Felipe Uriarte mendizaleari elkarrizketa
Bere Bizia, Mendia
Pertsona ezeragun baten aurrean, eta gainera elkarrizketa bat egiteko, jartzeak sortzen dizun nolabalteko larritasun hori ez duzu sentzitzen Pelipe Uriarterekin. Gehiago iruditzen zaizu betiko lagun batekin ari zarela hitzegiten, "mundua konpontzen". Eta gaur egun Euskal Herrian lehen mailako medizalea baldin badugu ere, ez diozu pertsonaje inportanteen poserik aurkituko. Berdin hitzegiten dizu sentimendu kosmikoaz, anekdotatik kanpo, sakontasunez, nahiz berak heldugabeko pertsona dela esan, eta berdin sartuko zaizu Parte Zaharreko giroán, bete betean. Izan ere, Felipe Uriartek bizitza ikaragarri maite du hori aitortzen du bene benetan. Horregatik, mendian, bere giroan, beta betean biri izaten bada, kalera etortzean, hemengo bizitzan murgiltzen da goitik behera. Eta hori nabari zaio Felipe Uriarteri: bizitasuna dario begietatik, keinuetatik, mugimenduetatik...
- Duela 34 urte Pasai Donibanen jaioa, hiru urtetik hamabostera bitartean Vigon bizi izan zen. Han galdu omen zuen euskara, gaur egun oraindik errekuperatu gabe duena. Ingeniero industrial karreraz, langintza hori ez zaio batere gustatzen;aldiz mendia da bere bizimodua horrela nahi izan duelako. Nepaltik etorri zaharra ez oraindik, Argentinara irtenbaino egun batzu lehentxeago hitzegin ahal izan dugu berarekin. '
Ibilaldi horik –Nepalgoa eta Argentinakoa–trekkkingak. dira. Horrezaz gain, espedizioetan par te hartzen du. 74ean Everesten izan zen eta 80ean itzuliko da berriro hara Bere bizitza mendia da, baina mendia oso era berezian
–Bi gauza daude: noiz hasi nintzen mendira irtetzen eta noiz hasi nintzen mendiko profesional izan nahiean. Mendira irtetzen 60an hasi nintzen eta 69an berriz gehiago eman nintzaion eskalatzeari, mendi zailagoak, serioagoak, konpronmetituagoak egiteari; 69an bertan izan nintzen lehenago aldiz Alpetan, beraz, urte horretan hasi nintzen benetan mendiaren oso barruan sartzen. Eta gero, menditik bizitzen esanda. Fetxa horretan lehenengo trekkingak organizatu nituen eta Pirineoan ere zerbait egiten hasi nintzen.
-Baina nola sortu zitzaizun mendirako gogo hori, mendigoizale elkarteren batetan edo al zeuden?
-Ez, ni ez naiz mendiko klubeko produktoa. Neronengatik hasi nintzen, ez zegoen bultzatzen ninduen giro bat- autobusak antolatzen direla irteera hau edo beste egiteko eta. Mendira joaten nintzen, gauzak ikusten nituen eta momentu batean mundu horrek asko bereganatu ninduen. Irakurri nituen gauza batzu. esate baterako Julio Villaren liburua, eta asko inpresionatu ninduen. Ni hastean Juliok iadanik mendi asko egiten zuen. Eta horrela hasi nintzen pixka bat espontaneoki. 66an hogeita bi urte nituén, nahiko pertsona heldua nintzen beraz, ni beti, eta orain ere, nahiko heldugabea izan banaiz ere. Baina gutxienez lehenago beste gauza batzu egin nituen. Gustatzen ez zitzaidan harrera bat egiten ari nintzen, eta neregan beste gauza batzu egiteko gogoa zegoen. Deporte asko egina nintzen baita ere, bizikletan ibili, igarian egin...nahiz eta behinere ez aritu oso serioski.
--Hemen, Euskal Herrian, zu zara mendiko leben profesionala, ez da?
-Bai, hemen bai; gero. Estatu Espainolean oso Jende gutxi dago, pertsona bat edo bi, menditik bizi direnak, eta gainera beste maila batetan lan egiten dute. esate baterako etxe komertzialen kontseilari bezala. honetan zerbait lan egiten hadute ere.
