Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2025eko apirilaren 29an
«Salbatzeko, Eredu Berri Bat Behar Dugu»
Aspaldian genbiltzan, Xabier Olaberri-ri krisi ekonomikoari buruz dituen ideiak galdetzeko asmotan. Zeren eta beste zenbait arlotan daramatzan ekintzetatik ezaguna baldin bada (energia nuklearraz burutu dituen azterketak direla medio batez ere. Harrisburg-en egona, energiari buruzko ZUTIK berezia, hitzaldiak, artikuluak...) ez zen beste horrenbeste gertatzen ekonomiarekiko bere planteamentuen aldetik.
Euskal Parlamentuan EEko bozeramale, ekonomilari eta politika gizon, ekonomia klasiko eta ortodoxoaren aurrean sinesgogor agertzen zaigu gure ekonomiaren krisi sakon hau konpontzeari begira.
Orain arte egin dutena zulo batzuk estali besterik ez da izan. Hemengo enpresa batek Estatuarengandik kredituren bat lortzen ez bazuen, haiek ikusten zuten beren aldetik ematerik zegoen ala ez, eta holakoak. Bestalde, udalei langabeziaren aurkako fondo batzuk eman dizkiete herri-lan txikiak egin ditzaten: espaloiak konpondu etab. (hau da, etxegileek beren garaian egin behar zituzten gauzak, baina egin gabe utzi zituztenak, ari gara berriro ordaintzen). Obra hauen efektua, gainera, gehiago da demagogokoa erreala baino.
Herri honetan egiazko aurrezkiari buruz ikerketa seriorik ez badago ere jakin badakigu nahiko sosik ez dagoela horretarako. Orduan bi gauza ondorazta daiteke: 1 ) posible diren eredu bakarrak orain arte aplikaturiko eta proposatutako eredu ortodoxo akademikoak dira, eta orduan, agerian dago herri honek ez duela irtenbiderik (eta kanporantzako emigrazioa eman behar dela etab.); edo 2) horrenbeste diru atera ezin dugunez gero, eta jende guztiak lanean ihardun dezan nahi dugunez gero, beste eredu berriren bat asmatu beharko dugu; klasiko ez den zerbait; ekonomia heterodoxo bat bilatu beharrean gaude.
Ez dago orain arteko eredu klasikoei atxeki, eta aldiberean Euskal Herrian langabezia gutxituko denik sinisterik.
Kanpora begira dagoen gure ekonomiaren sail baten aldamenean, gure ekonomiaren beste sail batek barrura begira jarri behar da. Saiatu egin behar dugu hemen produzitzen dena ahal den neurrian hemen bertan sal dadin, hau da eskaintza eta eskaria zerbitzu pertsonaletan eta gure herriak hornitutako ondasunetan oinarri daitezen.
EAJ puntako herrialdeen kontsumo eta hirigintz ereduetan sartzen jarraitzen baldin bada, hondamendira goaz. Ezin dugu siderurgia exportatu "video " eta holakoren truke; pagamendu balantzak pot egingo luke
Ez dago hola jarraitzerik. Hona froga bat: Kawasaki txostena arestian kaleratu da eta zera esan du: "Bizkaiko Labe Garaiak: labe elektrikoa kanpora, tren hau kanpora, tren hura kanpora". Hots, beste hitzez esanda: Bizkaiko Labe Garaiak soberaz daude.
Orain zuk politikoki zalaparta handia ateratzen baduzu, protekzionismoaren bidez ekonomia mota hau irauneraztea lortuko duzu. Baina epe luzera, eta denok dakite hori, hori amilduko da eta porrot egingo du.. Eta herria amiltzen ari da, sostengatzeko baldintzarik ez dugun ekonomi mota batzutara atxekitzen ari garelako.
Energiatan intentsiboak ez diren produktuetan espezializatu behar dugu. Nekazaritza hurrengo urtetako petroleo berria izango da; herri honek arlo horretan azpierabilitako baliabiderik badauka; baliabide horiek funtzionamenduan jarri beharko dira eta herri honetako nekazal iraultza egin. Egiteko dago oraindik energi kontserbazioari buruzko politika ere (energiaren kontserbazioa, herri honek duen aberastasun edo iazimientorik handiena da)...
