Anatsan sarituarekin hizketan


2021eko uztailaren 28an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Anatsan idazleari elkarrizketa

«Karmelo Etxegarai» Literatur Saria
Anatsan sarituarekin hizketan
Azpeitiko Udalaren babesean antolatu den literatur-sari honen irabazle bat «Anatsa»n, Z. Argia honetako idazle ezaguna dugu. «Azpeitiko Sendi Ospetsu bat: Ernparandarrak» izeneko idazlana aurkeztu zuen Anatsanek. Zorionak emannz berari hurbildu natzaio elkarrizketa egin asmoz.
-- Anatsan, emparandarren lan horretan, noiztikako urratsak aurkitu dituk?
-- Emparan-sendi hau, loiolatarrekin eta oinaztarrekin batera, hemenaldiko sendirik zaharrenetakoa diagu. Enparandarrak aspaldidanik errotu hituan gure herrian. Antxinako sendi bat izanaz gainera oso «aitonensemeki» izaki. Adibidez Francisco Perez de Yarza-k 1569.egin zuen idazki batetan honela dio: «la cual casa de Emparan es casa Solariega de los del número y de muy antiguos...». Perez de Yarzaren agiri hau, Loiolako Artxibategian zegok.
Beste agiri bat ere ezagutzen diagu 1319gn urtekoa berau. Urte honen maiatzeko 6-an, hots Salvatierra de Iraurgui sortu ondorengoa. Urte hartan Salvatierrako Kontsejuarekin itun bat burutu zian. Hemengo jauntxoak eta Kontsejua, Enparanga errotetan alea ehotzera hitzemandu hituan. Guzti honetatik ondorio nabarmen batzu atera behar dizkiagu beraz:
1.-- 1319gn urtean Enparandarrak jauntxo hituan.
2.-- Politika ahalbide garbiak zizkian sendi honek. Kontseju osoarekin egin zuen itun hau berau lekuko.
3.-- Enparandarrek Ahaide Nagusien ohore eta itzal guztiak zizkiaten.
Lehenago hiri barruan bizi hituan, baina hiria hesitu zenean, beste jauntxo askoren antzera, hiribildutik landara eraiki ziaten beren gaztelua.
-- Enparandarrak, Azpeitiko kondairüren zati dituk beraz?
-- Sendi hau, Azpeitiko historiatik exin diagu berezi. Loiolatarrak berak, indartsu eta kementsu baziren ere eten nabarmena izan ziaten. Alegia 1585-an Loiolako etxealaba Leonor de Borja y Oñaz Loyola, bere lehengusu Gandiako Dukearen seme Pedro Centellas de Borjarekin egin zizkian ezkontzazkoak. Senar-emazte bikote hau, herritik landara joaki. Handik aurreruntz Loiolako ondasunek ez ziaten aurrerakadarik ezagutu. Loiolasendia etena gelditu huan. Enparandarrak, ordea, beren xumetasunean loiolatarrek baino iraupen iraupentsuagoa izan diate, herri bateko sendi enbortsu bezala.
-- Sendi honek noiz lortu zian goimailaren gailurra?
-- Sendi honen kondairan, hik dioan goi-gailur hori oso nabarmen agertzen duk. 1435garren urtean, enparandarrek eta loiolatarrek egiune edo tregua bikain bat burutu ziaten. «Tregua entre dos Parientes Mayores» horietako bat. Igiune honek indar gehiago izan zezan Soreasuko eliza barruan sarturik izenpetu ziaten. Hanartean, bi sendiok nahiko bihurri ibili hituan Soreasuko zaindaritza eskuratu beharrez. Aipatu urte horretan ordea bakezkoak egin zizkiaten. Enparango buruzagiak hots Martin Perez de Emparanek, Loiolako buruzagi Lope Garcia de Lazcano-ri bere menpekotasuna, bidenabar leialtasuna ere, eskaini zioan. Gudak eta bakeak beti elkarrekin egitera hitzemandu hituan.
