«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia


2021eko uztailaren 19an
"Etxegiña" bertsolariari elkarrizketa
«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia
«Izarra» Elkartea
Gure herriak baditubertsolari eta ohitura herritarren bultzatzaile ugari. Horien artean ezin utzi aipatu gabe «Etxegiña»ren izena. Lehenago ere egin izan zaizkio omenaldiak, berak esan digunez, bainan edozein egokiera da ona horrelako gizon euskalzale eta bertsozale bat goratzeko.
Oraingoan Elgoibarko «Izarra» elkarteak bertso-paperen lehiaketa antolatu du «Etxegiña»ren omenez eta honekin batera asmo txalogarri bati eman nahi lioke hasiera: «bertsolari eskola» bat sortu nahi du, orain arte arbasoengandik etorri zaigun tradizio honi gure gazte eta aurrengan jarraipena eman nahirik. « Soka ez da eten eta ez da etengo ere, bertsoaren doinuak laguntzend igun bitartean» diote antolatzaileek. Ondoren, «Etxegiña» bertsolariarekin izandako elkarrizketa eskaintzen dizuegu.
ETXEGIÑA: 1898. urteko Urriaren I In jaio nintzen Ermuan. Nire aitita etxegina zen eta berdin nire aita eta osaba ere. Hortik datorkit izena.
ARGIA: Nondik jaso duzu bertsozaletasun hori?
ETX.: Juan Kruz Uriguen,nire osaba, bertsolaria zen. Elgetan, jaialdi abertzale batean, entzun nion bertsotan Kepa Enbeitarekin, nik 14 urte nituenean. Bertsolari izateko, etxeko eragin hori garrantzi handikoa da,dudarik gabe, baina berezkoa ere behar da. Gaztetan bertso giroan ibili eta bertsotan hasteak ematen dio bertsolariari bultzadarik handiena.
ARGIA: Noiz hasi zinen bertsotan?
ETX.: 14urterekin zaletzen eta neure kontura batzuk moldatzen, Koadrilan ere bai. Gero, 17 urte nituela hasita, Santa Ageda irtenaldietan bertso jardunak eman izan ditut inguruko herrietan. Eibarren 4 aldiz eta Ermuan 3 aldiz. Bestak, Elgoibarren.
ARGIA: Zenbat urtetan Santa Ageda abesten?
ETX.: Zazpi urtetan Eibar eta Ermuan eta 55 Elgoibarren.
ARGIA: Zure bertsoetatik entzunena «Salbea» dugu, dudarik gabe... Noiz eta zein motiboz sortua da berori»
ETX.: «Santa Ageda» kantatzeko ohitura aspaldikoa dugu Euskal Herrian, baina ohitura da baita ere, urtearen barruan hil den norbaiten atean kantuaren ordez errezatzea. Kantuaren atsegina ez galtzeko asmatu nituen bertso apropos batzuk. Horixe da «salbea». Ermuan, 1915. urtean asmatu eta abestu nituen lehenengoz, 17 urte nituelarik.
ARGIA: Noiztik bizi zara Elgoibarren?
ETX.: 1924. urtean «Gabilondo»ra etorri nintzen lanera Eibartik. Gero, «Sigma»n jardun izan dut.
ARGIA: Eta noiz Elgoibarren Santa Ageda lehen ateraldia?
ETX.: Badu bere historia. 1925. urtean, "Barrutia"nean geunden Estarta, Manu Gabilondo eta neu. Santa Ageda bezpera zen, eta Manu Gabilondok: «Santa Ageda kantatzera joango al gaituk?», eta Estartak erantzun: «Bertsolaria non zegok, ba?»; «hor, heure alboan» borobildu zuen Manuk. Horrela irten ginen zortzi edo hamarren bat lagun gaueko zortziretan Olasotik hasita. Elgoibarren «Salbea» lehen aldiz, «Txankakuan» kantatu genuen, hala tokatzen zelako.
ARGIA: Bildutako diruarekin zer egiten zenuten?
ETX.: Lehenengo ateraldietan gure artean banatzen genuen dirua etabar. Elgoibarko lehenengo ataraldiaren ondoren ere astebete iraun genuen bildutakoarekin egunero meriendak egiten, Gerra aurretxoan, «Batzokiko Emakume Batza»rentzako batzen genuen.
«Baltasar» sozietatea sortu zenetik handik irtetzen gara eta biltzen dena herriko behartsuentzat izaten da.
ARGIA: Jarraitzeko usterik?
ETX.: 83. urtera noa eta pisua igartzen hasita nago. Aurten, adibidez, bide laburrean eraman dut taldea; gero ni barik jarraitu zuten.
ARGIA: Bertsolarien txapelketa eta bestelako saioetan parterik hartu al dozu?
ETX.: Bai, Lau txapelketatan parte hartu dut. Horietako bi aldiz Urkiolan. Lehenengoan, 2. postua lortu nuen eta bigarrenean 1. postua. Bi geunden berdinduak eta azkenengo bertso honek eman zidan txapela: (lau puntu hauetaz osatu behar zen bertsoa) egina, berdina, haundina, bagina):
Gernikako arbola
lurretik egina
beste bat ezin bilatu
halako berdina
neretzako munduan
hura da haundina
haren jarraitzaileak
guztiok bagina
Beste bertso saioetan ere ibili izan naiz Basarri eta Uztapide-rekin batera: Eibarren, Elgoibarren, etabara.
ARGIA: «Etxegiña», badakigu lehenago ere egin izan dizutela omenaldirik. Non eta noiz?
ETX.: Bai, zale ez banaiz ere, egin dizkidate batzuk. 1961. urtean, Ermuko «Jan baietz» koadrilak; 1962. urtean Elgoibarko herriak, eta oraintsu Santa Agedako taldekoek ere bai. Azkenik, orain dela gutxi, Donostian 75 urtetatik gorako bertsolariei egin zitzaien omenaldian ere, hantxe nengoen.
ARGIA: Bai eta 1981. Urteko udaberrikoa ez dadila azkena izan, gure herriak euskal makila eramateko kapaz diren bertsolariak bizirik behar ditu eta. Eta orain, bukatzeko, «salbe»aren lehen eta seigarren bertsoak doazkizue. Hauek dira Elgoibarko Parrokian kantatzen direnak:
Jangoikoak gorde
zaitzala
Ama birjiña Maria
Miserikordiazko Ama
guztiz da zoragarria
konhantza osoarekin
gaude zugana jarria
Begira zazu Ama maitea
gu nola bizi gara den
arrisku eta zirkagarria
besterik ez dago hemen
zure ondoan hartu
gaitzazu betiko zeruan amen.
24-28

