Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

astelehena 2024ko uztailaren 08an

Anjel Lertxundi: "Gure Egoera Profesionala Biziatua Dago"

2021eko uztailaren 19an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Euskal Idazleen Elkarteko Lehendakariarekin Hizketan
Anjel Lertxundi: "Gure Egoera Profesionala Biziatua Dago"
"Elkarte Profesinala Izan Nahi Du"
ARGIA.- Aipa itzazu labur laburrean Elkartearen helburuak.
ANJEL LERTXUNDI.- Euskal Idazleen Elkartearen lehenbiziko helburua elkarte profesional bat sortzea litzateke. Elkarte profesional batek suposatzen duen guztiarekin: nolabait idazlearen eskubideak zaintzea, eta pertsonalki aurrera eraman ezin daitezkeen gauzak talde bezala eramatea, nahiz eta horren oinarrian bigarren helburu bat ere badagoen, hau da, iruditzen zaigu elkarte bat sortuz gero posibleago dela euskal literaturari bultzada bat edo ematea. Halere, bigarren helburu hau berez ezin da elkarte profesional baten barnean erregistratu, eta hain zuzen elkartea sortzeko egin zen azkeneko saioan atzera bota zuten helburu hori tartean sartzen zelako, eta elkarte profesional batek eskubideak zaintzeaz gain ezin du beste ezertaz arduratu.
ARGIA.- Eskubide horien artean bi eratakoak berezten dira zuen estatutoetan, ekonomikoak eta moralak. Zeintzu lirateke eskubide horiek?
A. L.- Eskubide profesionalak izango lirateke, hain zuzen ere, legez erreglamentatuta dagoen gorabehera guzti hori jaso ahal izatea. Eta orduan euskal argitaletxeek, beste edozein argitaletxek bezalaxe, hartu beharko du kontutan idazleari ordaindu behar zaiola beste estamentu guztiei ordaintzen zaien bezala.
"Aseguru Soziala Lorteko Ere Aukera Ematen Du"
ARGIA.- Aseguru kontuak ere tartean izango dira, ezta?
A.L.- Bai, alderdi hori ere badago. Elkartean egonez gero, beste edozein elkarte profesionaletan egotean bezala, beste posibilitate handiak dituzu. Adibidez idazleen montepioa, aseguru sozialaren tankerakoa da, eta urtean lauzpasei mila pezeta ordainduz gero aseguru soziala daukazu. Orduan, idazleak beti liberatzeko eta hortik bizitzeko izan dituen oztopoak neurri batetan behintzat bazterturik leudeke. Orduan, posibilitate batzu ere sortzen ditu eskubide horiek kobratzeaz gain.
ARGIA.- Egile eskubide horiek zehazturik al daude zenbatekoak diren?
A.L.- Bai, bere minimoa ehundik hamarrekoa da, liburutaz ari naiz noski. Orduan libirua kaleratzerakoan zuk eskubidea duzu saldutakoaren arauera diru kori kobratzeko. Beste trapeo batzu ere egon daitezke, hau da, idazle batek kolpe batez diru freskoa nahi badu akordio batetara irits daiteke ehundik sei edo kobratzeko. Baina, berez, %10 da gutxienez.
««Inor Ez Ditu Idazlearen Exkubideak Zaindu»
ARGIA.- Beraz, Elkartea sortu bada, horrek esan nahi du orain arte eskubide horiek ez direla zainduak izan. Nola joan da kontu hori gaur arte?
A.L.- Beno, gai horretaz nik esan dezaket inongo matizaziorik egiten hasi gabe, ez dagoela inongo argitaletxerik idazleraren eskubideak zaindu dituenik.
Nik behintzat ez dut ezagutzen argitaletxerik idazle guztiei behar den hori ordaindu dienik.
ARGIA.- Hala eta guztiz ere, nolabaiteko aldaketarik sumatuko zen garai batetako argitaletxeetatik gaurkoetara, ezta?