Itun hau burutu ondotik, Erdi Aroko matxinada gehienetan Enparan/ Loiola sendiak beti elkarrekin batera ibili hituan, biok oinaztarren aldetik noski.
Sendi honen goi-gailurra sasoi honetantxe kokatuko niake. Enparan sendiko buruzagi Martin Perez de Emparan Estenaga y Murguia huan. Jaun hau Maria Lopez de Amezqueta y Lazcanorekin ezkondua zegoan. Oso gudari trebea huan noski. Lope Garcia de Salazarrek dioenez, oinaztarrek Gipuzkoan zeukaten gudalbururik iaioena. Halaxe hil ere egin huan 1446gn urtean ganboatarren aurka burruka eginaz ari zela.
Enparandarren gorabehera eta xehetasun asko agertu dizkigu Anatsanek. Denak ezin hemen agertu. Beste era batzutako galderak egin dizkiot.
-- Zenbat denbora igaro duk lan hau burutzen?
-- Oraintxe dela hiru urte Aurrezki Kutxak Diario eta La Voz-erako lan bat eskatu zidan. Lan hura mamitzeko ordu mordoska ederra xahutu nian; baina gauza bitxiak ikasi mzkian sendi honi buruz. Gauzak piska bat sakontzeko irrika biziz gelditu nituan. Baina, betikoa: denborarik ez... Iazko neguan ordea, lan hau egitea erabaki nian. Aldez edo moldez, hartarako behar nuen astia lortzea erabaki nian. Beraz lan egiten neguaren zati luze bat igaro diat.
-- Zein bide erabili dituk?
-- Ba... begira: Loiolako Artxibategia eta liburutegia, Parrokiko artxibategia, Udaletxeko zenbait agiri, neuk ditudan materialak, hauek batez ere eineretzigarren mendeari dagozkion atalean, zenbait lagunen aholkuak eta gero liburuak. Egia esateko arau-oinarriek 12 orrialde baino gehiago ez ziaten baimentzen. Ni, material gehiagoren jabe izan arren, lana n urriztu beharrean arkitu nauk.
-- Lana nahiko neketsua gertatu zaidak ikusten duanez. Ez dea?
-- Bai, ezer asko ez arkitu arren ordu sail ederra joan izan zaidak.
Belaunaldien jatorburuari gagozkiola ere, zenbait egileren datoak oso zuzenak ez direla ohartu nauk. Nere lan honek, ezeren baliorik badu hauxe dik: erabat originala izatea.
-- Zer dela-ta Enparandarren lan hau...?
-- Begira, aspaldi honetan neure herriko historiaz kezkaturik nebilek. Azpeitiko kondaira hein haundi batez Gipuzkoako historiaren ispilu duk. Enparandarrak lehen ikusi bide dugun bezala, gure herriko kondairaren zati bat duk. Beraz nik neure herriaren ingurua zehatzago ikertzeagatik egin diat.
-- Lan hau argitaratzeko asmorik ba ahal da?
-- Badakit hori nere esku ez dagoela. Argitara eramango diren berriak jakin dizkiat... Baina gauza honen jabetasuna azken batean Udalak du.
-- Azkenik Anatsan. Zer esanahi du hiretzat «Karmelo Etxegarai» literatur-saria irabazteak?
-- Aurten suerteko nebilek Joxe Mari... Martxoan Aurrezki Kutxak Z. Argi.",ren idazle gisa, uste ez nuen sari bat luzatu ziekan. Orain berriro hilabete gutxiren buruan beste sari bat irabazi diat... Hau guztia ohore gehiegi ez ote? Sari bat irabaztea beti duk ongarri... Halare erru bat izango huke gure lanbideak eta ekintzak «sariz» neurtzea.
Joxe Mari Otermin