–Eta nola sortu zitzaizun menditik bizitzeko ideia hori?
-Nola sortu zitzaidan esaten didazu? Bueno. bi gunza daude; alde batetik, mendian sartu nintzenean indar haundiz sartu nintzen, esan dizudan bezala asko bereganatzen ninduen mundu bat zen. Nere ametsa hasieratik, nere ideala.- mendiko gia bezala lan egitea zen, jendea mendira eraman eta menian oso sartua egotea. Ekalada egiten hasi nintzenetik, Alpetara eta Pirineotara joanez hauxe zen pixka bat nere helburua momentu hartan ilusio bat besterik ez zena, zeren Pasai Donibaneko mutil batentzat, Euskadin honelako prezedenterik ez zegoelarik eta gauza hauk mendian bizi zirenek, Alpetan edo Pirineotan, edo kapazidade haundiko jendeak egiten zituztela... neretzat gauza polit bat zen, baina ez nengoen oso seguro egin ahal izango nuenik, eta ez nuen oso benetan hartzen. Honela, mendi asko eginez jarraitu nuen eta 72an Everesterako espedizioa planteiatu zen, 74ean egin genuena. Orduan ikusi nuen posibilitate gehiago nuela eta, zergatik ez? Benetan hartu nuen asuntoa eta 75ean Pirineoan.zerbait egin nahiean hasi nintzen,baina ez zitzaidan batere ondo atera. 76an Europa eta Amerikako konpainia haundi batzuek egiten zituzten trekking hauen ideia kopiatu nuen eta horretan hasi nintzen, pentsatuz mendia egitetik aparte interesgarria zela herri batzu era- jatorrean ezagutzea, ez? eta mendizaleetatik aparte beste jende tipo bat ere etorriko zela eta honek bazuela aurrera ateratzeko posibilitaterik
–Baina zer da benetan trekking bat?
-.-Ez da mendia egitea bakarrik, herriak ezagutzea baizik, hau da.pixka bat ideia. Mendia ez da neretzat deporte bat, hori baino .zerbait gehiago da,bizitzaren zentzu bat. Gaur egun mendiak neri gauzen, izatearen sentimendu kosmiko -bat sortu dit. Badakit nere planetan toki jatorrak daudela, pertsonak, ez dut esango fenomenalak, baina bai ezagutu behar direnak, badakit espazioan mugitzen den planeta borobil bat dela. Neretzat mendia gaur egun hori da, ez? Nere kosmizidadea konstatatzea, nolabait esateko. Uste dut sentimendu hau inportantea dela etengabe horren faltan dagoen mundu honetan, eta lehenbizi izan behar genukeen sentimenduetakoa dela; fasez aldatzen den hilargi bat dagoela jakitea, mugitzen diren: izar batzu 'da'udela,'' gu espazioan mugitu egiten; garela-...: gaur egun zeharo falta den sentimendua da. Orduan, trekkinga hilabete sentimendu hau izanez, gogoratuz, pasatzea da..Trekkinga,hasteko, norberarekiko erreflesio bat da, bizi zaren gizarteaz eta ezagutzen ari zarenez, zeren gauza; hauk normalean sentimendu hau dagoen tokietan egiten ditugu, kosmosarekin zuzenki lotuak dauden eguzki, izar eta hilargiatik gertu.
Ikuspegi Kosmikoa
-Ikusten dudanez, zuretzat ez da alde teknikoa garrantzi gehiena duena:, ez da? Beste guzti honi garrantzi gehiago ematen diozu?
Nik bai, nik bai. Ez dut esaten sentimendu hau alpinista guztiek izango dutenik, baina ni gan agian mendira joateko motibo bakarra da hau gaur egun. Ez da gauza zailak egiten ditugu, ez da? Eskalada teknikoak eta horrela,baina hori ere neretzat sentimendu kosmikoa da: espazioak zentzu: bat du, denborak zentzu bat du; metro bat metro bat da eta gau bat. gau bat. Zailtasuna bilatzen badut ere, sentimendu honegatik da,: alde teknikoak neretzat ez du interesik, oso gutxi.
-Eta nogehiagoka ibiltzeak ez al du influitzen?
