Anatsan sarituarekin hizketan


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Anatsan idazleari elkarrizketa

«Karmelo Etxegarai» Literatur Saria
Anatsan sarituarekin hizketan
Azpeitiko Udalaren babesean antolatu den literatur-sari honen irabazle bat «Anatsa»n, Z. Argia honetako idazle ezaguna dugu. «Azpeitiko Sendi Ospetsu bat: Ernparandarrak» izeneko idazlana aurkeztu zuen Anatsanek. Zorionak emannz berari hurbildu natzaio elkarrizketa egin asmoz.
-- Anatsan, emparandarren lan horretan, noiztikako urratsak aurkitu dituk?
-- Emparan-sendi hau, loiolatarrekin eta oinaztarrekin batera, hemenaldiko sendirik zaharrenetakoa diagu. Enparandarrak aspaldidanik errotu hituan gure herrian. Antxinako sendi bat izanaz gainera oso «aitonensemeki» izaki. Adibidez Francisco Perez de Yarza-k 1569.egin zuen idazki batetan honela dio: «la cual casa de Emparan es casa Solariega de los del número y de muy antiguos...». Perez de Yarzaren agiri hau, Loiolako Artxibategian zegok.
Beste agiri bat ere ezagutzen diagu 1319gn urtekoa berau. Urte honen maiatzeko 6-an, hots Salvatierra de Iraurgui sortu ondorengoa. Urte hartan Salvatierrako Kontsejuarekin itun bat burutu zian. Hemengo jauntxoak eta Kontsejua, Enparanga errotetan alea ehotzera hitzemandu hituan. Guzti honetatik ondorio nabarmen batzu atera behar dizkiagu beraz:
1.-- 1319gn urtean Enparandarrak jauntxo hituan.
2.-- Politika ahalbide garbiak zizkian sendi honek. Kontseju osoarekin egin zuen itun hau berau lekuko.
3.-- Enparandarrek Ahaide Nagusien ohore eta itzal guztiak zizkiaten.
Lehenago hiri barruan bizi hituan, baina hiria hesitu zenean, beste jauntxo askoren antzera, hiribildutik landara eraiki ziaten beren gaztelua.
-- Enparandarrak, Azpeitiko kondairüren zati dituk beraz?
-- Sendi hau, Azpeitiko historiatik exin diagu berezi. Loiolatarrak berak, indartsu eta kementsu baziren ere eten nabarmena izan ziaten. Alegia 1585-an Loiolako etxealaba Leonor de Borja y Oñaz Loyola, bere lehengusu Gandiako Dukearen seme Pedro Centellas de Borjarekin egin zizkian ezkontzazkoak. Senar-emazte bikote hau, herritik landara joaki. Handik aurreruntz Loiolako ondasunek ez ziaten aurrerakadarik ezagutu. Loiolasendia etena gelditu huan. Enparandarrak, ordea, beren xumetasunean loiolatarrek baino iraupen iraupentsuagoa izan diate, herri bateko sendi enbortsu bezala.
-- Sendi honek noiz lortu zian goimailaren gailurra?
-- Sendi honen kondairan, hik dioan goi-gailur hori oso nabarmen agertzen duk. 1435garren urtean, enparandarrek eta loiolatarrek egiune edo tregua bikain bat burutu ziaten. «Tregua entre dos Parientes Mayores» horietako bat. Igiune honek indar gehiago izan zezan Soreasuko eliza barruan sarturik izenpetu ziaten. Hanartean, bi sendiok nahiko bihurri ibili hituan Soreasuko zaindaritza eskuratu beharrez. Aipatu urte horretan ordea bakezkoak egin zizkiaten. Enparango buruzagiak hots Martin Perez de Emparanek, Loiolako buruzagi Lope Garcia de Lazcano-ri bere menpekotasuna, bidenabar leialtasuna ere, eskaini zioan. Gudak eta bakeak beti elkarrekin egitera hitzemandu hituan.
Itun hau burutu ondotik, Erdi Aroko matxinada gehienetan Enparan/ Loiola sendiak beti elkarrekin batera ibili hituan, biok oinaztarren aldetik noski.
Sendi honen goi-gailurra sasoi honetantxe kokatuko niake. Enparan sendiko buruzagi Martin Perez de Emparan Estenaga y Murguia huan. Jaun hau Maria Lopez de Amezqueta y Lazcanorekin ezkondua zegoan. Oso gudari trebea huan noski. Lope Garcia de Salazarrek dioenez, oinaztarrek Gipuzkoan zeukaten gudalbururik iaioena. Halaxe hil ere egin huan 1446gn urtean ganboatarren aurka burruka eginaz ari zela.
Enparandarren gorabehera eta xehetasun asko agertu dizkigu Anatsanek. Denak ezin hemen agertu. Beste era batzutako galderak egin dizkiot.
-- Zenbat denbora igaro duk lan hau burutzen?
-- Oraintxe dela hiru urte Aurrezki Kutxak Diario eta La Voz-erako lan bat eskatu zidan. Lan hura mamitzeko ordu mordoska ederra xahutu nian; baina gauza bitxiak ikasi mzkian sendi honi buruz. Gauzak piska bat sakontzeko irrika biziz gelditu nituan. Baina, betikoa: denborarik ez... Iazko neguan ordea, lan hau egitea erabaki nian. Aldez edo moldez, hartarako behar nuen astia lortzea erabaki nian. Beraz lan egiten neguaren zati luze bat igaro diat.
-- Zein bide erabili dituk?
-- Ba... begira: Loiolako Artxibategia eta liburutegia, Parrokiko artxibategia, Udaletxeko zenbait agiri, neuk ditudan materialak, hauek batez ere eineretzigarren mendeari dagozkion atalean, zenbait lagunen aholkuak eta gero liburuak. Egia esateko arau-oinarriek 12 orrialde baino gehiago ez ziaten baimentzen. Ni, material gehiagoren jabe izan arren, lana n urriztu beharrean arkitu nauk.
-- Lana nahiko neketsua gertatu zaidak ikusten duanez. Ez dea?
-- Bai, ezer asko ez arkitu arren ordu sail ederra joan izan zaidak.
Belaunaldien jatorburuari gagozkiola ere, zenbait egileren datoak oso zuzenak ez direla ohartu nauk. Nere lan honek, ezeren baliorik badu hauxe dik: erabat originala izatea.
-- Zer dela-ta Enparandarren lan hau...?
-- Begira, aspaldi honetan neure herriko historiaz kezkaturik nebilek. Azpeitiko kondaira hein haundi batez Gipuzkoako historiaren ispilu duk. Enparandarrak lehen ikusi bide dugun bezala, gure herriko kondairaren zati bat duk. Beraz nik neure herriaren ingurua zehatzago ikertzeagatik egin diat.
-- Lan hau argitaratzeko asmorik ba ahal da?
-- Badakit hori nere esku ez dagoela. Argitara eramango diren berriak jakin dizkiat... Baina gauza honen jabetasuna azken batean Udalak du.
-- Azkenik Anatsan. Zer esanahi du hiretzat «Karmelo Etxegarai» literatur-saria irabazteak?
-- Aurten suerteko nebilek Joxe Mari... Martxoan Aurrezki Kutxak Z. Argi.",ren idazle gisa, uste ez nuen sari bat luzatu ziekan. Orain berriro hilabete gutxiren buruan beste sari bat irabazi diat... Hau guztia ohore gehiegi ez ote? Sari bat irabaztea beti duk ongarri... Halare erru bat izango huke gure lanbideak eta ekintzak «sariz» neurtzea.
Joxe Mari Otermin