Silbestre Otamendi, Alkatea eta Anatsan
29

GaiezKulturaLiteraturaSariakKarmelo Etx
PertsonaiazANATSAN1
EgileezOTERMIN1Kultura

Azkenak
2025-03-08 | ARGIA
ARGAZKI GALERIA
Mugimendu Feminista: “Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministez armaturik gaude”

Mugimendu feministak manifestazioak egin ditu goizean Donostian, Gasteizen eta Iruñean eta arratsaldean Baionan eta Bilbon. Oinarrizko irakurketa partekatu dute, eta horri gehitu diote hiri bakoitzean bertako problematika, eragile eta ekimenen erreferentzia.


2025-03-08 | ARGIA
Bilgune Feminista
“Feminismoa da heldulekurik argiena desio dugun Euskal Herrirako”

Bilgune Feministak Heldulekuak argi, Euskal Herria feminista leloa baliatu du M8an, azpimarratzeko feminismoak ematen dituela “datorrenari aurre egiteko tresnak”, eta gogorarazteko faxismoaren gorakadaren testuinguru hau helduleku horretatik irakurri eta borrokatu... [+]


Iruña-Veleia: epaiketatik bost urtera

Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.

11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]


Superwoman

MAITE: (biharko eguna antolatzen bere buruaren baitan) Jaiki, gosaldu, bazkaria prestatu, arropa garbitu, etxea garbitu, gizon hori jaiki, seme-alabak jaiki, hiru horien gosaria prestatu, haiek agurtu, erosketak egin, lanera joan, seme-alabak eskolatik jaso, merienda eman,... [+]


Espainiako Sustapen Ministerioa: “Ez dakigu Ezkioko lotunea oso bideragarria den”

Josu Estarrona EH Bilduko Arabako senatariak egindako galderari erantzun dio Espainiako Sustapen Ministerioak, eta hor berretsi du Ezkioko aukera zailtasunez beteta dagoela.


2025-03-07 | Laia Alduntzin
Hezkuntza gotorleku

Matxismoa normalizatzen ari da, eskuin muturreko alderdien nahiz sare sozialetako pertsonaien eskutik, ideia matxistak zabaltzen eta egonkortzen ari baitira gizarte osoan. Egoera larria da, eta are larriagoa izan daiteke, ideia zein jarrera matxistei eta erreakzionarioei ateak... [+]


Mazónek ez du lortu bere misioa: Valentziako gurasoek katalanaren alde egin dute

“Askatasunaren” izenean, ikastetxean zein oinarrizko hizkuntza nahi duten galdetu diete guraso valentziarrei. Helburua katalana zokoratzea zen. PPren eta Voxen gobernuak ez du lortu. 33 eskualdeetatik 22tan katalana gailendu da. Emaitzarekin oso pozik agertu dira... [+]


800.000 euro gastatuko ditu EBk errusiar inbasioaren mamuari aurre egiteko

Europar Kontseiluak onartu du Ursula Von der Leyenek gastu militarrean proposatu duen 800.000 milioi euroko gastuarekin aurrera egitea. Horretarako bi arrazoi nagusi argudiatu ditu: Errusiari aurrea egitea eta Europar Batasunak aurrerantzean bere burua AEBen babes militarrik... [+]


Gizakunde
Badator, esnatu da

Gizakunde (Inauteriak)
Noiz: otsailaren 15ean.
Non: Arizkun eta Erratzun. plazan.

------------------------------------------------

Amaitu dira inauteriak, sutan erre ditugu gaiztoak, gaizkiak, sardinak eta panpinak. Baina xomorroak esnatu dira eta badator... [+]


Kontzertuak, hitzaldiak, antzerkiak, dantzak, bertso-saioak... M8ko ekitaldi kulturalen bilduma

Festa egiteko musika eta kontzertu eskaintza ez ezik, erakusketak, hitzaldiak, zine eta antzerki ikuskizunak eta zientoka ekintza kultural antolatu dituzte eragile ugarik Martxoaren 8aren bueltarako. Artikulu honetan, bilduma moduan, zokorrak gisa miatuko ditugu Euskal Herriko... [+]


Bizi testamentua: aurretiazko borondateen agiriaren gakoak

Soco Lizarraga mediku eta Nafarroako Duintasunez Hiltzeko Eskubidea elkarteko kidearen ustez bizi testamentuak heriotza duin bat eskaini eta familiari gauzak errazten dizkio.


“Topaketa antiinperialistak” egingo ditu Askapenak martxoaren 15 eta 16an Bilbon

Karmela espazio autogestionastuan egingo ditu, eta Euskal Herriko zein nazioarteko gonbidatuak egongo dira bertan. "Koiuntura analisi orokorretik abiatu eta Euskal Herriko borroka internazionalistaren gakoetarainoko bidea" egingo dutela adierazi du Askapenak... [+]


Eguneraketa berriak daude