«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia


2021eko uztailaren 19an
"Etxegiña" bertsolariari elkarrizketa
«Etxegiña» Bertsolariari Omenaldia
«Izarra» Elkartea
Gure herriak baditubertsolari eta ohitura herritarren bultzatzaile ugari. Horien artean ezin utzi aipatu gabe «Etxegiña»ren izena. Lehenago ere egin izan zaizkio omenaldiak, berak esan digunez, bainan edozein egokiera da ona horrelako gizon euskalzale eta bertsozale bat goratzeko.
Oraingoan Elgoibarko «Izarra» elkarteak bertso-paperen lehiaketa antolatu du «Etxegiña»ren omenez eta honekin batera asmo txalogarri bati eman nahi lioke hasiera: «bertsolari eskola» bat sortu nahi du, orain arte arbasoengandik etorri zaigun tradizio honi gure gazte eta aurrengan jarraipena eman nahirik. « Soka ez da eten eta ez da etengo ere, bertsoaren doinuak laguntzend igun bitartean» diote antolatzaileek. Ondoren, «Etxegiña» bertsolariarekin izandako elkarrizketa eskaintzen dizuegu.
ETXEGIÑA: 1898. urteko Urriaren I In jaio nintzen Ermuan. Nire aitita etxegina zen eta berdin nire aita eta osaba ere. Hortik datorkit izena.
ARGIA: Nondik jaso duzu bertsozaletasun hori?
ETX.: Juan Kruz Uriguen,nire osaba, bertsolaria zen. Elgetan, jaialdi abertzale batean, entzun nion bertsotan Kepa Enbeitarekin, nik 14 urte nituenean. Bertsolari izateko, etxeko eragin hori garrantzi handikoa da,dudarik gabe, baina berezkoa ere behar da. Gaztetan bertso giroan ibili eta bertsotan hasteak ematen dio bertsolariari bultzadarik handiena.
ARGIA: Noiz hasi zinen bertsotan?
ETX.: 14urterekin zaletzen eta neure kontura batzuk moldatzen, Koadrilan ere bai. Gero, 17 urte nituela hasita, Santa Ageda irtenaldietan bertso jardunak eman izan ditut inguruko herrietan. Eibarren 4 aldiz eta Ermuan 3 aldiz. Bestak, Elgoibarren.
ARGIA: Zenbat urtetan Santa Ageda abesten?
ETX.: Zazpi urtetan Eibar eta Ermuan eta 55 Elgoibarren.
ARGIA: Zure bertsoetatik entzunena «Salbea» dugu, dudarik gabe... Noiz eta zein motiboz sortua da berori»
ETX.: «Santa Ageda» kantatzeko ohitura aspaldikoa dugu Euskal Herrian, baina ohitura da baita ere, urtearen barruan hil den norbaiten atean kantuaren ordez errezatzea. Kantuaren atsegina ez galtzeko asmatu nituen bertso apropos batzuk. Horixe da «salbea». Ermuan, 1915. urtean asmatu eta abestu nituen lehenengoz, 17 urte nituelarik.
ARGIA: Noiztik bizi zara Elgoibarren?
ETX.: 1924. urtean «Gabilondo»ra etorri nintzen lanera Eibartik. Gero, «Sigma»n jardun izan dut.
ARGIA: Eta noiz Elgoibarren Santa Ageda lehen ateraldia?
ETX.: Badu bere historia. 1925. urtean, "Barrutia"nean geunden Estarta, Manu Gabilondo eta neu. Santa Ageda bezpera zen, eta Manu Gabilondok: «Santa Ageda kantatzera joango al gaituk?», eta Estartak erantzun: «Bertsolaria non zegok, ba?»; «hor, heure alboan» borobildu zuen Manuk. Horrela irten ginen zortzi edo hamarren bat lagun gaueko zortziretan Olasotik hasita. Elgoibarren «Salbea» lehen aldiz, «Txankakuan» kantatu genuen, hala tokatzen zelako.
ARGIA: Bildutako diruarekin zer egiten zenuten?
ETX.: Lehenengo ateraldietan gure artean banatzen genuen dirua etabar. Elgoibarko lehenengo ataraldiaren ondoren ere astebete iraun genuen bildutakoarekin egunero meriendak egiten, Gerra aurretxoan, «Batzokiko Emakume Batza»rentzako batzen genuen.
«Baltasar» sozietatea sortu zenetik handik irtetzen gara eta biltzen dena herriko behartsuentzat izaten da.
ARGIA: Jarraitzeko usterik?
ETX.: 83. urtera noa eta pisua igartzen hasita nago. Aurten, adibidez, bide laburrean eraman dut taldea; gero ni barik jarraitu zuten.
ARGIA: Bertsolarien txapelketa eta bestelako saioetan parterik hartu al dozu?
ETX.: Bai, Lau txapelketatan parte hartu dut. Horietako bi aldiz Urkiolan. Lehenengoan, 2. postua lortu nuen eta bigarrenean 1. postua. Bi geunden berdinduak eta azkenengo bertso honek eman zidan txapela: (lau puntu hauetaz osatu behar zen bertsoa) egina, berdina, haundina, bagina):
Gernikako arbola
lurretik egina
beste bat ezin bilatu
halako berdina
neretzako munduan
hura da haundina
haren jarraitzaileak
guztiok bagina
Beste bertso saioetan ere ibili izan naiz Basarri eta Uztapide-rekin batera: Eibarren, Elgoibarren, etabara.
ARGIA: «Etxegiña», badakigu lehenago ere egin izan dizutela omenaldirik. Non eta noiz?
ETX.: Bai, zale ez banaiz ere, egin dizkidate batzuk. 1961. urtean, Ermuko «Jan baietz» koadrilak; 1962. urtean Elgoibarko herriak, eta oraintsu Santa Agedako taldekoek ere bai. Azkenik, orain dela gutxi, Donostian 75 urtetatik gorako bertsolariei egin zitzaien omenaldian ere, hantxe nengoen.
ARGIA: Bai eta 1981. Urteko udaberrikoa ez dadila azkena izan, gure herriak euskal makila eramateko kapaz diren bertsolariak bizirik behar ditu eta. Eta orain, bukatzeko, «salbe»aren lehen eta seigarren bertsoak doazkizue. Hauek dira Elgoibarko Parrokian kantatzen direnak:
Jangoikoak gorde
zaitzala
Ama birjiña Maria
Miserikordiazko Ama
guztiz da zoragarria
konhantza osoarekin
gaude zugana jarria
Begira zazu Ama maitea
gu nola bizi gara den
arrisku eta zirkagarria
besterik ez dago hemen
zure ondoan hartu
gaitzazu betiko zeruan amen.
24-28

