Arrantzale leiotik begira
Bertako arrantzaleen kofradia 1361 an ezkeroz eratua da
Muñ ematen dio Euskal Erriak itxasoari, edo itxasoak gure erriari, nai badezute Berdin dator nere esanetara ko. Gure lurraldeak zer ikusia ba-daukala itxasoarekin, alegia. Bai; mendi, baso, zelai, landa alor... Garoa! Ibai, kai auiñ, mare–illeta bizi– itxaso... Kresala! Garo ta kresala. Uxapalarekin kaioa (Gora zu, Txomin Agirreko).
Itxaso ta lur, lur eta itxaso, gazi ta geza zoragarriak.
Ta dana, ortze-sapai urdin baten azpian. Egunez, eguzkia nagusi; lanbro-negartia bazutan. Izarñoak eta illargia zetuan. Ipar-aizea... alditan Aize-egoa noiz nai.
Xoxoa ta marlaxka, berriz ere. Euskal-Erria ta Kantaurria.
Gaurkoan (San Pedro arrantzale gendun ta bere egunotan gaude ganera) utzi zadazute kresalaren gazituan, itxas-ertzean, marinel errian kulunkatzen.
Pasai, Donosti, Orio, Getari, Motriku, Ondarru, Lekeitio, Bermeo... Danak berdinak! Ondarribian bizi naiz ordea. Barkatu. Ta ain xuxen, arrantzale erria izaki.
Emen, Kepa Deunaren egunean (Pello Santua esaten ez naiz asiko), itxas-gizonen artean ots aundiko jaiak izaten ditugu.
Meza nagusira–Done Petri'ren aldarean emana–giza-matil azkarrenak arraunak bizkarrian dituztela, txistularik aintzindari ta Bibiano arrantzaleak ain airoso eraman oi duan ikurrin zar baiten atzetik. Orratx illera luzian txalupa patroi guziak Elizara doazi.
Kofradi bat badugu. Paper zaarrak diotenez, 1361 exkeroz eratua. Kofradiko marinelen animak gaizkatzeko, euren gorgutzen onerako ta ontasunik ugaritzeko sortua. Onelaxe esaten dute kutxa zarrean gordetako paperak. 1595 garrenean Clemente VIIL Aita-Santuak baietsitako Bula bat ere badankate oso estimatua.
Bana gaur Elizan zer gertatzen dan esan nai degu aurrena. Begira.
Meza-Santuaren bukaeran "Veni-Creator" kantatzen dute apaizak. Goteunaren lagantza ta argitasuna eskatuaz. Ostera sakristanian au teskundiak izaten dira. Sei bereizten dira guzien artetik Sei orien artean «paper-ixilla»'ren bitartez "Abad-Nagusia" ankeratzen dute. Iru Abade txiki ta Alkate de mar, bi. Aukeratutakoan "TeDeum" abesten dute, apaizak orain ere, esker-ordanez. Gero "etxafueguak" punpatekoak darietela ta txistu biribilketariak sonu alaia eskeniz, Hermandare'ra, irtendako lekura, bazkun etxera, jeixten dira. Batzarra. Amaikatakoa, ta bazkari ederra bakoitzak bere etxean.
Gero "santiyo" egunean artuko du nagusitza Junta berriak. Kutxa'ren entrega deritza egan arteko jaiak. Ikusgarria benetan. Kutsu aundikoa. Egon onetan kresala ezik... langrosta ederrik izaten da. Arrantzaleak badakite ondo bizitzen. Itxasoa gauza ugaria da! Arteka mizeri aldiak izaten dira, bana denian bon-bon! Oriek lengo kontuak dira. Gaur itxastarra (hay que verlos) ondo ateratzen da. Eta esan bearrik ez dago, asko postutzen gera orregatik.
Zergatik bizi da ondo marinela? Aurrerapen-zalia dalako! Aldi bateko txalupa ta treñera, bela ta arraunak.. jun ziran betiko. Zerena ta brina trixtiak, zurda (nylon)' ri bide egin zieten. Gaur berebiziko onizi ederrak dakusgu kosta guzian. Arrantzalea ez da algerra. Ondarribikoa ez beintzat da. Neguan legatza ta bixigua. Udaberrian bokarta. Udara sarreran atun egamotza. Udaran ega-luzea. Txipirioak noiz-nai. Oso saiatua degu, beraz, Ondarribi'ko arrantzalea. Lan egiten zerbait inguratzen du.
Eta ainbestez, bere-artan utzi bearko degu, guk ere, gaurko berriketaldi au. Ikusten dezun bexela, irakurle, ur-gaziaz bustia da, itsasoko kutsua daukan lantxoa.
Fernando Artola
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]