Silbestre Otamendi, Alkatea eta Anatsan
29

GaiezKulturaLiteraturaSariakKarmelo Etx
PertsonaiazANATSAN1
EgileezOTERMIN1Kultura

Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Gurekin egiten dutena

Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]


Su ta Gar, Kaotiko, Gatibu, Maruxak eta Leihotikan ere Hatortxu Rockeko azken jaialdian

22 talde gehiago iragarri dituzte Lakuntzan uztailean izanen den HatortxuRockerako: Bad Sound, Dupla, Su Ta Gar, Chuleria Joder!, Brigade Loco, Leihotikan, Burutik, Tribade, Maskak, Les Testarudes, Non Servium, Añube, Dj Plan B, Gatibu, DJ Trapella, La Jodedera, Süne,... [+]


Jon Urzelai Urbieta, fisikaria eta soziologoa
“Zaila da ezagutzen arteko banaketa zurruna gainditzea”

Jon Urzelai Urbieta ohituta dago itzalean lana egiten, baina Su festak musika-jaialdiei buruzko saiakerak dezenteko ikusgarritasuna eman dio, iaz Euskadi Saria eman baitzioten lan horregatik. Ez da, hala ere, irabazi duen sari bakarra, hori baino lehen, 2021ean, CAF-Elhuyar... [+]


Betharramgo indarkerien berri “komunikabideen bidez” hartu izana zehaztu du Baionako apezpikuak

Prentsaurrekoa eskaini dute ostegun honetan Marc Aillet Baionako apezpikuak, elizbarrutiko hezkuntza katolikoko zuzendari Vincent Destaisek eta Betharramgo biktimen entzuteko egiturako partaideetarikoa den Laurent Bacho apaizak. Hitza hartzera zihoazela, momentua moztu die... [+]


2025-03-14 | Gedar
Vox Nafarroako Parlamentutik kanpo geratu da ia, barne-desadostasunak direla eta

 Maite Nosti diputatuak kargua utzi du alderdiarekin izandako desadostasunengatik, eta horrek kide bakar batekin utzi du alderdi faxista, talde mistoan sartzera behartuz.


