Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

astelehena 2024ko uztailaren 08an

Eusko Ikaskuntza: Garai Batetako Indarra Berpiztu Nahi

2021eko uztailaren 27an

Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.

Eusko Ikaskuntzakoei elkarrizketa

-Ikerlanetan Kokaturiko Kultur Elkartea-
Eusko Ikaskuntza: Garai Batetako Indarra Berpiztu Nahi
Gure Herriak beti izan ohi du joera aparta bere jendea elkarrekin bil dadin, eta elkartze horretatik kultur eta dibertsio-ekintzak sor daitezen. Hori dela eta, benetan ugariak dira gure lurraldeetan zehar zabaldutako Kultur Elkarteak, eta aldi berean zaila gertatzen da maiz bakoitzaren egitekoa besteenetik berezten jakitea.
Arrazoin horregatik jo dugu "Eusko Ikaskuntza"koengana, beraien eginkizuna zertan datzan esplika diezaguten. "Eusko Ikaskuntza" izena erdarazko "Sociedad de Estudios Vascos" delakoaren ordekoa dugu.
Ikerlana Eta Zientzi Gaien Inguruko Elkartea
ARGIA.– Esaiguzue oso laburki non kokatzen den zuen egitekoa...
EUSKO IKASKUNTZA.–Sortu zenean, 1918 urtean, garbi aski geratu zen elkarte honen helburua. Euskal Kultura–eta honen bitartez Euskal Herria bera–indartu eta sendotzeko sorturiko elkartea da "Eusko Ikaskuntza".
ARGIA.–Eta zein bide hautatu zenituzten hori lortzearren?
EUSKO IKASKUNTZA.–Batez ere, ikerlana eta zientzi gaiei buruzko azterketak. Ezin genitzake ahantz, bistan dago, kulturarako eta gure Herriaren onerako probetxuzkoa izan daitezkeen ekintza guztiak, baina gure praktikaren arauera esan dezakegu ikerlanetan espezialdu dugula gure iharduera.
ARGIA.– Zuen sinbolotzat ageri den esaldian ere ("ASMOZ TA JAKITEZ") nolabait present dago guzti hori...
E.I.–Bai, esaldi hori harmarri batetatik hartuta dago, Kirikiño zenak jasoa.- Hala zioen inskripzio osoak: "Bekoak goikoa / eskondu leide / ta txikiak andia / benzi leidi / asmoz ta jakitez". Benetan polita da, eta gure filosofiaren adierazgarria izan zitekeen.
Eritzi Eta Aukera Politikoetatik Aparte
ARGIA.– Zein desberdintasun legoke zuen Elkartea eta, esate baterako, "Asociación de Amigos del País"en artean? Posible al da zehaztea?
E. I.– Zaila da desberdintasun hori zehazten asmatzea. Alde batetatik, "Amigos del País" Herri honetako elkarterik zaharrena da, joan den mendean sortua, eta tradizio ikaragarri handi horrek oso aire elitista eman dio, oso tradizionalista. Garai batetako elite kulturalak sortutakoa da, eta oraindik geratzen zaio horrelako zerbait. Gure Elkartea, askoz herritarragoa dela esan liteke, eta bere helburua, bestalde, askoz zehatzagoa da. Elkarte zabal bat egiten saiatu gara, ahalik eta zabalena.
ARGIA.– Alde horretatik, indar berezia ipintzen duzue azpimarratzeko eritzi politikoetatik independienteak zaretela. Zazpi lurraldetako Euskal Herria indartzea ez al da projeitu politiko konkretu bat dagoeneko?
E.I.–Beno, kultura inoiz ez da aspetikoa. Baina oinarri horretatik abiatuta, praktikan gu beti saiatu gara era eta eritzi guztietako jendea biltzen. Gure artetik pasatakoen izenak begiztatuz gero, garbi dago hori: Aranzadi, Menéndez Pidal, Azkue, Américo Castro, Campión, Urquijo, Navarro Tomás, etabar. Gaur egun halaxe gertatzen dela esan daiteke, eta Caro Baroja, Jimeno Jurío edo Iñaki Zabaleta bezalako jendeak kubritzen duen espektroa betetzen dugu.
Unibertsitatearen Bultzatzailea, Euskaltzaindiaren Sortzailea
ARGIA.– Gerra aurretik, indar handia omen zeukan "Eusko Ikaskuntza"k, ezta?
E. I.–Bai, oraingoarekin gonbaratuz gero, ikaragarria. Kontutan hartu lau Diputazioek sorturiko elkartea izan zela eta, beraz, oso indartsua. Garai hartako intelektual eta ikerlari guztiak bildu zituen bere inguruan, mila eta bostehun bazkide. Denbora batetako kultur aktibitate gehiena gure Elkartetik pasatzen zen.
ARGIA.–Hain pisu handikoa izaki, zein ekintza nabarmenduko zenituzkete?