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaETXEGIÑA1
PertsonaiazETXEGIÑA1

Azkenak
Martintxo Etxauri: “Sare toxikoen aurrean Mastodon dugu alternatiba”

Mastodon, gizarte sarea eta mikroblogintza zerbitzua da. Eugen Rochko alemaniarrak sortu zuen 2016. urtean. Software librean oinarritzen da. Azkenaldian, norbanako eta erakunde frankok bertan saretzea erabaki dute. Elkarren artean komunikatzen diren egitura independeteez... [+]


Eskola kirola vs klubak eztabaida, pil-pilean

Kirol klub batean aritu nahi duen haurrak ez duela zertan Eskola Kirola egin dioen epaiari helegitea jarriko dio orain Gipuzkoako Diputazioak. Umeak nahi duen kirola aukeratzeko askatasuna batetik, helburu hezitzaile eta integratzaileak bultzatzen dituen eredua bestetik,... [+]


2025-01-29 | Sustatu
Deepseek AA txinatar harrigarria (eta bikaina euskaraz)

Albiste bihurtu da Deepseek adimen artifizialeko sistema txinatarra azken egunetan. Zabaldu denez, eredua askoz merkeagoa da garapenean eta kontsumoan, baina Claude edo ChatGPT iritsi diren mailara jauzi bat egin du. Gainera, lizentzia libre eta doakoaz banatu dute... [+]


2025-01-29 | Julene Flamarique
Euskal Herriko II. Ekotopaketak aurkeztu ditu Jauzi Ekosozialak

"Ekologismo berria indartzen jarraitzeko eta aldaketa posible egiteko" helburuarekin antolatu dituzte. Arrasaten burutuko dira, martxoaren 28an eta 29an.