2025-03-14 | Euskal Irratiak
Bidarteko bahitzailea militar-ohia zen, eta prokuradorearen arabera “hil egin nahi zuen”

Bidarteko gasnategian bahiketa burutu duen gizona, militar ohia zen. Asteazken arratseko 7.30tan Erretegia izeneko gasnategian bertako kudeatzailea bahitu eta poliziaren kontra tiro egin duen gizonak 54 urte zituen.


2025-03-13 | ARGIA
EAJk eta PSE-EEk zerga erreforma adostu dute Ahal Dugurekin

PPrekin eta EH Bildurekin negoziazioetan porrot egin ondoren etorri da Ahal Dugurekin adostutako akordioa. Indar politiko honek aitortu duenez, maximalismoak atzean utzi eta errealitateari heldu diote, errenta baxueneko herritarren aldeko akordioa lortuta.


2025-03-13 | Uriola.eus
Correoseko langileen eskubideak eta zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko eskatu dute

“Posta publikoa eta kalitatezkoa. Eskubideen aldeko Hitzarmen eta Akordio baten alde” aldarrikapenarekin, LAB, ESK eta ELA sindikatuek lan-baldintzak eta posta-zerbitzu publikoaren kalitatea defendatzeko mobilizazioa egin zuten atzo, hilak 12, Bilboko Eliptika Plazan.


Amasamendin eolikoak ezartzeko proiektu bat dagoela jakinarazi du Villabonako Udalak

Herriko EH Bilduko zinegotzi eta legebiltzarkide den Ander Goikoetxeak egindako galdera parlamentario bati Jaurlaritzak emandako erantzunaren bidez jaso informazioa hau. Bi haize sorgailu ezartzeko asmoa dago eta Cluster Hernani izeneko proiektu zabalago baten barruan kokatzen... [+]


Milaka ikaslek Hego Euskal Herriko hiriburuetako kaleak hartu dituzte, IAk deitutako greban

Hezkuntza bi arazo handik zeharkatzen dutela adierazi dute IAk: "ideia erreakzionarioen" gorakadak eta "ikasleen egoeraren okertzeak". Mobilizazioaren deialdia hedatzeko, goizean errepide mozketak egin dituzte Donostian, Iruñean eta Gasteizen. Bilbon, Euskal... [+]


Hau Pink da, Europako gure lehengusu txikia, eta 1,4 milioi urte ditu

Atapuercako aztarnategian hominido zahar baten aurpegi-hezur zatiak aurkitu dituzte. Homo affinis erectus bezala sailkatu dute giza-espezieen artean, eta gure arbasoek Afrikatik kanpora egindako lehen migrazioei buruzko teoriak irauli ditzake, adituen arabera.


Beste epai euskarafobo bat: Bitarteko Idazkari izateko lan poltsa eskaeraren aurka

Gasteizko 1 zenbakiko Auzitegi Kontentzioso-Administratiboak emandako epaia berretsi du EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak. Lan poltsan parte hartzeko euskara maila altuenaren baliokide diren 3. eta 4. eskakizunak indargabetu zituen Gasteizko Auzitegiak. 


2025-03-13 | Ahotsa.info
“Ez da soilik memoria ariketa bat, baizik eta NATOren kontrako borroka deialdia”

Hainbat eragilek deituta, NATOren aurkako elkarretaratzea egin da Iruñeko Udaletxearen aurrean. Izan ere, gaur, martxoak 12, 39 urte bete dira Hego Euskal Herriak, Espainiar Estatua NATOn sartzeko erreferendumari ezezkoa eman ziola. Askapenako kide batek adierazi du, gaurko... [+]


Bi minututan galdutako elkarrizketak

Azkar! Azkar! Adi egon, ez daukat astirik eta! Ohartarazi behar zaitut, denborak agian ez baitit uzt… Pipipipi-pipipipi! Pipipipi-pipipipi!

Goiz jaiki, eguneratuta egoteko irratia piztu, dutxa hartu, ilea lehortu, orraztu, bizarra kendu edota makillatu, kafea egiten den... [+]


Nola eragingo die AEBen eta Europaren arteko norgehiagokak Euskal Herriko produktuei?

Europako Batzordeak 26.000 milioi euroren inportazioak zergapetuko ditu apirilaren 1etik aurrera, Donald Trumpek altzairuari eta aluminioari ezarritako muga-zergei erantzunez. Enbido-komertzialek jarraitzen badute, Euskal Herrian lehen sektoreak nozituko du gehien norgehiagoka... [+]


Eguneraketa berriak daude