A.L.- Nik ez dut aldaketa handirik sumatu. Badakit argitaletxe batzutan kobratzen dela. Adibidez "Elkar"ek nahiz "Erein"ek badakit ordaintzen dutela, baina horrelakoetan ere ez da ordaintzen ordaindu behar litzatekeen guztia. Hor fluktuazio batzu badaude, idazlearen borondatea nolakoa den, zein binkulazio dituen argitaletxearekin. Roilo handiak dira horiek baina, esate baterako, kontrato formalik egiten duen argitaletxerik ez dago. Orduan, dena airean geratzen den gauza bat izaten da.
"Posible Da Haseran Konfliktoak Egotea"
ARGIA.- Eta argitaletxeen egoera ikusita, derrigorrez ordaindu behar goriekin ez al luke kontrako ondoriorik jasoko euskal literaturak, hau da, ez al lirateke argitaletxeak atzera botako?
A.L.- Nik uste dut, guzti hori martxan jarriko litzatekeen kasuan eta guztiok egokitzen zaigun diru hori zorrotz kobratzeko jarriko ginatekeen kasuan, agian errezeso gertatuko litzatekeela. Urte batzutan, hiru edo bost urtetan gehienez, posible da konfliktoak gertatzea gure artean gorabehera horiek direla eta. Azken finean, gure arteko zenbaitzu ere binkulatuta gaude argitaletxeren batekin. Baina errezeso hori gertatzen bada ere, nire eritziz urte gutxieren barru prozesua normalizatuko da, eta orduan guztiok onartuko dugu liburu baten prozesua martxan jartzeko garaiean baldintza batzu bete behar direla, eta horien artean idazleen eskubide ekonomikoak daude.
ARGIA.- Orduan esan daiteke orain arte idazlea galeran atera dela liburuaren merkatuan...
A.L.- Horixe baietz, eta problema da inprimategiari ez ordaintzea inori okurritzen ez zaion bezala garaia iritsiko dela normaltzat joko dena idazleari ordaintzea. Dena dela egoera hori aldatzen errezelo horiek gertatuko badira ere (eta nik pentsatzen dut gertatuko direla) uste dut oso denbora gutxirako gertatuko direla. Dena dela, garbi utzi nahi dut errua ez diedala argitaletxeei botatzen, uste dut errua denona dela, guztiok biziatu gara egoera horretan bakoitzak bere lekua ez duelako bete.
"Irakurleak Ere Asumitu Behar Du Egoera"
ARGIA.- Euskal liburu batzu berez difizitarioak izanik, nola egin eskubide horiek pagatuz argitaletxeek galera handiagorik jaso ez dezaten?
A. L.- Hor salneurria handigaotu beharko litzateke, garbi dago.
ARGIA.- Beraz, irakurleak ordaindu behar luke tarte hori, ezta?
A.L.- Halere, idazlea ordaintzeak ez du produktoa hainbesteraino garestitzen. Larehun pezetako liburua larehun eta berrogeitamarretan jarri beharko zenuke, eta ez da halako diferentzia handirik. Gainera, uste dut iraturleak asumitu behar duela egoera hori, eta bizkarra arrimatu behar badugu, arrima dezagun sektore guztiek. Inprimategi gehienak abertzaleak dira; orduan handik has gaitezen bizkarra sartzen.
ARGIA.- Orain arteko guztia eskubideak zaintzeari legokioke. Giroa hobeagotzeko, zerbait al daukazue pentsatuta?
A.L.- Bai, nire eritzira badago problema neurri batetan komunikabideek bete behar lukeena eta bete gabe geratzen dena: kulturgintza eta literaturaren munduari buruzko informazioa, zer publikatzen den, zer sari dauden, bakoitza zertan ari den. Orduan asmo bat da boletin informatibo bat egitea, euskal literaturari buruz abalik eta informaziorik zabalena eskainiko lukeen boletina gehienok gehienon berri izan dezagun.
ARGIA.- Barnekoa izango litzateke edota kalera ateratzeko asmotan?
A. L.- Ez, berez barnekoa litzateke, Elkarteko bazkideentzat bakarrik.
«Idazlea Da Luma Erabiltzen Duen Guztia»
Argia.- Estatutuetan aipatzen den beste idela bat aldizkeriarena da. Horretaz berririk ba al dago?