2025-01-28 | Julene Flamarique
Nafarroako Emakume Gazteen kontrako Sexu Indarkeriari buruzko I. Azterketa
Erradikalizatzen ari den matxismoari aurre egiteko fokua gizonengan jartzea proposatu dute

Sexu-erasotzaile gehienak biktimaren inguru sozialekoak direla eta “kaleko bortxatzaile mamuaren ideiatik” aldendu beharra dagoela nabarmendu du Nafarroako Emakume Gazteen kontrako Sexu Indarkeriari buruzko I. Azterketak. Ikerketak gazteengan jarri du arreta,... [+]


2025-01-28 | Leire Ibar
La Cumbre Donostiako Udalaren esku uzteko eskatu dute elkarte memorialistek

Memoria Demokratikoaren Legea bete eta Lasa eta Zabala bahitu eta torturatu zituzten Donostiako La Cumbre eraikina memoria historikorako gune bihur dezaten exijitu dute Gipuzkoako Batzar Nagusietan. Jauregia 2023an Donostiako Udalari utzi behar zion estatuak, baina prozedura... [+]


DeepSeek
Txinari inbidia: gerra komertzialak adimen artifiziala du izena

ChatGPT ez da dagoeneko "hainbesterako". Lehiakide biziago, eskuragarriago eta merkeago bat jarri zaio parean AEBetako eta mundu mailako liderrari: enpresa txinatar baten eskutik ikusi du argia DeepSeekek. Dantzan jarri da mundua, eta ez espresuki onerako. Mikrotxipen... [+]


2025-01-28 | Leire Ibar
Greba mugagabea hasiko dute Guardianeko langileek

Laudioko lantegiko zuzendaritzak astelehen honetan jakinarazi dio enpresa batzordeari behin betiko itxiko duela enpresa. Urtarrilaren 29an abiatuko dute ixteko prozesua. Egun berean egingo dute elkarretaratzea langileek eta ostegunean hasiko dute greba.


2025-01-28 | Julene Flamarique
Turismoaren erregulazioa Baztanen: ostatuak kontrolatzeko plana onartu dute

Plan berriak Baztango bailara lau zonalde historikoetan bereiztea proposatzen du. Ostatu turistiko berriak irekitzeko araudia ere hartuko du bere gain, definitutako hiri iraunkortasun adierazleen araberakoa izango dena.


2025-01-28 | Mikel Aramendi
ANALISIA
Myanmarreko gerra baretzea ez da albiste ona batzuentzat

Duela hamar egun, urtarrilaren 18an, sinatu zen Txinako Kunming hirian Myanmarren agintean den Junta Militarraren eta Myanmarreko Nazio Aliantza Demokratikoaren Armada (MNDAA ingelesezko siglaz) matxinatuaren arteko su-etena. Ez da 2021eko estatu-kolpearen ondotik sututako gerra... [+]


2025-01-28 | Julene Flamarique
Autoeskolaz kanpo gidatzen ikasteko aukera planteatzen ari da Espainiako Gobernua, autoeskolak aurka

Eredu berriak ikasleek milaka euro aurreztea ekar lezake. Autoeskoletako irakasleek plana kritikatu eta errepideetan sor daitekeen arriskua mahaigaineratu dute. Neurri berriak “milaka irakasleren enplegua arriskuan jartzen duela” ohartarazi dute.


Lanbide Heziketako praktikak arazo-iturri izaten ari dira

Sistema duala abian da ikasturte honetan Hego Euskal Herriko Lanbide Heziketan, eta eredugarri saldu duten arren, arazotsua izaten ari da hainbat zentrotan: ikasle guztiek derrigorrezko praktikak egin ditzaten enpresak bilatzen “gorriak pasatzen ari dira” irakasleak,... [+]


Bilboko Axel Hotelaren irregulartasunak salatu eta itxiera eskatu du EHGAMek

EHGAMek Axel hotelaren irregulartasunei jarritako helegitearen inguruko isiltasun administratiboaren ondoren, hotelaren itxiera eskatzen du eta hainbat eragileekin batera prentsaurrekoa eman dute.


Eguneraketa berriak daude