Adibidez siderurgia. Ez dago esan beharrik herri honetan siderurgiak pisu handia duela eta asko dagoela. Orduan zer gertatzen da? Bada siderurgia edozein gauza egiteko prest dagoela irauteko, eta inork ez duela ahaleginik egiten hura razionalizatzeko. Bestalde razionalizazio hau egiten saiatzea ez da batere erosoa, zeren eta berehala aurrean jartzen bait dizute langileen demagogia: "nik neure lanpostua defenditzen dut; nire lanpostua da aurrena". Baina jasotzen da bere lanpostua defenditzeagatik, beste toki batetan hiru edo lau lanpostu pikutara bidaltzen ari direla. Zer gertatzen da orduan? Siderurgiak pisu handia duela.
Eta adibidez, Garcia Egocheaga Lemoiz defenditzearren eusko Parlamentuan egon zen debate batetan -beno, gogoratzen zait energi politikari buruzko debate hartan EAJ-k nondik atera ez zekiela, eta ezin zuela explikatu, herri honek dolar bateko produkto bat produzitzeko, Estatu Batuek baino energia gehiago zergatik kontsumitzen duen, Estatu Batuak izanik energi zarrastel edo despilfarradorerik handiena–, beno bada Egocheaga jauna tribunara atera zen eta zera esan zuen: "herri honetan, hurrengo urteetan, altzairugintzan %40 gehiago produzituko da eta gainera labe elektrikoren bidez egingo da, eta beraz, %30 edo %40 energia elektriko gehiago beharko dugu". Baina handik sei hiletara "Altzairu arrunteko birmoldaketa-dekretua" kaleratzen da eta zera dio: "produkzio-ahalmenak milio bat Tm. gutxiagokoa izan behar du"; Kawasaki txostena argitaratzen da eta Bizkaiko Labe Garaien kontra ere; Europako Elkarte Ekonomikotik azken hil hauetan etengabe zera ari zaizkigu esaten; "jaunok, zuen siderurgiak ez du hazi behar, zuen produkzioa gutxitu behar duzue, geuk geurearekin egin dugun bezala". Orduan denok bere altzairuzko produkzioa gutxitzen ari diren mundu honetan, gure herri honek handitu nahi du eta gainera ez burnirik ez energiarik izan gabe.
Horrek esan nahi al du EAJ-k politika hori duenik? Ez. Horrek esan nahi du EAJ ez dela ausartzen beste politika bat izatera eta orduan siderurgisten demagogia gorporatiboaren mendean jartzen duela bere burua. Bera nola edo hala siderurgikoa da, baina bere jarrera planifikatu gabe hau da imajinazio ezagatik.
Eta petrokimikarekin beste horrenbeste. PETRONOR enpresa galgarria da eta merkatu libreko ekonomia batean dagoeneko porrot eginda egongo zen. 12 mi1ioitako produkzioahalmenez 6 milioitako produkzioa bakarrik duen enpresa bat da. Eta hori beti. Gertatzen da kostu horiek guri leporatzea baduela, eta ez duela porrot egiten geu denok porrot hori ordaintzen ari garelako.
Gainera inbertsio mota horietan sortzen den enpresak ez du paper "motor" bat jokatzen lekutzen den eskualdean, zeren eta bere erosketa eta salmentak ez bait dizkio bertako enpresa txikiei egiten gehienbat, baizik eta bere harreman ekonomikoak multinazional horren berorren filial; direlakoekin burutzen bait dira. Hau du enpresa horiek logika mundial batez jokatzen dute.
Badago herriz, interesatzen zaigun atzerri-inbertsio mota bat: erdiko enpresena. Alemanian adibidez, badaude 500dik l000 langileetarainoko enpresak, teknologia oso aurreratua dutenak, bere tamainagatik oso hedapen-plan handiak egiterik ez dutenak, eta beste lurraldeetan kokatzeko aliatu bat behar izaten dutenak. Enpresa hauek, gainera, ez dute atzean pisu politiko handi bat. Eta horrela, hemengo enpresek, haiekin elkartuz gero, bere burujabetza gordetzen, aliatu garrantzitsu bat lortuko lukete.