-Hombre, batzutan eman dezake mendian gauza zailagoak egiteko konpetentzia badagoela. Pentsatzen dut jende asko honegatik bakarrik joan daitekeela, baina badago beste sentimendu honegatik joaten den jende asko ere.
–Eta uste duzu trekking bat egiten duen edonork lortzen duela hori?
–Trekkingak egiten hasi nintzen mendian bizi nahi honengatik, gauza batzuetatik gertu egote honengatik. Dena dela, bizitzeko ere egiten dut, dirua irabazteko, hortik bizitzeko hitz batean. Jendea beste motibo batzuengatik joaten da beharbada, biajatzeagatik... dena dela, trekkingak sentimendu hori sortzeko moduan egiten dira. Jendea da,: bata mendi bat egin nahi duelako, sei milako bat esate baterako, besterik gabe; beste batzuek biajatzeagatik exotikoa gertatzen zaielako Nepal, edo Peru edo Argentina, eta beste batzuek, bueno, distraitzea nahi dutelako eta horrela doaz, biajatzera, bakaziotan. Baina nik uste dut posible dela nahi dudan sentimendu hori ematea. Batzuetan zuzenean igual hitzegiten dut gauza hauetaz; egun batean hizketan hasten gara, zertan ari gara hemen? zergatik? Batzuetan sentimendu hau giroan dago eta atera egiten da. Ez naiz hortik joaten erreflesioak eginez... entenditzen duzu?
–Ba jende desberdina, ezezaguna asikotan, hilabetez medio desberdin batean egotean, konbibentziko problemak sortuko dira, ez?
-Batez ere elkarrekin bizi behar da. Eta batzuetan nahiko gogorra izaten da esperientzia, egoera gogorretan normalki zailagoa baita elkarbizitza. Orduan, taldeko esperientzi bezala oso interesgarria da.
-Zu jefea izango zara trekkigetan, horrek ez al du sortzen halako problemarik ?
-"Jendeak onartzen du ni jefea naizela, ni naizela gauzak egiten ditudana, eta besterik ez. Doan jendeak badaki gauza horrela dela. Bestalde, beraientzat guza on bat da, zeren ez dute ezertaz arduratu beharrik. Eta ideia hori da. jendea hilabeteaz lasai egon dadila, ezertaz arduratu beharrik gabe. Beraz gauza nahiko gogorra da eta jendeak asko disfrutatu ahal dezala. Behin joango bada Kathamandura, ez dezala arduratu beharrik izan jana erosteko edo sherpak kontratatzeko konpaini bat bilatzeko, edo autobus bat aurkitzeko...
–Eta guzti hortaz zu bakarrik arduratzen al zara'
-Bai.
-Nahiko zaila izango da ba.
- Zaila ez, baina esate baterako, aurten ez naiz Kthamandutik irten, inguruan kultura aldetik oso herri interesgarriak daudelarik. Eta ez naiz irten. Beraz, bai, nahiko liatua ibiltzen naiz.
-Zenbat trekking egin duzu orain arte? `- -
--Sei, eta abenduan beste bat.egingo dut, zazpi. Badira batzu.
-Urteko bi hortaz.
--Bai, urteko bi. Eta ezin dut gehiago egin, zeren hortik aparte espedizioetan parte hartzen dut. Adibidez, orain 80an, Everesterako espedizioan parte hartuko dut. Eta ezin dut gehiago egin, okupatua bainago.
-Trekking bat egiteko beharko da.fisiko aldetik erresistentzi bat, prestaketa bat.
-Normala besterik ez, trekkgina orain dela 50 urte bezala bizitzea baita. Ibili, pixu pixka bat eraman, beste era batera jan, gutxiixeago beharbada, nola ezingo gara horrela bizi orain? Trekking bat antzinako bizitara itzultzeada; Nepalen horrela bizi da jende guztia: umeak, haurdun dauden emakumeak, larogei urteko agureak...
Deserrotzerik Batere Éz .
-Zenbat denbora geratzen zaitu trekking baten eta bestearen artean hemen egoteko.
-Bata bestearen artean, hilabete. Hilabete-terdi... denera urtean bosten bat hilabete.
-Eta horrek ez al zaitu hemendik deserrotzen. Hona etorri, eta zer?
