Bi -Bertsolari Gazterekin Elkarrizketa (II)


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Josu Zelaia eta Lezo bertsolariei elkarrizketa
Bi -Bertsolari Gazterekin Elkarrizketa (II)
Aurreko astean hasera eman genion –datorren astean bukaera ordea–bertsozale guztiek ziur asko gustora irakurriko duten elkarrizketa bati. "Lezo"k eta Josu Zelaiak-jaurtikiteko galderei erantzuten diete, ZALDUBI zarauztarra gaijartzaile delarik. Jarrai galtezen bada.
- A.: eta zuek nola ikusten duzue gaur eguneko bertsolaritza?
–Bertsolaritza ez dut ikusten garbi nola doan–dio Lezok–. Badirudi; gu bertsolariok, bertsolari bezala ez diogula geure burua eskeintzen bertsolaritzari, baizik ondoren datorrenari. Ba adidibidez, esango nuke bertsolariaren azken helburua bertsolaritza balitz, eta bertsolaritza hori debaldean, hutsean egin beharko balitz nik pentsatzen diat, lehen esan dugun talde horretatik, hamar edo hamasei horietatik aparte, askoz gehiago izango ginatekeela kantatzeko garaiean, zeren pentsatzen diat, ez zekiat ba, bertsolaritza jo edo ez negozio bezala, baina duda haundirik gabe batzuentzat nahiko lagungarri dela diru aldetik orduan nik uste diat, behar bada mitikoa izango litzateke, baina debalde egingo balitz askoz bertsolari gehiago izango ginatekeela plazan ibiltzeko. Beraz bertsolaritza egiten dugu, bainan askotan piska bat geure buruari begiratzen diogu. Bai diru aldetik, fama aldetik eta abar~ Baina guk, geure burua bertsolaritzari hutsik ez dakit zenbat aportatzen diogun.
- Hor gertatzen dena–dio Josuk arauak jartzea oso zaila dela eta bertsolari batzuek egunean bi saio igual egiten dizkiate, bi edo hiru askotan eta dirua kobratu ere noski. Baina zerbaiten omenaldia bada ez da ezer kobratzen baina bestelako kasuak asko dira, hiru tokitan kantatu eta hiruretan kobratu, eta hori da, ez dakit zer izen jarri...
- Josuk dioena ikusirik jarraitzen du Lezok- bertsolariak kontu piska bat eduki behar du, egun batetan konprometitu bada saio bat egiteko, ahal bada, oso beharrezkoa ikusten ez badu behintzat bera joatea.
Jai batean edo larunbat batean, arratsaldean, ilunabarrean, eta gauez bertsolariak berak ibili behar badu, piska bat honek esan duena, zabaldu egin behar litzateke lana.
- Askotan hortik datorkigu berandu iristea ere–dio Josuk–. Eta eguerdian kantatu badu eta arratsaldeko seietan jarri bazaio saioa, eta berandu iritsi beste leku batetan izan delako, eta behar den haina lanik egin ez, beraz zer helbururekin dabil jende asko?
–Honek ez du esan nahi–dio Lezok–egunen batetan horretara iritsiko ez ginenik...
- A.: Bertsolaritzaren geroari begira zer ikusten duzue Zer pauso ematen ari zarete?
- Hori nahiko problematikoa ikusten dut -dio Lezok- ez problematikoa bertsolariak faltako direlako uste dut- bertsolari zaharrak galtzen doazen moduan bertsolari berriak eta gazteak badatozela eta nire eritzian lehengoak bezain onak. Nik uste dut bertsolaritza galdu, alde horretatik ez dela galduko, baina bertsolaritzak beste modu batetara izan beharko lukeela. Lehen esan duguna. ze helburu behar du? Bertsolaritza, bertsolaritza bezala edo Euskal Herrian: dozena erdi bat bertsolari dantzan ibiltzea da helbarua?
- Eta agian hortik dator txapelketaren rolloa–dio Josuk–. Txapelketak dirudienez jendea asko mugatzen du; eta orain dator, eta ez dakit horretaz hitzegin behar dugun, komeni den ala ez, baina adibidez egin dezagun kontu txapelketak aztertzen baditugu, jende bat selekzionatzen da. Azkengo txapelketan zortzi hautatu ziren eta horrek badirudi zortzi bakarrik ibili behar duela pentsa arazten duela jende askorengan, hauek ondo egin zuten eta... Bertsozale askok ez du hori pentsatuko, baina nahiko kontutan eduki behar da hori. Ba txapelketetan nahiz eta gaizki egon han egoera batetan dago. Eta ez du esan nahi jende honi deitu behar ez zaionik, Hor jendea nahiko selekzionatzen da eta alde batetatik komenigarria bada bestaldetik artiskugarria da nire ustez.
- Duda haundirik ez zegok–dio Lezok–. Txapelketa herriari gustatzen zaiola, borroka giro hori edo, euskaldunok dugun grina hori edo...
Bainan hori positiboa al duk? –galdetzen du Josuk– Bertsolariak tubotik sartu behar al dik? Nik ezin diat tragatu bertsolaria aizkolari bat bezala. Nik ez zekiat: Bertsolaria neurtu egin behar al da? Mitifikatu egin behar al da? Hori ez dago batere garbi eta ni ez naiz batere aldekoa ere.