A.L.- Beno, badirudi ideia hori Euskaltzaindian sortu zela, baina hori batere heldu gabeko ideia bat da. Nolabait Krutwigek aspalditik daukan amets bat, gero ere hor omen dabiltza "Egan" berpiztu nahiean, baina hor ez dago oraingoz inongo erabakirik... Posibiliateak badaude, diru aldetik ez litzateke problemarik egongo Diputazioa prest bait dago laguntzeko, baina guretzat orain larriena eta presarik handiena daukana gauzak martxan jartzea da, Elkartea bera martxan jartzea, eta boletina kaleratzea.
ARGIA.- Hor nonbait esana da dagoeneko ehun bat idazle apuntatu dela Elkartean, eta zenbait jenderi inpresio faltsua sortu dio horrek, hau da, "hainbeste idazle egonik, non dago horiek idazten dutena?" Noraino da benetako inpresio hori?
A.L.- Beno, ez dakit nire inpresioa da hemen jende gehiena garela oso obra laburreko jendea. Orduan uste dut gure fenomeno literarioa dela oso jende ugariko fenomenoa baina aldi berean oso obra laburrekoa. Ehun bat jende biltzearen fenomenoa hortik dator. Gero ere oso gutxi ezagutzen den jendea bildu da. Gainera iruditzen zait horrelako jende asko ez dela bildu problema profesionalak dituelako, baizik eta bestelako laguntza morala eskaintzeko. Jende gehiena ez da hortik bizi, azta asmorik ere, baina beste era batetako laguntza eskaintzeko litzateke hori.
ARGIA.- Elkartean bildutakoen artean literaturgileak izango dira alde batetatik, bestetik zientzi idezleak, kazetariak, testigileak itzultzaileak gidoilariak... ez al da gehiegizko nahasketa?
A.L.- Beno, hor problema da munduko elkarte guztietan horrela kontenplatua dagoela, hau da, idazlea da luma erabiltzen duen guztia, sorkuntza mailan, zientifikoan edota itzulpenean.
"Idazleak Biltzeko Kanpaina Egiten Ari Gara"
ARGIA.- Bai, baina kazetariak adibidez bere elkarte profesional propioa dauka...
A.L.- Hori nik uste dut denborarekin iritsi behar duela nolabaiteko sailkapen edo berezketaren batek. Dena dela, hori da neronek inoiz garbi ikusi ez dudan problema bat.
ARGIA.- Bukatzeko, nahi genuke piska bot aipatzea zein fetxatan zein gauza egin behar dituzuen epe motzean.
A. L.- Lehenengo gauza legalizazioa litzateke. Dokumentazio osoa Barne arazoetarako Ministeritzan dago eta badirudi dena burokrazi kontua besterik ez dela. Hala den neurrian legalizazioa gertu daukagu. Bitartean, ezin dugu pausu handirik eman. Dena dela, idazleak biltzeko kanpaina egiten ari gara, ahalik eta gehienak inguratu nahi ditugu kanpaina honen bitartez. Eta ondoren, legalizatuz gero, hurengo pausua da apuntatu den jendearekin asanblada bat egin, junta berria izendatu eta hori egin bezain laster boletinarekin eta kuotekin hasi.
ARGIA.- Erantzun ona jaso al duzue idazleak biltzeko kanpaina horretan?
A.L.- Nik neuk ez dakit. Badakit Euskaltzaindira bidaltzen ari dela, baina egia esan ez dakit nolakoa izango den. Esan nahi dut ez dakidala izeneko idazleak diren apuntatzen ari direnak edota inork ezagutzen ez dituenak. Jende dexente apuntatzea ez bait da aski. Beldur naiz gainera jendea ez ote den gauzak nola datozen ikustera gelditu, eta normal samarra iruditzen zait gainera Elkartea osatzeko aurreko saioak nola bukatu diren ikusita. Asunto honekin hamalau urte badaramatzagu eta hainbeste aldiz porrot egin du normala iruditzen zait zenbait idazle eszeptiko egotea eta oraingoz ez binkulatzea.
Jexux IJURKO
24-26