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBertsolariaETXEGIÑA1
PertsonaiazETXEGIÑA1

Azkenak
Hamaseko buru politikoa hil dute Iranen, eta Israelek eskualde mailako gerra elikatzen jarraitzen du

Hamas, Iran eta beste hainbat eragilek Israeli egotzi diote erasoa, baina oraingoz ez du egiletza onartu. Horrez gain, Hezbollahko agintari garrantzitsu bat hil du Israelek asteazkenean Beiruten, eta ostegunean Israelgo Armadak ziurtatu du Hamaseko buru militarra hil zuela Gazan... [+]


Pistola faltsu batekin Donostian atxilotu duten pertsona migratzaile talde bat mehatxatzen ari zen, Irutxuloko Hitzaren arabera

“Haiengana zuzentzen da eta haiei soilik apuntatzen die”, informatu du Irutxuloko Hitzak. Astearte gaueko 21:30etan atxilotu zuten gizona, Eusko Jaurlaritzaren Segurtasun Sailak jakinarazi duenez.


Frantziak babestu du Marokok Mendebaldeko Sahararen soberania izatea

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak Marokoko Mohamed VI erregeari gutun bat bidali dio babesa adierazteko. Pedro Sanchezek ere duela bi urte eman zion babesa Marokoren autonomia planari. Macronek deia egin du alde guztiak biltzeko konponbide politiko bat emateko gatazkari.