Baina gainera, ez zaie inolako eragingarririk eskaintzen. Bai, Industri Promoziorako Elkartea sortu da, baina hau, azken buruan, kreditu merke batzuk ematera, soil-soilik, mugatzen da.
Eskozian adibidez, Elkarte hauek beste modu batera funtzionatzen dute. Lurralde bat aukeratzen dute, azpiegitura egokiaz hornitzen dute, tailerra egiten dute, moduloa etabar, eta dena egina dutenean mundura ateratzen dira enpresari baten bila; eta lehen aipatutako alemandar enpresa horretara jotzen dute, adibidez, eta honela mintzatzen zaizkio: "Zuri ez al zaizu interesatzen britaniar merkatuan sartzea eta abar? Bada, begira, guk badugu zuretzat tailerra jarrita eta alogeratzen dizuegu, eta nahi izanez gero, bihar erosi ahal izateko baldintzapean ere". Hau da, erdaraz esaten den bezala: "le dan el producto mascado" (eta halaz ere, beren arrakasta hala holakoa da).
Hemengo Elkartea "guk korritutasan %4-ko subsidio bat ematen dizugu" esatera mugatzen dira. Gainera nola ibiltzen dira munduan barrena enpresari horien bila. Baina noski; holako politika bat eramateak aldez aurretik galdatuko luke, beste gauzaren artean, "Lur-Legea" ontzea, eta hori EAJrentzat gehiegi da.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#2
Unai Lomana Uribezubia
#4
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
|
Dani Blanco
#5
Eneko Imaz Galparsoro
Azkenak
2025-04-29
Zigor Olabarria Oleaga
Itzalaldiaren jatorria: instalazio fotovoltaikoak, arloko enpresa pribatuak eta azpiegitura elektrikoaren gabeziak?
Red Eléctrica de Españak zibererasoaren aukera erabat baztertu du, eta bi instalazio fotovoltaikoetan jarri du begirada. “Operadore pribatuei erantzukizunak eskatuko dizkiegu eta berriro ez gertatzeko beharrezko neurriak aktibatuko ditugu”, adierazi du... [+]
2025-04-29
Eneko Imaz Galparsoro
Aurreikuspenak beteta, liberalek irabazi dituzte Kanadako hauteskundeak
Botoen %99 zenbatuta, Mark Caney egungo lehen ministroa buru duen alderdiak 168 aulki lortuko lituzke Komunen Ganberan, eta lau gehiagorekin osatuko luke gehiengoa. Alderdi Kontserbadorea izan da bigarren bozetan, 144 eserleku lortuta. Duela lau urteko hauteskundeetan baino... [+]
2025-04-29
Mikel Garcia Idiakez
Eskola inguruetako aire kutsadurarik handiena atzeman dute Donostiako hiru ikastetxetan eta Bilboko bitan
Donostiako Zurriola Haur Hezkuntza, La Asunción eta The English School ikastetxe inguruak eta Bilboko Kontxa Eskola eta Calasancio-Escolapios dira karbono dioxidoaren muga legala gainditzen dutenak, Ekologistak Martxanek hainbat eskola ingurutan egindako azterketaren... [+]
2025-04-29
Eneko Imaz Galparsoro
Itzalaldiak agerian utzi duena
Hedabideetan nahiko aipatu dira asteleheneko itzalaldiak gizartean eragin dituen ondorioak, baina nahikoa aipatu al da gertakari horrek agerian uzten duena? Besteak beste, bi auzi nagusi: bizirauteko energiarekiko dugun menpekotasuna eta azken urteetan gertatzen ari den zerbitzu... [+]
2025-04-29
Mikel Aramendi
ANALISIA
Soldadu ipar korearrak Europan: zergatian datza koska
Zer lor nahi zezakeen Ipar Koreako erregimenak Errusiaren gerrarako egindako odol-ekarpenarekin? Batetik, eskarmentua; bestetik, elkarrekikotasuna.
