Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara,
jarrai dezagun txikitik eragiten.
Arantzazun bildutako arrantzaleei elkarrizketa
Egun Bat Gure Arrantzaleekin Arantzazu'n
Etzan atzeginkorra izan bene-benetan, sortu zitzaigan juantzan igandetxoa. Ori, neri ala deritzait. Lurtarra bai naiz. Banan ikusi bazonuten gure arrantzaleen arpegi latzetan irri-partxo bat, konturatuko zinateke, aguro asko, alako egan eurisuak "elementa" ta gazti, ugari dituztela beren eguneroko eginkizunetan. Itxasoari eguneroko ogia lapurtzeko, bulartsua izan bear baita...
Arantzazu'n euria ta lañua galanki. Ez dira gure arrantzaleak atzeratu Urtean izango dan eganik txarrénetakoa ankeratu baitute Ama'ri beren izardiak eskeintzeko. Besteak Udaberri eta Udara gozoak bereitzen badituzte, eskertxoak opatzeko, arrentzaleok azaltzen zairgiku lano artean, goi-mallako aizeak, mendiko lanbroaren bitartez, anen bular sendoak betetzera.
Goizeko amarrak eta laurden izango dira, lenengo "autobus"'ak agertzen asi diranean. Ez dira beste erromesa'kouk bezela. Auetxek ixill, apal. Bostetik bostera, azazol xamar. Oituak baitira odei-ertzak ikusten. Eta arkaitz auek ain goitik-bera, ondo ondoan datozela, alako errespeto bat sortzen zaiote beren pentsamentuak ixilean gora jasoaz, aldamenekoari adieraziaz baño. Auetxen begi zorrotzak, urrutitusaneta ipiniak, arritzen ez dira. Bein edo boin irripartxo bat. Umoretusuna barrutzk baitute.
Meza nagusia. Aita Imanol Balentziaga'k "Apostolado del Mar" deritzaion oarkari (consiliario) dalarik, agur batekin elizkizanari asiera eman dio.
Beti bezela Arantzazu'tarrak, liturjiko goraberetan erakide diralarik, bukaeraraño alako norbaitasun bat erantsi zioten, Maixuak, maixuetan,
Aita Pio Zubeldia, mutrikotarra aldamenean.
–Kontentu?
–Ez da ez oso baikorra izan urte auxe, matrikotarrentzat. Alako gora-berak baititu itxasoak. Lan asko egiñak, ez du esan nai on-egin lasai bat ondoren izango duela...
–Eskerrikasko.
Aita Bitor Anasagasti, prantziskotarra: arengana inguratu naiz.
,–Nola gaur, bermictarrik ez, Arantzazu'n?
–Aprikara juanak dira –irritxo bat nabaitzon diotala dio–. Beste euskal arranezaleak bukatu datenean, bermiatarrok bi milla dirala ta, Dakar'untz ateriak dituzu.
–Bermio'k eman al du gaitasan gaztia, erri langille bat bezela?
–Bermio itxasoruntz bizi da, eta esaten dizut eganetik-eganera garrantzizko lanari emana dogoela. "Kontserba"'ko pabrikak erruz jakin-arazten digate ez dala lantokirik arrantzarako jarria ez dagoenik Eta meritu izugarria arkitzon diotet Berrogei ta bost ontzi gatxienez urrutirantz aterink. Ez Dakar'untz bakarrik, ez. Algeciras eta Levante' ra abiatuak ere. Eta ala, zailtosun onekin ekiten dion erri oso batek, ezin uste genezake galdua eta bukatua daguenik. Tokirik gure auzoetan ez badugo, or dituzu bermiatarrak, Mundakaruntz eta Asturias aldera beren pabrika berriak irrikitzera, langilleak ez baitira errian arkitzen eta ara nandik bermiatarren ekintza, barrurako lurraldetara dijoa, beste tokietan lanbideak iriki naiaz. ..
–Zorioneko ateratzeak, urritiko itxas-ertzerakoak al dira?
–Urte onetako lenengo atun-artzea oso ona izan da. Orain... emendik sei illabetera esango dizut, oraingoa nola joan dan..
–Urren arte, bada.
Aita Imanol Balentziaga, lenago esan detan "Apostolado del Mar"' eko konsiliarioa, aurrez-aurre.
-Gaur Arantzazarako asko agertu al zerate?
–Bosteun'en bat. Ez da asko. Batez ere ikusiaz nolatan Bermio eta Ondarru itxasora jounak dirala. Esanez iya Bizkai gazia oiekin alkartuta atun-billa jouna dala. Banan ala ere Ondarru'tik batzan-batzuek agertu dira. Banan giguzkoarrak goienak izanik, batez ere Pasai San Pedro eta San Juan, Donostiarrak, Oriotik ere norbait azaldu da–jakin zazu gaur omenaldi bat Orio'n dala–. Getari, Zumaia, Mutriku, Ondarrabi eta abar...
–Eta zargatik il ontan?
–Ez baitegu beste eganik Arantzazu'ra etortzeko. Urte gaztian itxas-jendea bere lanetan baitago eta orain, negu ondo onetantxe, billera au erabaki degu gaurko iganderako. Bigarren bidezkande (peregrinazioa) autxe izan da. Lenengoa joan dan urtean euki genduen, eta pixkanaka-pixkanaka, Jainkoaren lagantusanarekin, osatzen juango zaigu arrantzale-jendea. Esango dizut ere auxe dala itxas-gizonen peregrinazio tajuzkoena. Berak bakarrik baitira, Ama'ren oñapean.