–Bi gauza daude. Ez? Deserrotze bat baino gehiago, gauzetatik deskonektatze bat.. Esate baterako iraila hemen pasa nuen, izugarrizko giroa zegoen Donostian, abuztua oso tentsoa izan ondoren, irailean jendea oso gustora zegoen, jende asko zebilen Parte Zaharrean... Hilabete horia osorik kalean pasa nuen, jendearen artean. Gero alde egin nuen eta hura korte bat izan zen. Itzuli nintzenean berriro tentsioa zegoela ikusi nuen, jende gutxi zegoen keleetan. Parte Zaharrera joan eta ez nuen inor aurkitzen...eta bai, pixka bat deskonektatua nengoen Euskaditik, bertako jendearengandik. Hori, giroari buruz, baina herriarekiko deserrotzerik ez, ez dut aurkitzen, alderantziz. Hona etortzen naizenean oso hemengo sentitzen naiz, hemen egon nahi dut eta asko kostako litzaidake beste toki batera joatea bizitzera, eta hemengo gauzak beharbada lehen baino gehiago sentitzen ditut, agian egiten dudanak asko sensibilizatzen nauelako zenbait gauzatarako.
–Baina zenbaiteraino jarrai dezakezu hemengo bizitza?
-Bueno, "a salto de mata'. baina Jrraitzen dut. Hemen nagoenen asko relazionatzen naiz.Nere amak beti esaten dit: hemen zaudenean ez zara behinere egote etxean eskertxarrekoa zara. Eta egia esan ez naiz behinere egoten etxean, han ondo . baldin banago ere baina. izan ere. Iiatu eta liatu eta liatu egiten naiz eta liatu egin nahi dut gainera. Jendeak egiten duen guztia interesatzen bait zait eta nik ere planteiatu egin nahi dut egiten ari naizena eta jendearekin kontaktoan egon nahi dut. Beraz, nahiko enteratzen naiz gauzetaz. Politika aldetik, ba ez hainbeste aldatzen da Hilabetetik hilabetera.,. asko nabaritzen duzu hori kanpora, irtetzen zarenean. Etortzen zara eta puñeta hau eta hau eta hau eta hau gertatu da eta orain honela gaude. ~ ;
-Ez al dago kontradikziorik alde batetik pertsona nolabai t esateagatik unibertsal izatean eta bestetik honekin lotuta egotean?
-Bai hori da... Iehen gauzen kosmizidadea hitzegiten nizun. Ez? Nik pentsatzen dut sentimendu hori hemen biziz ere eduki daitekeela lurrarekin relazionaturiko bizitza bat eramanez. Eta sentimendu kosmiko horrek erroak gehiago sentitzea eragin zaitzake. Neretzat sentimendu kosmiko hori jatorrira gerturatzea da eta jatorria hementxe dago, ez? Hombre, gertatu zait ere, konkretuki Nepalen, han bizi nindekela pentsatzea, beharbada. ikusiz, ez dakit, benetan lurrari lotua bizi izateko, posibilidade bakarra. Eta aurten pentsatu dut han bizi nindekeela Nepalgp ibar batean geratu nindekeela bizitzen. Iehen ez nuen hori sentitzen, baina aurten bai.
–Eta zerk uste duzu eragin dizula horretara, hemengo egoerak hala zure eboluzioak?
-Ez, hemengo egoerak ez, beharbada nere eboluzioak, pentsatzeak inportanteena lurrarekiko kontakto honen sentimendua izatea dela. sentimendu kosmikoa, eta han izan dezakedala. Baina ez da hemengo egoera izan. Horrek agian, urrutiratu baino gehiagogerturatu egiten nau. Hemen egon nahi bat badut. zer gertau.en den ikusteko. zerbait egin nahi dudalako ahal badut... Eta hemen :daude z.ure lagunak, zure jendea, zure ama. hemengo mendiak... eta zureak dira eta hemen egon behar, duzu.
Sentimendu kosmiko horrek ez al du angustia bat sortien? Munduaren, espazioare, haunditasun hori sentitu eta zure burua hain txikia ikusteko?
-Pentsatzen dut gerta daitekeela hori:, baina neri ez zait gertatzen beharbada ez dudalako oso urrutirará begiratzen, ez naizelako oso anbiziosoa eta konformatzen naizelako unibertso horren partikula bat izanez eta horren kontzientzia edukiz.
