"Tac-Tac" Bortxaketaren Auzia Plazara


2021eko uztailaren 23an
Luis Alcorizaren Filme Berria
"Tac-Tac" Bortxaketaren Auzia Plazara
«Tac-Tac» Donostian estreinatzen zelarik, Mª Cristina Hotelean Luis Alcorizarekin hitzegiteko aukera izan genuen berak emandako prentsaurreko batetan.
Bortxaketari buruzko filme honen egilea Badajoz-en jaio zen, orain dela 60 urte. Francoren altxamendua hasi zenean, Hego Amerikan zegoen bera; antzerkia egiten.
Gidoilari ospetsu, Buñuelekin 10 filmetan parte hartu zuen, eta 1960. urtean, bere lehen filmea «Los jóvenes» egin zuen. Bere filme famatuenak, gure artean behintzat, «Tiburoneros», «Mecánica nacional» eta «Las fuerzas vivas» ditugu.
Oso gizon apala eta jatorra ikusi genuen gure aurrean, umore zentzu inbidiagarri batekin. Bere hemezortzigarren filmeari egin zitzaizkion kritika guztiak entzun zituen, irriparra galdu gabe eta gauzak argitzen saiatu zen.
Pertsonalki filmeak zergati hauengatik ez gintuen bete: Gaiaren planteamendua errespetatzen dut, eta beharrezkoa ikusten dut gainera gure artean arazo hau planteiatzea, baina ene eritziz gidoia eta egoerak ez daude oso ondo landuak eta isladutuak, batzuk, serioak izanik, parregurea sortarazten digute (jatetxearen eszena, alegia).-Bestalde, badirudi aktoreak ez daudela oso konbentzituak beren lanaz.
Eman dezaiogun hitza orain-Alcorizari, elkarrizketa honek bere lan osoa eta filme hau konkretuki zentratzen lagunduko bait gaitu.
Ez da batere erraza 45 minututako hizketa bat laburtzea, alde batetatik bere bizitasun osoa galtzen duelako eta bestetik zenbait gauza baztertu behar delako, gai monografiko bat egitea ez baita gure helburu.
Normalean Inpultsoaz Mugitzen Naiz
ARGIA: Nola sortu zen "Tac-Tac" egiteko asmoa eta zer egin nahi izan zenuen?
LUIS ALCORIZA: Niri interesatzen zitzaidan emakume tat bortxatzen zutenak jende ezezaguna ez izatea, pertsonaien artean nolabaiteko harremanik ere egotea, elemenduak ipini eta ea zer gertatzen zen.
ARGIA: Badirudi filme honekin aurreko filmeen ildotik aldendu zarela...
L.A.: Ez filme honekin bakarrik, beste zenbaitekin ere aldendu naiz. Nire zinema-garai hori indijenista dei genezake, herriarekin oso lotutakoa. Baina bide horretatik beste batzurekin ere aldendu izan naiz. Ez dut uste beti ildo berean mogitu naizenik.
ARGIA: Azken filmeetan agian koru-ezagugarri bat ikus zitekeen, pertsonaia pilo bat, Berlanga-ren zinemaren estilora neurri batetara: nagusitzen diren pertsonaia batzu, baina oraingoan txikiagoturik geratu den taldearen azterketa hori oinarrian mantenduz.
L.A.: Baina izan dira ere "Tac-Tac"tik gertuago dauden beste filmeak.- Esate baterako, Brasilen rodatutako "Divertimento" han ere hiru bait ziren azaldutako pertsonaiak. Umorearen zinema nekrofiloaz aritzerakoan aipatzen diren filme horietakoa duzu honakoa. Ildo berdinean segitzea, ez dakit,.. ni ez naiz bere buruari bideak markatzen dizkion gizon burutsu bat... Normalean inpultsoz mogitzen naiz, zerbait interesatzen zaidanean, erabat intuizioz.
ARGIA: Ez al duzu uste filmearen aurreko partea apar bat lentoa suertatzen dela, gerora erritmoa hartzen duen arren...?
