiTBren egoitzaren aurrean. Langileentzako gida... [+]
Europar Batasunaren txandakako presidentetza beretu eta astebeteren buruan Viktor Orban hungariar lehen ministroak egin duen ezusteko blitz-ak azalpen serioa eskatzen du. Gaiaren neurrikoa.
"Zaila da, baina beharrezkoa". Hala azaldu du The Lancet zientzia aldizkariak Gazako hildakoak kontatzeko hartu duen lanaren berri. Hildakoen kopurua, gaixotasunak eta bestelako zeharkako faktoreak kontuan hartuta, gutxienez 186.000 pertsona hil dituztela kalkulatu... [+]
Netanyahuk baldintza bezala jarri du Israelek ofentsiba berrabiarazi ahal izatea “gerraren helburuak bete arte”. Iturri batzuen arabera, Hamasek onartu du su-eten iraunkorra negoziaketen lehen fasean adostea, aurrebaldintza izan beharrean.
Espainiako Auzitegi Nazionaleko apelazio aretoak astelehen arratsean esan du baliogabetu egin behar direla Tsunami auzi judizialaren ikerketako azken hiru urteak, "ilegalki" luzatu zelako. Erabaki hori behin betiko bihurtzean Carles Puigdemont eta Marta Rovira kasutik... [+]
Otsailean atxilotu zuten Iturmendiko pertsona bat, eta bi urte eta erdiko espetxe-zigorra eskatzen dute bere kontra, sare sozialetako zenbait mezu direla-eta. Uztailaren 16an epaituko du Espainiako Auzitegi Nazionalak.
Frente Herritarrak irabazi ditu hauteskunde legegileak Pirinio Atlantikoetako seigarren hautesbarrutian, Peio Dufau izanen delarik diputatu heldu diren urteetan. Bozen %36,28 bildurik, 27 117 bozekin, historiako lehen diputatu ezkertiar abertzalea izanen da. Haren gibeletik,... [+]
Euskara eta euskal literatura, programaketatik ikasgelara jardunaldia antolatu dute elkarlanean Seaskak eta UEUk Baionan, Udako Ikastaroen barruan, eta bertan parte hartuko du Katixa Dolhare Zaldunbidek. Ezpeletan sortu zen 1982an, Lapurdin, eta familiarekin Nafarroa Beherean... [+]