E.I.- "Eusko Ikaskuntza" beti oso kezkatzu ibili ohi zen Euskal Unibertsitatearen falta zela eta. Bere atzetik ibili zen beti eta hark utzitako hutsunea betetzen saiatu zen gerra aurreko urteetan, bekak emanez, ikastaroak antolatuz eta ikerlanak bultzatuz. Bestalde, ezin da ahantzi Euskaltzaindia guk sortutakoa dela.
ARGIA.–Hori jende gutxik jakingo duen zehaztasuna izango da...
E.I.–Bai, gertatzen da guk sortutako gauza bat gaur egun gu baino indartsuago bihurtu dela, baina Gasteizen "Instituto de Investigaciones Científicas" sortu genuen bezalaxe, Euskaltzaindia ere guk sortua da. Azkenik ere, RIEV delakoak (Revista Internacional de Estudios Vascos) nabarmentzea merezi du izan zuen pisua eta oihartzunagatik.
Duela Bost Urte Birsortua, Galdutakoaren Bila
ARGIA.–Eta nola da posible hainbesteko garrantzia izan zuen Elkartea gaur egun apalago ibiltzea?
E.I.- Explikazio historikoa oso garbia da. Frankismoarekin isildu egin zuten zeharo. eta 1977. urtean sortu zen indar berriekin, Agustin Zumalabek eraginda. Gerra aurreko "Eusko Ikaskuntza"ko Batzordetik bizirik zeudenak sei besterik ez ziren (Barandiaran, Lekuona, Yrizar, Irujo, Garate, Irigaray) eta horien artean ekin zioten "Eusko Ikaskuntza" berriro ere martxan jartzeari. Batzordeko beste partaideak aukeratu ziren euskal gizonen artean, eta funtzionamendu-arau berriak ipini ziren.
ARGIA.–Etorkizan laburrera, nolako bidea antzematen duzue?
E. I.– Gure ustez –gure asmoa hori da behintzat–, datorren urtea izango da behin betirako gure Elkartearen sendotzea lortuko dugun urtea. Alde batetatik, RIEV birsortzeko asmoa dago. Bestalde, aurtengo Urrian Eusko Ikaskuntzetako IX. Kongresoa ospatuko da Bilbon, eta espero dugu horrek berebiziko bultzada emango diola.
Ikerlanei Zor Zaien Dibulgazioa Eman Nahiean
ARGIA.– Zerbaitetan aldetu al dira zuen oraingo asmoak hasera batetekoekin gonbaratuz?
E. I.- Ez, ez, asmoak berdinak dira. Zer edo zer aldatu da, baina aldatu baino gehiago egokitu esango genuke. Hau da, garai berriek eskatzen dutenei egokitu beharra dago. Era horretara, gaur eguneko korapilorik zailenetako bat dibulgazioarena dugu. Honekin esan nahi da ikerlariak baldin badaude ere, horiek egindako lanek ez dutela irtenbiderik argitaratuak ahal izateko. Ildo horretatik, gure bazkide den edonori garantiak eta bideak eskaintzen dizkiogu bere lanak argitaratzeko.
ARGIA.- Nolakoa da zuen funtzionamendu konkretoa?
E.I.- Oso sinplea. Hamabi sail daude, bakoitza zientzi espezialitate baten ingurukoa. Horiek hiruhilabeteoro biltzen dira eta lan-proposamen batzu egiten dituzte. Proposamen horiek Batzorde Iraunkorrean eztabaidatzen dira eta presupostuen arauera erabakitzen dira. Adibidez, aurtengo presupostuekin hogeitamar ikerlan ari dira aurrera eramaten.
Nafarroako Diputazioarekin Problemak
ARGIA.– RIEV berriro plazaratzeko projektua segurutzat jo al daiteke?
E.I.- Bai. bai, ia ia seguru dela esango genuke. Bi urtetako aleak prestaturik dauzkagu dagoeneko, eta hiru aldetik hondamendurik suertatzen ez bada, datorren urte-haserarako kalean izango da.
ARGIA.–Diru-arazoak behin edo aipatu dituzu. Alderdi horretan ongi?
E.I.– Orain arte bai. Kontutan izan Diputazioek bultzaturiko zerbait dela eta horregatik ziurtasun handiz jokatzen dugu. Gainera, besteetatik ere jaso ohi ditugu subentzioak eta laguntzak. Badakizue aurten problemak izan ditugula Nafarroako Diputazioarekin, ez bait du subentzioa eman nahi izan, baina bestalde "Barandiaran diru-sari"rako handitu egin du subentzioa, eta orduan ez dakigu zehazki zein den Diputazioaren jarrera. Dena dela, urteetan zehar propio gorde nahi izan dugun imajin apolitikoak lagunduta, uste dugu berriro ere Nafarroan ere lehen bezain ikusiak izango garela.
Jexus IJURKO
22-23