L.A.: Nire hutsa izango da akaso; beti berdin gertatzen zait, beharbada ezin dudulako inoiz baztertu pertsonaiak ingurugiro baten barnean ezartzea, nortzu diren piska bat jakitea. Niretzat arriskutsuena bestaldekoa litzateke: indar handiz abiatu eta piskanaka beheruntz joaten diren filmeak. Extremo batzutan tituluak filmeak baino hobeak izatera heldu dira, guzti hori publikoa haseratik heltzeko edo, baina pertsonaien ezagugarriak azaltzeko orduan, zuloa zegoen beti. Nik nahiago dut zulotik abiatu eta goruntz jarraitu. Nire estiloa neurri batetan antzerkiarena edo nobelarena izan zitekeen, pertsonaien giroan oinarrituz hasi ondoren, gero beraien erreakzioak agertuz.
ARGIA: Nola planteiatu zenuen gurasoen papera?
L.A.: Pertsonaia guztiak zeharo orijinalak asmatzeko tentaldia izaten da orotan, baina hori batekin edo birekin besterik ezin da egin, guztiekin ezin da ordea akomodatutako erdiko klase hori zoritxarrez guztion leku berean bizi dira eta. Hori zen niri laket zitzaidana. Zeloak eta insegurantzazko prolemak dituen emakume alkooltzalea. Senarra, profesionale handia izaki gizantxo gizajoa besterik ez da, alabari ere bere abenturatxoetaz harrokeriatan hasten zaolarik, etabar: hori guztia gutxi gora behera komunak diren pertsonaia butzuren barruan.
Manikeismoa ez da nire kirolik maiteena
ARGIA: Neskaren pertsonaia, medikuarena alegia, besteak baino definituagoa ikusi dugu. Filme feminista hat egiteko asmoa al zenuen, mutila gaiztoa eta neska ona liratekeen filme bat?
L.A.: Ez dut uste hemen onak eta txarrak daudenik; hala balitz, erabat ikaratuko nintzateke. Manikeismoa ez da nire kirolik maiteena. Egia esan gizonezkoa neurotikoa da (imajinaezina zait emakumea hain bortizki erabil dezakeen gizon normalik), klase zehatz batetan duelarik jatorria: betiko "señorito"a, ganadu basatizko multzoa daukana, etabar, bere bekatuak elizan garbitzeko kapaza dena, baina gauzarik inportanteenak negozioak, kotxe on bat eta apartamendu bat jotzen dituena. Hitz batez, azaleko pertsona bat. Aitortu behar dut espainiar herriak horrelako jendearekiko duen gorrotoari ezin izan diodala ihes egin.
Bestalde, emakumea ere kolokan ezar daiteke, berak ere baditu bere alde txarrak: lagunak, pubeko ergel talde hori. Bera ere nahiko zokoratua arkitzen da, segurantzarik gabe. Ikasten ari den bitartean egiten dituen diska-aldaketak adierazgarri dira oso, eta azkenik ere neskak ematen duen irtenbidea ez da bukaera triunfalista bat: erabat hondaturik eta deseginik geratzen da.
ARGIA: Zuk ez al duzu nahi izan beraz inongo konklusiorik atera?
L.A.: Ez, behin ere ez. Ez zait atsegin teorizatzea, ezta mezuak ematea ere, oinarrian beti gauza moralistak izaten bait dira. Beti asmoan izaten dut pertsonaia batzu aurkeztea, beren elkarren arteko kolpeetan ikustea, beren borroketan eta gerora jendeak erabaki dezala, baina beti manikeismoari, mezuei, tesisei eta irtenbidei eskapo eginez
Bortxaketaren Kontra Ez Da Kastraziorik Eskatzen
ARGIA: Itxura ematen du filmearen bukaera, eta emakumearen azken erreakzioen arauera, pertsonaia horren aldeko jarreratzat har daitekeela.
L.A.: Niretzat filmean gauza bat argi eta garbi da ageri: bortxaketaren kontra ez da kastraziorik eskatzen, bainan bistan da ere lege batzuren falta dagoela, lege zaharren bidez funtzionatzen duen gizarte matxista batetan bizi garela, eta gizarte horretan emakumeak ez duela babesik. Eta hau egia dela ikusteko kontutan hartu iaz R.F.A.n bortxaketazko 100.000 kasu eman zirela Californiako estatuan 50.000, eta Mexikon 80.000. Eta horiek ezagutzen diren kasuak dira, baina gehienak ez dira salatu ere egiten. Zergatik? Arrazoia bistan dago: zutaz barre egingo dute, zerorrek-probokatu zenuela esango dizute, etabar. Nonbait bota beharreko gaiak dira, ezin dira oharkabeak utzi, norbaitek ikutu behar ditu. Erahilketak, torturak, masakreak, etabarreko guztia oharkabean ari zaigu pasatzen.