2025-04-29
Unai Lomana Uribezubia
Patronalari absentismoaren “iruzurra” aurpegiratu eta lan istripuak prebenitzeko eskatu diote Hego Euskal Herriko sindikatuek
Sindikatuek agerraldi eta salaketa publikoak egin dituzte astelehenean, Nazioarteko Lan Osasunaren Egunean. Hego Euskal Herrian iaz zenbatu zituzten 64 hildakoen gorpuak irudikatu dituzte LABek, ESK-k, STEILASek, EHNEk, Etxaldek eta CGTk Iruñean eta Donostian.
2025-04-29
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
“Energiaren %60 galdu dugu bost segundoan, ez dakigu zergatik”
Egunak argitzerako itzuli da argindarra ia-ia leku guztietara. Euskal Herrian baino atzeratuago egin du Espainiako Estatuko lekurik gehienetan, baita Portugalen ere. Normaltasun itxura gaur Euskal Herrian, baina goizeko lehen orduan ez dira funtzionatzen ari aldirietako trenak... [+]
2025-04-29
Unai Lomana Uribezubia
Yemenen 68 hildako eragin ditu AEBen bonbardaketa batek
Petrolio-portu bateko sarraskia gertatu eta hamar egunera izan da erasoa. AEBek erasoak abiarazi zituztenetik 250 pertsona baino gehiago hil dira Yemenen. Oraingoan 68 pertsona hil eta 47 zauritu izan dira. Orain arteko bonbardaketa lazgarrienetakoa da.
2025-04-29
Euskalerria irratia
Igor Peñalver (ELA Volkswagen): “Jarritako garraiatzaileekin osasun arazoak sor daitezke”
ELA, LAB eta CGT sindikatuek ibilgailu elektrikoak egiteko elektrifikazio prozesuan instalatutako olagarro edo garraiatzaile berria kentzeko eskatu diote Nafarroako Volkswageni. Elkarretaratzea egin zuten ostegunean eta atzorako greba eguna deitu zuten lantokian: 13:15etatik... [+]
2025-04-29
Antxeta Irratia
Lakaxita: beste Irun posible baten erresistentzia 20 urtez
Beste bizi eredu baten alde eginez, hainbat belaunaldik ikasteko, antolatzeko, esperimentatzeko eta trebatzeko aukera izan dute Lakaxitan bi hamarkada hauetan zehar. Gazte belaunaldi anitz ikusi ditu gaztetxeak, eta Jaion bestan, oraingo gazte mugimenduko kideak ez... [+]
2025-04-28
Amanda Verrone
Lurrerako giza eskubidea: gaudenen eta eraman gaituztenen alde
Apirilaren 17an, Brasilgo Eldorado do Carajás-en egin zuten lurrik gabeko 21 langileen sarraskiaren 29. urteurrena izan da. Ordutik, La Vía Campesinak data oroitzen du Nekazarien Borrokaren Nazioarteko Egun gisa, lurrerako eskubidea defendatzeagatik koldarkeriaz erail... [+]
Argindarra itzuli da Euskal Herriko lekurik gehienetara, baina normaltasunera itzultzeko “orduak edo egunak” beharko dira
Gaueko 21:00etarako, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako %85era itzuli da hornidura energetikoa, eta Nafarroan, berriz, %50era. Egoera okerragoa bizi dute Espainian eta Portugalen: hurrenez hurren, argindarra lurraldearen %25era eta %10era iritsi da.
Sare elektrikoa erabat erori da... [+]
2025-04-28
Eneko Imaz Galparsoro
Lizarrako Udalak txosnei jarritako debekuaren aurka protesta egin zuten 27 gazte epaituko dituzte maiatzean
Maiatzaren 22tik 23ra bitartean deklaratu beharko dute auzipetuek. Gazteek salatu dute instituzioak "geroz eta gehiago" ari direla mugatzen protestarako eta mobilizaziorako eskubide politikoa, eta 'Bajadikako 27ak' izenarekin sortu dute plataforma bat. Maiatzaren... [+]
Eguneraketa berriak daude