–Gure arrantzaleen etorkizuna, nola ikusten dezu?
–Ainbeste esan diteke gai onen buruz. Ara, esango dizut, ezagutzan detan prolema ontaz, gipuzkoarrok ez gerala ausartzen bizkaitarrak bezela, urrutiko itsas-erez oietara jouten. Ez baitaude gertuak alako "kauparra" bat irauteko. Diru asko bear da. Ontzi egokiak eta ugarink. Soziedade trangondan batek bakarbakarrik egin dezake alako batusan bat. Ikusi ezazu, prantzesak, amerikanoak japoitarrak, rusoak eta abar, inguratzen dira Dahar'untz. Eta ikusi bear auetxen ontziak nolakoak diran. Ez baitute gureak, ezta-baida txiki bat ere, auekin eukit'zeko. Eta okerrako gañera, konpetentzi iraunkor bat, kanpotarrak beren artean d utelarik... Oraingoz beintzat autxuekin iraungo dogu. Eta ugari izan dadilla`
–Beste geiago?
–Bai. Gure arrantzaleen artean ez jakin aundi bat dogo. Beren garrantzizko eskubideen jabe ez dirala ikusten baititut. Ez dutelako ulertzen. Zeinbat aldiz etorri zaizkidate, seguru gaiaz galdera errexenak egitera. Geienetan ez jakin aundia dalako. Azkenik badirudi Pasaian patroitzerako Eskola bat eratzera dilouztela. Ortik asi bear da. Gure arrantzaleak, kultura baten buru ez diran bitartean, eragazpen anetxekin bukatzeko, gutxi aurreratuko degulakoan nago. Eta batez ere, gizontusanean jokatu bear du arrantzale gazteak, batet ere; alkartusana billatuaz, dituzten eskubideak zaitutzeko. Eta gauzak diran bezela agertuarazteko. ..
–Zer derizkiagu gure estropadatzaz?
–Onak eta ikusgarriak deritzaizkit. Banan erri-koxkorren grirzak bergixteko baliatzon ba dira, ez genituzke bear, alkartasana billatzeko baizik irabazteko grina, ona da. Barian danak dakigun ezin ikusia sortuarazten ba date, esaten dizut, uztia obe. .
–Ikusten detanez, lan sakona erabiltzen dezute?
–"Apostolado del Mar" dalakoa, arrantzaleentzat egiria da. Gu gera arrantzale. Egizkoakin batasun bat billaturik, sorbalba-sorbaldarekin alkar batuaz, bast urte deramazkigu lan honetan. Elizak ezin baitu bakartosunean arrantzalea utzi. Eta itxasgizonen pozak eta negarrak, gureak dirala esan nai det.
–Zorionak Aita Balentziaga etu eutsi bide orri.
Geroxiago Arbelaiz'tar Urbano. Ondarrabitar arrantzalea.
–Bizi modu ona?
–On ona ez banan, tira, salta aundi xamarrak onera eta txarrera izaten ditugu.
–Kontrabandista eta arrantzalea. beraz?
–Beti arrantzale! –gorritzen asi dala iduritzen zait, banan bat-batean algarari eman dio.
–Zerdiozu estropadaro arraunlari bezela?
–Ez, ez naiz baitere Donostiako estropadetan arraunlari. Arrantzalea bai naiz eta askotxo ez dakit. Baserritarrak' legorrekoak- joaten dira treñeruetan Ez gu.
–Noiztik zabiltza itxsoan?
-Amalau urtetik itxasaon nabil. eta ez esan, bañan oraintxe ogoitama1au ditut.
–Dirutsu?
–Lan egin da, zein abersten da?
Eta parrari emanoz, illeartu deritelakoan, agur alai batekin alde egin dit.
Eta azkenik Aita Ramon Aranburu, Pasaiko itxas-ontzietan kape11aua. Mutil gaztea, bizkarra. Ilusioz josiat. Apostolu bat, arrantzaleen artean. Orain dala iyiya bi milla urte bezela.
–Pasaian lan aundia dago–dio. Bost millen bat arrantzale ba dira beren etxea antxen dutenak. Eta egite aundia degu...
–Edesti (anocdota) on bat. bai?
–Ondarru'n gertatu omen zan bein. San Pedro eganean oitura dan bezela, prozesio bat izaten da, San Pedrotren irudia ateratzon dutela muelle-muturrerano. Eta aluxe, ondo lagandata ertz artarano ematen dute, santubak itxasoa agurtu beur baitu. Egun artan, toki artara iritxi ziranean, santaba zekarkiten bi aurrckoak belaunikatu ziran San Pedro'k itxasoa agurtuzezan. Banan ara nondik, sakristabari aztu egin zitzaion nonbait, alki azpian tornilluak ipintzea eta makurtu ziranean, an 1uauzitzaigan San Pedro. putzura! ..
Eta Ondarru'n urte ura, arraitsuena izan omen zan.
TOLARETXIPI X . I
Gure erreportajelari, Xabier Tolaretxipi jauna, arrantzale ta arrantzele kapellauarekin elkar-izketa egiten Arantzazu'n.
Arrantzaleak, Arantzazura egin ziaten peregrinazioan, Meza Nagusia entzuten praletogito
(Foto Andoni)
4
GaiezEkonomiaLehen sektoAbeltzantza
EgileezTOLARETXIP1Ekonomia