- A.: Baino ez zegok dudarik txapelketa batetan bertso hobeak botatzen direla...
–Bai hori bai dio Josuk–. Txapelketa agian ona izango litzateke mentalizatuta-balego jende entzulea eta bertsozalea, nahiz eta txapelketan bertsolari bat atzean gelditu, jar dezagun txapelketa nagusia adibidez, jende horri deitu egin behar zaio eta lagundu eta hau ez da.gertatzen baizik alderantziz. Baina behar bada txapelketa eratzeko arrazoia hau da, bertso habeak botatzen direla eta horretara bortxatzea. Ni ados nago puntu horretan. Bainan ikusten diat marioneta bezala ibiltzen dela jendea. Zergatik mentalizatzen da? Apostuagatik eta apostua egin behar da. Zergatik aizkolari apostu eta diru jokatze eta rollo guzti hori? Agian hortik dator bertsolarien rollo hori ere.
- Bai, nik uste jendea zentzu horretan joaten dela -dio Lezok-.
- Eta gero elkar ezin ikusiak datoz -dio Josuk–. Hau hobea da, eta abar.-Hau aspalditik datorren gauza bat da.
- .Azkenengo txapelketan jende heldua aurkitzen zen jarraitzen du Lezok-.Orduan jende heldu hau bukatzen denean, boste era batetara, kultur maila bat emanaz jarraituko duela uste diat bertsolaritzak eta jende gazteak nolabait bertsolaritzara sartzeko apostu girorik ez du beharko eta behar bada gazteengana joan beharko dugula beren problema aztertu eta horretaz hitzegitera bertsolariak: Jaialdietara joanda :askotan gazte jende gutxi ikusten diat. Beti txapeldunan, hau da txapelaz jantzitako entzulea. Orduan badirudi gaur egungo prolemak ez direla garrantzitsuak eta gazteak nola sartu bertsolaritzan? Nola eragin gazte publikoa bertsolaritzan? Hori oso interesgarria izango litzateke. Nolabait aztertu eta... Orain badirudi ikastoletan eta... hasi direla asignatura gisa ematen... Bertsolaritza esan izan dugu kultur bidetik debilela, bainan ez dakit bertsolaritza beti kultur bidetik ibili den, orain arte baserritar giro batetan mogitu baita gehiena.
- Gaur herri batetan jarraitzen du Josuk- sala.batetan jartzen bada konjunto bat edo musiko bat, jendea ondo pasatzera joaten da, eta gaur egun bertsolariekin ere zerbait horrelakoa gertatzen duk, jendea joaten dela entzutera eta ez bertsolaria bera aztertzera, bere esan nahia edo bertsoa aztertzera baizik ondo pasatzera. Nik uste-diat Jendea mentalizatzeko jendeari erakutsi egin behar zaiola dauden bertso motak eta bertsoa zer den eta bertsoa aztertzen. Hori izango huke bide bat. Ba jende askok ez dik balio txapelketarako, eta guztiz arrazoi zeukatek.
- A.: Gaur egun badirudi ematen ari dela holako prozeso bat baserri giroko bertsolari honek piska bat utzi eta hiri nagusietako bertsolaritza sortzen ari dela, ikastoletatik sortutakoak, gaueskoletakoak eta abar...Horiek izango dira bertsolaritza mantenduko dutenak?
Nik ez dakit mantenduko dutenak diren -dio Lezok-, baina nik ez diat beste biderik ikusten. Hauek izango dituk nolabait geroko jarraitzaileak, giro horretan bertan hasten denak, horrek berak egin behar dik lana niretzako.
–Eskema hori hautsi beharra zegok–dio Josuk– Baserritar giro hori geroz eta... froga garbiena duk entzuleagoa. Orain artean gehiengoa hogeitamar urtetatik gorakoa duk, orain bazidurik jende gaztea ere joaten hasia dela. Lehengoan Tolosan behintzat inpresio hori hartu nian, jende gaztea dexente joan huen. Orduan bertsolaritzak pasatu behar duela baserritik hiri girora, behar beharrezkoa da, zeren hizkuntza bera ere aldatzera doa, baserri girotik, hau da, hemengo euskalkitik euskara batura edo gaur egungo kale hizkuntzara. Agian herri guztia euskalduna izango balitz beste gauza bat izango huke. Baina jende asko zegok euskara ez dakiena, eta jende asko ikasten ari dena, eta horri nolabait bultzatu egin behar zaiok edo jende horren barruan sartu bertsolaritza. Hori euskara ikasten ari denean kontutan eduki behar diagu biharko entzulea hori izango baita, eta bertsolariak egon behar dituk jende horrentzako, eta prestatu hizkuntza aldetik. Gero bertsolari-hauek hernendik bost edo hamar urtetara agian beharra izango ditek euskara batuan kantatzen hasteko, ulertu ahal izateko.
24-25

GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaELAIA2
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaLEZO1
PertsonaiazELAIA2
PertsonaiazLEZO1

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude