Kenya: Arbasorik Zaharrenaren Sorlekua (eta II)


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Zazpi euskaldunei elkarrizketa Keniara egindako bidaiaz

Zazpi Euskaldun Lehoin Artean
Kenya: Arbasorik Zaharrenaren Sorlekua (eta II)
Lehoinak Koroa, Indarra Banatua
A.- Egia al da lehoinak badirela oraindik?
M.- Bai, lehoina mito bat da turisten artean, bai bertakoen artean ere. Simba deitzen diote. Jakin genuenez, orain arte masai-mutilek helduen sailean sartzeko lehoin bat ehizatu behar izaten zuten.
A.- Eta benetan al da hango erregea?
M.- Nik ez dakit erregea gehien agintzen duen hura izaten den edo koroa duena. Ez dago dudarik lehoinak baduela koroa, baina indarrean baditu pareko lagunak. Ez da elefantearen hontra sartuko eta hiena-talde batek lehoin bakarra berehala uxatuko du eta umeren bat jan ere bai.
Polita zen nola aurkitzen zituen gure txoferrak lehoin-tokiak. Batetik beste txoferrei galdetuz, edo eta turista-kotxe asko non zegoen begiratuz, baina bestetik esan ohi zigun: "paraje honetan ez dago animaliarik, hemen dabil lehoina" eta hala gertatu ere. Zebrak eta gnuk nonnahi egoten ziren baina lehoinaren susmoa hartuz gero ez zen inor hurbiltzen.
A.- Eta lehoinaren beldurrik?
M.- Hango giroan, eta lehoina ikusi nahirik zoazenean, ez zara beldurrez joaten, ikusteko amorrazten baizik, eta ahoko zulotik burua sartuta baldin bada hobe. Ez genuen beldurrik izaten hiru-lau metro hurbilduagatik, gutxiegi hurbiltzeagatik pena baizik.
A.- Hurbildutakoan ez al dago hozka egiteko arriskurik?
M.- Ez, kotxean baldin bazaude, leihoa itxita. Izan dira istripuak, norbait kotxetik atera eta oinez hurbildu izan denean. Beldurrik handiena ez zigun lehoinak ematen, elefanteak baizik, eta ez gu oso entendituak ginelako, gure txoferraren jokabidea ikusita baizik. Elefanteen aurrean ez zuen inoiz aurrez aurre ipintzen, alboka baizik azkar ospa egiteko.
Lehoin Artean Lo
A.- Eta lo non egiten zenuten erreserba horietan, kotxean?
M.- Ez, kanpa-dendak eraman genituen eta "Camp-site" (kanpaleku) zioen tokian ipini eta kitto.
A.- Leku zainduak izango ziren eta hesiz inguratuak.
M.- Kia! Gezurra dirudi noraino ohitzen den bat. Lehoin-taldea ikusten egon, 500 metro harago joan eta 10.
A.- Eta susto txarren bat?
M.- Bat behintzat bai. Masai-Maran zen hango kanpalekuan tokirik ez zegoela eta aparte ipini gintuzten. Egunsentian riki-raka adar-hotsa eta Mari Karmen halako "tximu-hotsarekin" aspertu zenean, ea zertan ote zebiltzen ikustera atera zenean han ikusi zituen 4-5 metrotara elefanteak jan eta jan. Kotxera joateko giltz eske joan zenean beste dendara han zegoen Marian ere mugitzeko beldurrez. Besterik ez genuen izan. Animalia handiak baino txikiak gehiago kastigatu gintuzten; eltxoek eta inurriek.
Bizirik Usteltzeko Arriskua
A.- Eta bainatzeluan eta, krolodriloen beldurrik ere ez?
M.- Ez, ez bait ginen bainatzen, baina ez krokodiloengatik, mikrobioengatik baizik. Ezin da ez bainatu eta ezta urik ukitu ere. Hango moluskuetan bizi den ameba sartzen bazaizu gorputzean apurka-apurka usteltzen joaten zara, sendaezina denez. Baringo aintziran bakarrik bainatu ginen, ez omen dago eta han arriskurik. Gure txoferra ez zen bainatu, krokodiloak zeudela eta. Guk farra egin eta bainatu, baina ilunabarrean linterna-argiz krokodilo-begi gorriak han ikusten genituen gu bainatutako lekuan. Itsasoan, bai, lasai bainatu ginen.
A.- Urak hain txarrak izanda, ze edaten zenuten?
M.- Ura kanpaleku eta logelatik hartzen genuen bidoi batetan eta kloratu gero. Halako beroarekin ura pisa bezala egoten zen askotan. Txoferrak ere ikasi zuen euskaraz "epelepela" esaten, hainbestetan entzun bait zuen...
A.- Eta bertakoak?
M.- Ez dakigu. Guk ikusia zera da, ganaduak aztarrikatu eta edaten zuen toki beretik jasotzen zutela ura. Hamaika emakume ikusi genuen bizkarrean bidoia hartuta xendaz-xenda oinez.
A.- Beroa aipatu duzu, hainbesterainokoa al da?
M.- Kenya mendian glaziarrak daude urtu gabe eta behean ere fresko egiten du gauez; baina sabanan egunez 33oCra igotzen zen eta gauez 12oCra edo jaisten. Kostan minimoa 28oC zen gau osoan; eskerrak haize indartsu bat izaten zen. Negutik udara bi gradutako aldea baizik ez da. Gure txoferra harriturik egoten zen, Euskal Herrian neguan izotz egiten zuela jakiten zuenean, "izotza herrietan eta itsasertzean?", galdetzen zuen. Bestetik ezin ulertu zuen neguan eguna laburra izatea eta udan luzea, han berdina da, goizean 6ak aldera zabaldu eta 6ak aldera ilundu.
Ez Dugu Goserik Ikusi
A.- Eta goserik ikusi al duzue?
M.- Ez, gu ibili garen tokietan ez dugu goserik ikusi, jendeak badu zer jana. Jakina, etxebizitza, medikuasistentzia, eskola e.a.etan badute zertan aurrera egin.
A.- Eta zuen artean zer moduz konpondu zarete?
M.- Denetatik izan dugu, oso ondo pasatakoak eta kezkatsuak ere bai. Gure kotxea "irla zuri" bat zen itsaso beltz batetan eta nahitaez elkarrekin egon behar. Zazpi lagun ginen eta arazoak sortu zitzaizkigun hango planari buruz, batek besteak baino gehiago agintzen zuela, edo lan gehiago edo gutxiago, gusto desberdinak, han egitea gustatuko litzaigukeenaz eritzi desberdinak, e.a. Egia esan, ez dugu gauza askotan elkarrekin ondo konpontzen asmatu; hala ere, ondo pasatutako uneak ere hor daude.
A.- Beti elkarrekin ibili al zineten, zergatik ez bi-hiru talde?
M.- Hizkuntzaren arazoa ere bagenuen, ingelesa Mari Karmenek bakarrik zekien pulamentuz eta denok bere ondoan "galde- iezaiozu", "zer esan du?"... Harrigarriro portatu zaigu Mari Karmen, ez da broma izan bere gain hartutako zama. Horrelako talde batek tokiko hizkuntza dakiten hiru lagun beharko lituzke.
Egin Zaitez Argia-Ko Erreportero
A.- Eta berriz itzultzeko asmorik?
M.- Beno, nahi duzuenean: ARGIArako erreportaia egitera joateko prest negok, mundu guztian zehar badituzue erreporteroak eta bat gehiago ez zaizue askoz gehiago kostako.
18-19

