Aita Mujikaren hiztegi berria

Aita Plazido Mujika hiztegigileari elkarrizketa
Aita Mujikaren hiztegi berria
680.000 fitxa Lau urte barru amaituko
Loiolako etxetzarraren bazterreko gelatxo batean, Aita Plazido Mujikak lan isila bezain nekeza bati atxikia dihardu etengabe. Euskara-erdara hiztegia moldatzen ari da.
Hiztegigile bezala, Aita Mujikak irabazia du, iadanik, bere lekua euskal literaturaren historian barrena. Besteak beste, Jesulagun honek 14.000 hiztegi salduak ditu azken hamar urteotan, eta zifra hau nahiko adierazgarria da erosleari dagokiokeen harrera ona aztertzerakoan.
1965 urtean argitara eman zuen bere lehen Caatellano-Vasco hiztegia, 1900 orrialdeko liburukote handia izan zen lehen hura, 590,-- -ptatan salgai jarri zena. Argitaraldia 8.100 aletakoa izan zen. Argitaretxeak ez zuen hastekoz horrenbeste ale atera nahi izan, baina Aita Mujikak 4.000 harpidedun aldez aurretik lortuak zituenez gero, edizio garrantzitsu hori egih.ahal izan zen.
1973eko abenduan amaitu zen bigarren argitaraldia, nahiz eta zabalkunde lanetan hasi orduko 1974eko otsaila izan. Bigarren honetan. 6.000 ale atera ziren, lehenengokoak baino laburrago eta murriztuagoak, edozenbat sinonimo gutituz batipat. Guztiz 1.027 orrialde, ia 900 gutiago beraz, 890.-- ptatan salgai jarri bazen ere.
EUSKERA-ERDERA
-- Zergatik, orain, euskara-erdara delakoa?
-- Bigarren argitaraldia ere erdara-euskal atera nuenean, jende asko izan zen, zuzen nahiz zeharka, alderantziz ere egin behar nuela adiarazi zidana.
-- Zertan da une honetan zure lana?
-- Lehenengo «castellano-vasco» delakoari erabateko buelta eman diot. 640.000 fitxa atera zaizkit. Geroztik han hemenka bildutako 40.000 fitxa berri ezarri eta gero, 680.000 fitxarekin aurkitu naiz.
-- Eta nola baliatu zara material guzti horretaz?
-- Hasteko, fitxa guztiak alfabeta ordenaz jarri, hitz bakoitzeko lehen hizkieren arauera. Hau amaiturik dago.Ondotik, letra bakoitzaren barrukoak ere ordenaz jarri. Egunero mila fitxa jarriz gero ere, pare bat urteko lana izango da berau bakarrik. Gainera, fitxa bakoitzean esan-nahi desberdinak berezi eta sailkatu egin behar dira, eta baita fitxa berdinak, errepetitzen direnak, kendu ere. Lan mota hau "1"raino, 300000 falta oraindik ere.
-- Hori eginez gero hiztegia amaiturik geratzen ote da?
-- Bai zera! Fitxak bukatu eta gero, kaxatan dauden 680.000 fitxa zenbait mila orrialde handitara pasatu, liburu gisa moldatu eta behar haina zuzenketa, laburpen, hautapen eta aukera egin behar izango da, aldez aurretik ondo pentsatutako kriterio batez. Hiztegiaren azken erredakzioa egin-ala, hiru kopia behar dira, inprimategirako zein bi zentsura motentzat (ohizkoa eta elizarena), eta, azkenik, inprimategian urtebete inguru edo ihardungo dute.
-- Lan asperterraza gero hartu duzuna... Zenbat ordu?
-- Jai egunetan izan ezik, hamar-hamabi egunero. Bisitarik ez badut behintzat...
-- Noiz uste duzu amaituko duzula?
-- Lau urte barru, bakean uzten banaute...
-- Kriterioa aipatu duzu goraxeago? Hitz berdintsu eta sinonimo gehiago baztertuko al duzu hirugarren honetan?
-- Batzuk kendu egingo ditut, baina beste batzuk agertu beharra dago nahita nahi ez. Hirugarren hau lehendabizikoa baino laburrago eta bigarrena baino luzeagoa aterako da.
-- Eta lau urte barru agertu behar duen hiztegi bat prestatzen ari zarenez, zertan duzu Euskaltzaindiaren ortografi-araudia?
-- Problema bat da. Kontutan hartu beharrekoa. Iritziak jasotzen ari naiz.
Han hemenkako ihardunak eta esamesak entzuten ditut. Mitxelenarekin ere hitzegin dut honetaz. Zain, zain nago.
-- Orain arteko erabakiren bat?
-- «N» eta «L» Euskaltzaindiaren esanetara jarriko ditut. «Geologia» eta horrelakoak jatorriaz den bezalaxe... hala uste dut nik behintzat.
-- Eta hatxea»?
-- Bokalen artean ez dago problemarik. Hoik jarriko ditut seguru asko. Badirudi batasunaren arazoak gorakada handia egin duela. Hala ere, hasierakoak ez, behar bada. Zailegi iruditzen bait herri xumearentzat, hitza lehen hizkitik bilatu behar denez gero, gainera. Bietara jartzea ere pentsatu dut, baina ez dut uste.
Horra hor bere obra, lau urte barru argia ikusi ahal izango duena. Tartean, Aita Mujikak harpideak bilatzeari ekin dio. Inork nahi badu izena eman (konpromisorik gabe), eska biezaio Loiolara bertara.
L.. A. Aranberri
23
Aita Mujika artxibo artean

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakHiztegiak
GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
PertsonaiazMUJIKA1
EgileezARANBERRI1Hizkuntza

Azkenak
Osakidetzan egiturazko eta egiazko konponbideak eskatu dituzte Gasteiz, Bilbo eta Donostian

Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.


Aroztegiari ezetz esan dio jende oldeak Iruñean, eta auzipetuen absoluzioa eskatu du

Milaka eta milaka lagun elkartu dira larunbat bazkalondoan Iruñean, Baztango Aroztegiaren makroproiektuari aurkakotasuna adierazteko eta maiatzean epaituko dituzten zazpi auzipetuen absoluzioa eskatzeko. Bideoz grabatu dugu amaiera ekitaldiko hitzartzea [albistearen... [+]


Bonus track: non dago saria?

Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]


Argia Sarien kronika
Galga azkartasunari

Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Interneteko Argia Saria: Oroibidea

Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Banatu ditugu euskarazko komunikazioaren 2025eko Argia Sariak

Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]


2025-01-31 | ARGIA
ARGIAko lantaldearen mezua: Mundu ilunean, ARGIA gehiago

Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:

"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Urteko kanpaina onenaren Argia Saria: Altxa Burua

Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Merezimenduzko Argia Saria: Ene Kantak

Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik,  Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.


2025-01-31 | ARGIA
Entzunezko Argia Saria: BaDA!bil podcasta

Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Prentsako Argia Saria: Irutxuloko Hitza

Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]


2025-01-31 | ARGIA
Ikus-entzunezko Argia Saria: EITB Kultura

EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]


Calexit, Kaliforniaren independentzia bilatzen duen ekimena

Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.


Eguneraketa berriak daude