GaiezKulturaLiteraturaElkarteakEHIE
PertsonaiazLERTXUNDI2
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakLERTXUNDI2

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Fronte Herritar Berriak irabazi ditu Frantziako hauteskundeak

Jenofa Berhokoirigoin

Efemeridea: Oihane Errazkin euskal presoaren gorpua aurkitu zuten espetxean

ARGIA

Ezkerrak hirukoiztu egin dio aldea ultraeskuinari Ipar Euskal Herrian

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Eurokopan, gol gehienak eskuineko hegaletik

Gorka Bereziartua

“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Jenofa Berhokoirigoin

Hezkuntzagintza

Danel Abando Olabarri

Azkenak

2024-07-08 | Olaia L. Garaialde

Krabelin gorriz jantzi dute German Rodriguezen hilarria

German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.

2024-07-08 | Pauline Guelle

Analisia

Hesi istorio

Nork aurreikusten ahal zuen 2024an Peio Dufau –Marie Heguy-Urain duelarik ordezko– EH Baiko hautagaia, diputatu izanen zela? Eskuin muturraren kontrako kanpainak eta estrategiak funtzionatu du. Ipar Euskal Herriak ez du faxistarik bidaliko Frantziako Asanblea... [+]

2024-07-08 | Julen Ugartemendia Carcedo

Gorbeialdeko makroproiektu energetikoen aurkako milaka helegite aurkeztu dituzte Jaurlaritzan

Zigoitian 100 hektareako parke fotovoltaikoa eraiki nahi du Solariak, eta eskualdea gurutzatuko luke oso goi tentsioko linea batek ere. Urkabustaiz, Zigoitia eta Zuiako bizilagunek herritarren 5.540 helegite aurkeztu dituzte ingurua “mehatxatzen duten proiektuak gelditzeko... [+]

2024-07-08 | Manex Usarralde Garmendia

Emakume bati sexu erasoa egiteagatik, gizon bat atxilotu dute larunbatean Tuteran

Udaltzaingoak gizon bat atxilotu du larunbat honetan Tuteran, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita. Emakumeak Poliziari deitu zion laguntza eske gizona jarraika zuelako.

2024-07-08 | Julen Ugartemendia Carcedo

Hamalau egun atxikita egon den saharar ekintzaile politikoa libre utzi dute

Ostiral arratsaldean deportatu behar zuten, baina hegaldiaren komandanteak ez zuen sahararraren bidaia ahalbidetu, hegaldia segurua ez zela izango argudiatu zuelako, EFEk jaso duenez. Bilboko Guardia Epaitegiak larunbat goizaldean gaztearen “askatasun-gabezia... [+]

2024-07-08 | Axier Lopez

Ezker muturrekoa

2024-07-08 | Manex Usarralde Garmendia

Donibane Lohizuneko arrantzale bat hil da Kantabrian

Itsasoan gertatutako istripu baten ondorioz hil da arrantzalea. Hunekin Aski itsasontzian lanean ari zelarik erreskatatu zuten gizona, larunbat arratsaldean. Erietxean hil zen.

2024-07-08 | Jenofa Berhokoirigoin

Iñaki Echaniz, laugarren barrutiko irabazlea

“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Iñaki Echanizek irabazi du Zuberoa, Nafarroa Beherea, Hazparne eta Biarnoko zati bat barnebiltzen dituen laugarren hautesbarrutian. 2022an bezala, garaile atera da, ezkerreko Fronte Herritar Berriaren izenean.

2024-07-08 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Ultraeskuinari harresia, baita Ipar Euskal Herrian ere

2024-07-08 | Olaia L. Garaialde

Milaka lagunek salatu dituzte Sanferminen lehen egunean izandako eraso matxistak

Iruñerriko mugimendu feministak elkarretaratzea egin du uztailaren 7an, bezperan izandako lau eraso salatzeko. Berriozarren eta Tuteran bi gizon atxilotu dituzte sexu abusuengatik.

2024-07-08 | Iñaki Etaio Alonso | Nere Alkorta | LAB sindikatua

EHUn ere, euskalduntzeak tentsioa behar du

2024-07-08 | Ernesto Leitza Urrestarazu

PSNren gerra

2024-07-08 | Danel Abando Olabarri

Hezkuntzagintza

2024-07-08 | Gedar

Lau urtean %75,32 handitu da etxebizitza turistikoen kopurua EAEn

Lau egunez behin hotel berri bat zabaltzen dute Espainiako Estatuan.

2024-07-08 | Sustatu

Nola informatzen dira euskal gazteak? Sare sozialekin nagusiki, eta telebistan gero

Ikusiker Ikusentzunezkoen Behategiaren txosten berrienak euskal gazteek informazioaren / albisteen kontsumoan duten interesa aztertu dute. Emaitzak interesgarriak dira; laburbilduta, informazioaren interesa egon badago, eta informazio-iturri fisa, sare sozialak dira gehienen... [+]

Eguneraketa berriak daude