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEusko Ikask
GaiezKulturaKultur ErakEusko Ikask
EgileezIJURKO1Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Fronte Herritar Berriak irabazi ditu Frantziako hauteskundeak

Jenofa Berhokoirigoin

Efemeridea: Oihane Errazkin euskal presoaren gorpua aurkitu zuten espetxean

ARGIA

Ezkerrak hirukoiztu egin dio aldea ultraeskuinari Ipar Euskal Herrian

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Eurokopan, gol gehienak eskuineko hegaletik

Gorka Bereziartua

“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Jenofa Berhokoirigoin

Hezkuntzagintza

Danel Abando Olabarri

Azkenak

2024-07-08 | Olaia L. Garaialde

Krabelin gorriz jantzi dute German Rodriguezen hilarria

German Rodriguez eta Joseba Barandiaran omendu, eta langile mugimenduaren alde egindako lana txalotu dute Iruñean. Palestinari ere elkartasuna adierazi diote, sanferminetan urteroko zitan Iruñean.

2024-07-08 | Pauline Guelle

Analisia

Hesi istorio

Nork aurreikusten ahal zuen 2024an Peio Dufau –Marie Heguy-Urain duelarik ordezko– EH Baiko hautagaia, diputatu izanen zela? Eskuin muturraren kontrako kanpainak eta estrategiak funtzionatu du. Ipar Euskal Herriak ez du faxistarik bidaliko Frantziako Asanblea... [+]

2024-07-08 | Julen Ugartemendia Carcedo

Gorbeialdeko makroproiektu energetikoen aurkako milaka helegite aurkeztu dituzte Jaurlaritzan

Zigoitian 100 hektareako parke fotovoltaikoa eraiki nahi du Solariak, eta eskualdea gurutzatuko luke oso goi tentsioko linea batek ere. Urkabustaiz, Zigoitia eta Zuiako bizilagunek herritarren 5.540 helegite aurkeztu dituzte ingurua “mehatxatzen duten proiektuak gelditzeko... [+]

2024-07-08 | Manex Usarralde Garmendia

Emakume bati sexu erasoa egiteagatik, gizon bat atxilotu dute larunbatean Tuteran

Udaltzaingoak gizon bat atxilotu du larunbat honetan Tuteran, emakume bati sexu-erasoa egitea egotzita. Emakumeak Poliziari deitu zion laguntza eske gizona jarraika zuelako.

2024-07-08 | Julen Ugartemendia Carcedo

Hamalau egun atxikita egon den saharar ekintzaile politikoa libre utzi dute

Ostiral arratsaldean deportatu behar zuten, baina hegaldiaren komandanteak ez zuen sahararraren bidaia ahalbidetu, hegaldia segurua ez zela izango argudiatu zuelako, EFEk jaso duenez. Bilboko Guardia Epaitegiak larunbat goizaldean gaztearen “askatasun-gabezia... [+]

2024-07-08 | Axier Lopez

Ezker muturrekoa

2024-07-08 | Manex Usarralde Garmendia

Donibane Lohizuneko arrantzale bat hil da Kantabrian

Itsasoan gertatutako istripu baten ondorioz hil da arrantzalea. Hunekin Aski itsasontzian lanean ari zelarik erreskatatu zuten gizona, larunbat arratsaldean. Erietxean hil zen.

2024-07-08 | Jenofa Berhokoirigoin

Iñaki Echaniz, laugarren barrutiko irabazlea

“Itxaropen haizea dakar Fronte Herritar Berriaren dinamikak”

Iñaki Echanizek irabazi du Zuberoa, Nafarroa Beherea, Hazparne eta Biarnoko zati bat barnebiltzen dituen laugarren hautesbarrutian. 2022an bezala, garaile atera da, ezkerreko Fronte Herritar Berriaren izenean.

2024-07-08 | Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Ultraeskuinari harresia, baita Ipar Euskal Herrian ere

2024-07-08 | Olaia L. Garaialde

Milaka lagunek salatu dituzte Sanferminen lehen egunean izandako eraso matxistak

Iruñerriko mugimendu feministak elkarretaratzea egin du uztailaren 7an, bezperan izandako lau eraso salatzeko. Berriozarren eta Tuteran bi gizon atxilotu dituzte sexu abusuengatik.

2024-07-08 | Iñaki Etaio Alonso | Nere Alkorta | LAB sindikatua

EHUn ere, euskalduntzeak tentsioa behar du

2024-07-08 | Ernesto Leitza Urrestarazu

PSNren gerra

2024-07-08 | Danel Abando Olabarri

Hezkuntzagintza

2024-07-08 | Gedar

Lau urtean %75,32 handitu da etxebizitza turistikoen kopurua EAEn

Lau egunez behin hotel berri bat zabaltzen dute Espainiako Estatuan.

2024-07-08 | Sustatu

Nola informatzen dira euskal gazteak? Sare sozialekin nagusiki, eta telebistan gero

Ikusiker Ikusentzunezkoen Behategiaren txosten berrienak euskal gazteek informazioaren / albisteen kontsumoan duten interesa aztertu dute. Emaitzak interesgarriak dira; laburbilduta, informazioaren interesa egon badago, eta informazio-iturri fisa, sare sozialak dira gehienen... [+]

Eguneraketa berriak daude