Beharbada gauza asko ez dudela ulertzen sentitzen dut. Gure izatearen eta gertakizunen errealidadea eta irrealidadea enjuiziatzean. ezin ulertu, mugatua sentitzen naiz gauzak konprenditzeko, baina. zergatik iruditzen zaizu kaos bat senti daitekeela?
-Ba hor, izateaz erreflesionatzean, munduaz eta kosmosaz eta zure burua hain mugatua aurkitzea...
---Beharbada ni ez naiz ari erreflesionatzen bakarrik, praktikan jartzen dut kosmos honeln partikula bat izatea. Oso garbi dakit partikula bat naizela. baina nere izatearekin nahi dudana egin dezakedan partikula bat naiz. Hartzen dut nere bizitza eskutatik eta hortik zehar eraman dezaket, gauza hauk eginez. Zerbait egiten dut nere bizitzan. Nerebizitza bitarteko bat da instrumento bat da horrekin ez dakit zer moldeatzen dudan.
Angustia, Hemengp Erlazioetan
-Bizitzaren aurrean jarrera aktiboa duzu?'
-Bai, uste dut baietz, eta badakit... -bueno, astekeria bat esatera nihoan; badakit non nagoen–. Bueno , gehixeago edo gutxixeago ikusten dut zer egin dezakedan, ikusten dut zer falta zaidan eta.kondizio habeagoetan egon naitekeela jarrera kosmiko honi buruz.
Angustia, hemen sortzen zait, jendearekin erlazionatzen naizenean, eta batez ere oso erlazio estuetan. Desorientazioa hemen sortzenzait. Batzutan ez, lagundu egiten dizu, babestu egiten zaitu komunikazioak, baina beste batzuetan kaos pixka bat.sortzen dizu, desorientazio pixka bat. Eta orduan beste sentimendu horretan errefujiatzen naiz, kosmizidadean. Batzuetan sentimendu hori etengabe izatea nahi nuke, sarritan ez baita. Badakit oraindik ez nagoela egon behar nukeen bezala.
- Baina zuk esaten duzun egoera hori paraiso edo izango da, ez? Uste duzu badagoela hori lortu duenik?
-Julio horrela dago. Nahikoa da bere liburua irakurtzea hori ikusteko. Eta orain dagoen bezala, sentimendu horrekin bizi da etengabe. Horretarako oso diru gutxirekin bizi behar zara, noski. Ez da ermitaño bat izatea ere, bizitzea da.
-Baina, horretara oso jende gutxi iritsi daiteke gaurko bizimoduan. ez?
-Ezin daiteke hau guztia dela esan, zeren dena erre beharko genuke iraultza bat egin beharko litzateke baina dena apurtzekoa. Ez dut hortaz ere hitzegiten, oso zaila baita, baina, gutxienez, hirietatik irten egin behar da. Bizitza hirietan beste era batekoa izan betar luke, hiriek urbanismo aldetik beste era batekoak izan beharko lukete, hiri hauetan ezin da sentimendu edo egoera hori ezagutu.
–Hortik zehar ezagutu dituzun herrietan ikusi duzu hori?
-Bai, beharbada jendeak ez daki baina praktikan jartzen du hori; lege kosmiko horien menpean egiten dituzte gauzak, ulertzen duzu?
–Eta zer dira horiek, herri prirnitiboak?
-Ez, Nepali buruz ezin da primitibo denik esan. Nepalek izugarrizko ku1tura du, eta izugarrizkó erligioa, budismoa. Bizitzaren kalitatea Nepalen hemen baino askozaz ere hobeago da.
–Maila guztietan hobea?
-Hombre, ikusten badugu han ez dutela telebistarik, autorik, dutxa berorik, jaboirik, gosezko sukalderik.., bakar bakarrik ibili egiten dira, egurrez egiten dute sua, janariak oso uniforrneak dira, gauzak, sorbaldan karreatzen dira... baina. izan ere, beste gauza horik dira planetatik urruntzen gaituztenak; primitiboagoak izan behar genuke zentzu horretan, beharbada teknologikoegiak gara. Pentsa ezazu zibilizazioa beste bide batzutatik joango litzatekeela eta ez teknologiatik.
Poetak Gobernatuko Balute...
–Beste zer bidetatik joan zitekeen ba?