ARGIA: Dena dela, ez al zaizu iruditzen filmearen elemendu dramatiko guztiak nahiko bortxatuta ageri di rela salaketa horren alde?
L.A.: Baina berez ere ez da salaketa bat. Salaketa-filmea egin nahi izanez gero, erabat beste modu batetara egingo nukeen: epaiketetara joanez, datu estadistikoak emanez, etabar. Filme honetan esaten den gauza bakarra zera da: ez zaitez kezka, lio batetan sartuko zara, eskandaloa izango duzu, isil zaitez, zure barneko prolema konpon ezazu ahal baduzu. Asmoa publikoa ohartaraztea zen hortik aurrera berak azter dezan prolema. Hor kasu bat dago. Hor ikusten da nola eragin dezakeen gertaera horrek emakume bat, fisikoki nahiz gogoaren aldetik, eta baita ere hartzen duen bengantza ez dela irtenbide egoki bat.
Nire Filmeak Beti Oso Musika Gutxi Du
ARGIA: Lehenago aipatu duzu zure filme guztietan ez dagoela ildo koerenterik. Beraien forma estetikoari dagokionez (rodajea, gidoiaren egitea, montaia, etabar) ildo bera mantentzen al duzu?
L.A.: Ni asko kezkatzen nauen hitza aipatu duzu: estetika. Erabat ikaratzen nauen hitza duzu. Ni emozioz eta intuizioz gidatzen naiz. Lanean sinesten dut, beste batzuk ere esana duten arren –Engelsek adibidez-. Izan ere, hain zailak dira hitzak..."Kreatu" hitza ere nahiko aldrebesa da. Norbaitek zerbait deskubritzen badu, larritasunagatik izaten da batez ere, ezezkoagiitik gehiago baiezkoagaitik baino, ukazioen poderioz, "badakit hau leku komuna dugula, baina onartu egiten dut, asumitu egiten dut". Ez da jarrera estetikoen auzia soil-soilik. Batzutan argazkilariekin izaten ditut eztabaidak, beraiek paisaje zoragarri bat hartu nahi dutelako eta nik ezetz esaten dudalako. Gainera, ikusiko zenuten filmean oso musika gutxi dagoela. Nire filmeetan beti oso musika gutxi egon ohi da. Izan ere basamortuan zehar ezpain urratuak dituen tipo bat doanean ezin duzu inola ere imajinatu ehun musikalaritako orkesta bat guzti horien artetik ez al dago inor baso bat ur eman diezaiokeenik? Nire filmeetan beti saiatzen naiz musika funtzionala izan dadin, pertsonaiek entzundakoa edo oroitutakoa alegia.
ARGIA: Zinema-ikusle bezala ere, uko egiten al diozu musikari?
L. A.: Ez, ez. Beste batzuk konbikzioz sartu egiten dute eta oso ongi gainera. Baina filme butzuren kasutan siniestroak iruditzen zaizkit. "Un hombre y una mujer", esate baterako, erreakzionariotzat jotzen dut, baina filme hori, musikarik gabe, ez zatekeen estreinatu ere egingo, musika bera bait da filmearen benetako pertsonaia.
ARGIA: Nola planteiatu zenuen montaiaren aldia?
L.A.: Buñuel-ek erakutsi zigun zatika lanegiten, aintzinako estilotik ihes egiten, master– shots, plano handia eta babesketetatik alegia. Metodo berria, piskanaka kate baten zatiak eginez joatea litzateke, eta horixe askori erakutsi zigun, ez niri bakarrik, baita Godard edota Truffaut-i ere. Gertatzen da horretan hanka sartzen baduzu, mediku txinatar batek ere ezin dezakeela konpon. Eszena baten neurria joana bazaizu, akabo. Askoz gogorragoa da, praktikan rodajean bertan ari bait zara argitaratzen baina ohituta zaudenean. Oso ongi atera daiteke.
Filmea gure pantailetan dabil. Eztabaida irekia dago.
OHARRA: Nahiz eta egun Mexikoko adiskidetasuna ezin aurrera eraman, lerro hauen bidez oso gogoan dituela adierazi zidan. Hemendik bere agurrik beroenak.
XABIER PORTUGAL
34-36