Terrorismoaren Biktimen Oroimenerako zentroari Gasteizko Urrezko Domina ematearen aurka mobilizatuko dira oroimenaren aldeko elkarteak

Abuztuaren 5ean emango dio domina zentroari Gasteizko Udalak, eta abuztuaren 2rako elkarretaratzea eta prentsaurrekoa deitu du Memoria Osoa plataformak. Martxoak 3 elkarteak salatu du “planteamendu diskriminatzailea” eta “irakurketa partziala” egiten... [+]


2024-08-01 | Sustatu
Zer egin Elon Musken Grok adimen artifiziala ez elikatzeko (aukeran)

Elon Musken proiektuen artean bada adimen artifizialeko bat ere, Grok, eta horretarako Musken jabetzako X edo Twittereeko erabiltzaileen jarduna ari dira baliatzen, LLM edo hizkuntza eredua handitzeko eta entrenatzeko. Izatez, Twitterreko zure ezarpenetan sistema hori... [+]


2024-08-01 | Gedar
Ehunka kolono sionista oldarka sartu dira presondegi batera, hainbat torturatzaile babesteko

Bederatzi militar sionista atxilotu dituzte, Sde Teimango kartzelan preso palestinar bati egindako torturengatik; besteak beste, metalezko barrak sartu zizkioten ipurtestetik. Kolono "zibilen" eta soldaduen protestak piztu dira torturatzaileekin elkartasunez, eta... [+]


Eraso matxistak eta LGTBI+fobikoak salatzeko telefonoak aurkeztu dituzte Gasteizko jaietarako

Eraso LGTBI+fobiko eta matxistak espazio publikoan ematen direla gehien adierazi dute mugimendu hauek urtero ateratzen dituzten txostenen arabera. Gasteizko Mugimendu Feministak eta Lumagorri elkarteak guztien plazera erdigunean jarriko duen jai eredu bat nahi dute, eta neurri... [+]


Netanyahuren bisita AEB-etara
Palestinako auzia erabakigarria izan daiteke demokratentzat AEBetako hauteskunde presidentzialetan

AEBetako hauteskunde presidentzialetarako hautagaiek Israeli babesa berretsi diote Netanyahuk herrialdera egindako bisita baliatuta, Alderdi Demokratarena barne. Demokraten hautesle ugarik, ordea, genozidioaren inguruko jarrera jarri dute bozka emateko baldintza gisa.


Indusen ibaibideak

Muturreko lehorteak eta euriteak dira beroketa globalak Pakistanen duen inpaktuaren alde agerikoena. Ez dira hain ezagunak, ordea, hondamendiek piztu eta bizkortzen dituzten gaitz sozialak, eta zenbat eta nola oztopatzen duten azken horiek Asiako herrialdearen garapen oso eta... [+]


2024-07-30 | Xabier Iaben
Aragoiko Asabón errekan barna bizikletaz
Pardina eta makien arrastoan

Aragoiko Asabón errekak zeharkatzen duen lurraldeak hainbat ustekabe eder gordetzen ditu. Ez naiz historialaria, eta, hortaz, ez dut halako kronika historiko bat eginen. Bereziki mendizale gisa mintzatuko naiz, aspaldi honetan nire gogoak –nire senak– halako... [+]


2024-07-30 | ARGIA
Uda honetan irakurtzea merezi duten sei liburu

ARGIAko erredakzioaren eskutik, sei irakurgai proposamen.


“Musikak erroreari zor dio ondo emandako notari bezainbat”

Aspaldidanik Saran bizi den arren, goiza Bidasoaren ibarrean pasa behar zuenez gero, Hondarribiko parte zaharrean zitatu gaitu Ruper Ordorikak (Oñati, 1958). Goiz eguzkitsuan, puntual eta irribarretsu agertu da maldan gora, konsistorioaren parera, turista gazte kuadrilla... [+]


Eguneraketa berriak daude