-Artearen bidetik joan zitekeen, ez dakit...Begira . inkak asko jakitera iritsi ziren gauza batzutan, esate baterako astronomia ondo ezagutzen zuten eta ehungintzan oso ona k ziren, beste bide batzutatik horrenbeste aurreratu ez zuten arren. Beste bide batzutatik aurreratu genezaken, puñeta.
–Baina ganza bat dago, ekonomia.
–Baina, bai, alde horretatik lurreratu badugu ekonomiarengatik da. noski, eta badaudelako pertsona batzuk dena zuzentzen dutenak eta horiei zer interesatzen zaie ? Perlak, eh? Orduan munduak lege ekonomiko batzuekin funtzionatzen du. lehen balorea ekonomikoa: delako. baina pentsa, poetak izango balira mundua zuzenduko luketeenak. orduan baloreak desberdinak izango lirateke eta mundua beste lege batzuek zuzenduko lukete. Ez dago batere arrazoirik lege ekonomikoak gure lehen balorea izateko.
–Nola ezetz? Pertsonaren lehen beharra, loa kenduta, jatea izango da noski; hortik produzitu beharra sortzen da.
--Bai. jan egin behar da eta horretarako produzitu. baina gero hori beste alde batetatik joan da eta ez da produzitzen jatekto, interes ekonomiko batzu deuzkaten tipo hatzu daudelako .baizik. Orduan lehenen go legea interes ekonomikoarena da.
Orain dela gutxi Barcelonako piso batean hitzegiten aritu ginen, han ikasten ari den hemengo jendearekin eta honetara iristen ginen zer soluzio? Nik sloluzio pertsonalean sinesten dut gauza hauen aurrean aktitude pertsonalak hartzean.
-Baina hori beti minoritarioa izango da.
-Bai, baliteka..Baina soluzio bat da
- Baina gauza fundarnental bat dago, ekonomia.
- pertsonala eta minoritarioa. baina gutxienez erreferentzia bezala nik uste dut balio duela. gutxienez bide bat erakusten du, ez da'? Batzuek hauzotara joaten dira lanera hauzoa bizitzeko hobea izan dadin jendeari lana egitetik aparte beste gauza asko dagoela erakustera; beste batzuek pistolak hartzen dituzte, badago hitzegitera dedikatzen denik.:. Soluzio asko dago, ez da? Ez dut esan nahi nerea denik bakarra. -
–Zuk baduzu esperientzia pilo bat bizitza "normala" –nolabait esateagatik egiten dugunok ez ditugunak. Ez al duzu guzti horri baraz liburu bat idazterik pentsatzen?
-Bai, pentsatzen dut baietz, baina ez dut presarik. zerbait idazten badut, behar dudanean egingo dut. Sortu egin behar zait. Lehen gehiago idazten nuen, oain okupatuago egoten naiz baina beti harizen dut notaren bat.
–Ez al zaizu interesatzen zure esperientzia guzti horik jendeari zabaltzea?
Bai. bai. asko interesatzen zait. hitzaldiak ematen ditut eta asko gustatzen eta interesatzen zait gauza hauk kontatzea. Beste gauza .bat gaur egun egiten ez duguna. ezin dudalako. baina egin nahi nukeena zera, hau dena ikastetxeetan ikastetxe edo ikastola, nahi duzuna. egunen batean bat ala beste izan beharko dute, ez da? ematea Ez mendiari buruzko hitzaldiak bakarrik. baizik inguruko beste guzti hau erakutsi eta jendea atera mendira.
ELIXABETE GARMENDIA
...Bizitasuna dario begietatik, keinuetatik...
MENDIAK ETA HERRIAK deritza, Felipe Uriartek urtean behin trekkingei buruz argitaratzen duen boletinak.
Euskal Herrian mendiko lehen profesionala.
"Mendian neretzat alde teknikoak ez du interesik, oso gutxi".
"Trekkinga orain dela 50 urte bezala bizitzea da. Ibili, pixu pixka bat eraman..."
"Praktikan jartzen dut kosmos honen partikula bat izatea.
"Bizitza hirietan beste era bateko izan behar luke..."
19-24
GaiezKirolaMendizaleta
PertsonaiazURIARTE1
EgileezGARMENDIA3Kirola