GaiezKulturainemaFilmeakLuzemetraia
GaiezKulturainemauzendariakALCORIZA1
EgileezPORTUGAL1Kultura

Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
PAIren biktima guztiak

PAIk sortutako biktimak ez dira bakarrik PAIren Legeak eragindako egonkortze prozesuari esker funtzionarizatutako irakasleak, baizik askoz gehiago. Batzuei nolabaiteko ikusgarritasun mediatikoa eman zaie Steilasek jarritako errekurtsoaren ondorioz; gehienak, alabaina, ikusezinak... [+]


Erriberarako kalitatezko trenbide zerbitzu publikoaren alde

Azken asteotan Castejón-Soria trenbidea berreskuratzeko eta Tuterako tren-geltokia gaur egun dagoen tokian mantentzeko edo, Nafarroako Erriberako hiriburuan Abiadura Handiko Trenaren ustezko geralekuak aitzakiatzat hartuta, hirigunetik kanpo beste bat egiteko... [+]


Ez goaz gerrara. Gerrarik ez, ez gure izenean!

Gerra Urte, Gezur Urte!

Horrela dio esaldiak eta horrela berresten du errealitateak.

Munduan eta Europan dagoen gerra-egoera, horren gorakada etengabea eta horrek Euskal Herrian izan dituen eta izango dituen balizko ondorioak aurreikusita, joan den abenduan hainbat... [+]


Laga hondartza leheneratzea

Laga hondartzaren ezaugarri naturalen leheneratzea duela hiru hamarkada abiatu zen, eta aurrera darrai etenik gabe, erlojuz kontrako lehengoratze mailakatuan.

Laga (Bizkaia) gune aparta da, natura eta gizarte ikuspegitik oso esanguratsua. Kostaldeko legeak eta Urdaibaiko... [+]


135 preso politiko daude eta 66 ateratzen dira kalera baimenen batekin

Larunbat honetan egingo da Bilbon euskal preso politikoen aldeko urteroko manifestazioa. Gero eta preso gutxiago dago, baina 2011n ETAk bere jarduera armatua eten zuenean inork gutxik irudikatuko zuen handik hamabost urtera oraindik gatazka haren ondorioz espetxeratutako... [+]


Lortu da. Lortu duzue! Lortu dugu. Zorionak eta eskerrik asko

Hainbeste urte borrokan horren atzetik ibili ondoren, 34 urte, hain zuzen, oso pozik gaude orain egun batzuk, abenduaren 28an Inuzente egunean, Iruñean, Nazioarteko Euskal Pilota Federazioak antolatu zuen batzarrean hartu zen erabakiagatik. Zeren ondo bidean,... [+]


Estatu aparatuetatik Juan Mari Jauregi eta bera hil nahi izan zituztela esan du Maixabel Lasak

Donostiako La Cumbre Jauregian bizi ziren orduan Juan Mari Jauregi senarra eta bera, lehena Gipuzkoako Gobernadore Zibila zen garaian, 1990eko hamarkadaren erdialdean. Jauregi 2000. urtean hil zuen ETAk Tolosan.


Noizko berrikusi ANren prozesuak eta epaiak

Jar gaitezen 2025erako proposamen politiko gisa, Espainiako Auzitegi Kolonialaren (AN) epai guztiak berrikusten hasteko eta makila bakoitzak bere belari eusteko.

Unionismoarekin lerrokatutako alderdi, sindikatu eta gizarte-erakunde gehienek, eta ez bakarrik horrela... [+]


Espainiako monarkiak Nafarroako Vianako Printzearen sarietan parte hartzeari ezetz esan dio Parlamentuak

PSNk, EH Bilduk, Geroa Baik eta Zurekin Nafarroak bat egin dute  Borboiak Nafarroako kultura sari nagusitik at gera daitezen. Espainiako erregeak 2015etik, Uxue Barkos lehendakari zenetik, ez daude ekitaldi handi honetara gonbidaturik.


2025-01-10 | Gedar
Ate birakariak: Gasteizko klinika pribatu bateko zuzendari izango da Gotzone Sagardui

Vithas San José klinikak fitxatu du Jaurlaritzako Osasun sailburu ohia, kargu publikoa utzi eta urte eta erdira.


Hodeiak murrizten ari dira, klima-aldaketaren kalterako

Hodeiak murrizten ari dira eta horrek eragin nabarmena du klima-aldaketan, NASAko ikertzaile-talde batek ondorioztatu duenez. Terra satelitearen datuak aztertuta, ikusi dute azken 20 urteetan, pixkanaka, baina etengabe, murriztu dela hodeien estaldura. Amerikako Batasun... [+]


Arartekoaren ustez, Martuteneko Agustindarren eraikineko operazioa barruan zeudenak identifikatzeko egin zuten

Iazko martxoaren 14an, polizia operazio handi bat izan zen Martuteneko Agustindarren eraikin okupatuan, Udaltzaingoaren, Ertzaintzaren eta Espainiako Poliziaren eskutik: 56 lagun atera zituzten eraikinetik eta 29 Espainiako Poliziaren komisariara eraman zituzten,... [+]


2025-01-10 | Sustatu
Applek albiste-laburpenak asmatzen ditu inolako axolarik gabe

Adimen Artifizialarekin egindako disparateen biltegia handitzen ari da. Erabiltzaile arruntok sortutakoak txorakeriak izan daitezke neurri handi batean, baina Interneteko erraldoiak berak ari dira halakoak errepikatzen eta horrek larriagoa dirudi, eragin globala izan... [+]


Erizain indigenek herri zapalduentzat ekitatezko osasun zerbitzua aldarrikatu dute

Garbiñe Elizegi baztandarra erizaina da. Abenduan, Zeelanda Berrian egin duten Osasun Ekitaterako Erizaintza Indigenari buruzko Ikerketa izenburuko bilkuran hartu du parte. Bere tesia aurkeztu du: Euskal emakumeek eta genero ez-normatiboek Euskal Herrian osasungintzan... [+]


Eguneraketa berriak daude