Gaiez\Gizartea\Bidaiak

Azkenak
Funtsezkoa jendea da

Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]


Lanbroa

Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]


Euskaraz bizitzeko, Euskararen Errepublika

Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Amillubi proiektuak lehen urtea ospatuko du abenduaren 1ean

Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]


Gazako %36 guztiz suntsitu dute, base militarrekin lurraldearen kontrola segurtatzeko

Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]


2024-11-22 | Andoni Burguete
Etekin egarriak itotzen duenean

Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]


Planifikatzen ez duen Nafarroako Energia Planaren kontra alegatu dugu

Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.

Gobernuak aurkeztu... [+]


2024-11-22 | ARGIA
Languneko zuzendari Lohitzune Txarola
“Hizkuntza gutxituen pisu ekonomiko eta estrategikoa aldarrikatu nahi du Langunek”

Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]


2024-11-22 | Estitxu Eizagirre
Biriatuko Arbolaren Besta hemen da

Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]


Euskarazko testuak ahots bihurtzen dituen patrikako gailu inteligentea merkaturatu dute

Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]


2024-11-22 | Antxeta Irratia
“Feministon aurkako oldarraldia” gelditzeko indarrak batu dituzte Lizuniagan

Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]


2024-11-22 | Gedar
Espainiako Gobernuak ez ditu harremanak apurtu Elbit Systems armagintza-enpresa sionistarekin

Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]


2024-11-22 | Joan Mari Beloki
Errusofobia lehen eta orain (II)

Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]


Eguneraketa berriak daude