Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2024ko irailaren 27an
Euskaraz Teknikoa
Euskara kulturaren; arlo guztietan sartu behar dela ez du Inorttok ukatzen. Literatura, Historia, Soziologia... dira gure hizkuntzaz gehien ukitu diren gaiak. Teknika aldetik, berriz, hasten ari garela esan genezake. Orain arteko saiakerak, 1935 eta ; 36an Aramaioko G. Jauregik atera zituen bere Pisia eta Kimia direlako liburuak lekuko, jario erdian uharte bat bezala gelditu baitira. Azken honetan, aitzitik, indarra helburu konkreto baterantz zuzentzen ari da. Asko jokatzen ari gara euskalduno geure kultura dela eta. kultura dela eta. Euskal Unibertsitatea gaur ikastoletan dabiltzan neska-mutikoen jomuga izan behar da. Baina helburua lor dadin, bidea, lehendabizi egin eta ondoren landu egin beharko dugu.
Tekniko arloan arinki murgiltzen den gazte bat J. Ramon Etxeberria dugu. Berak inork baino hobeki hitz egin diezaguke gai honetaz, euskara tekniko arloan eta Euskal unibertsitateari begiratuz, hain zuzen. Berari beraz, galdera hauk egin dlzkiogu:
Hala ere, neure burua eibartartzat jotzen diat, bertan iragan baititut neure gaztaroko urte gehienak.-Orain Bilbon ezkondurik niagok eta alabatto pare bat diat. Industri inginadoretzari buruzko ikasketak eginak zitiat-eta "Teknika Energetikoak" deituriko espezialitatez berezitu ninduan- Irakaskuntzan saiatu izan nauk, Santutxuko Ikastolan, inginadore eskolan eta unibertsitatean hain zuzen. Orain Lejoako unibertsitatean ari nauk lanean, fisika azaltzen. Euskal arloan, hiru taldetan saiatu nauk eta saiatzen nauk lanean: Bizkaiko.alfabetatze taldekoekin, Iker taldean eta, Anaitasuna aldizkarian.
Hontaz bukatzeko, ohartto egin nahi diat, hor zehar ikusirik ditudan zenbait katalogori buruz. Batzu oso ongi diatzirik diaudek (gutxienak); beste batzuk, ordea, penagarriak dituk euskeraren aldetik. Hortaz kontzientziatu egin behar diagu jendea, publikoki ezer argitara aurretik, ongi prestaturik eduki dezan, hortarako Euskaltzaindiari kontsultak eginez edota gai horri buruz euskaraz tekniko edo trebe direnekin mintzatuz.
Edonola ere, hitz tekniko guztiekin ezin daitekek bide berbera erabil. Horregatik, lehenik eta behin haien klasifikapena egin behar duk. Labur esanda, bi multzo nagusi eginen zitiat hemen.
Hitz teknikoen arteko batzuk, aurretik diaudek lehengoa euskera zaharrean; hauk eguneroko eta aintzinako teknikekin zerikusirik dutenak ohi dituk. Hauk ezagutzeko, aurretik eginda dauden lanak eta hiztegiak kontsultatzen zitiat: J. San Martinek Eibarko hitz teknikoei buruz eginikoak, Azkue eta Lhandehen hiztegiak eta beste. Mujikaren hiztegia ere erabiltzen diat; baina han agertzen diren hitzak hartu aurretik, Azkue eta Lhanderen hiztegian birkontsultatzen zitiat. Oso erabilgarria duk, modu berean -- eta asko erabiltzen diat-- Elhuyar taldekoek eginiko hitz teknikoen bilduma.
Beste hitz tekniko asko eta asko (zientzi alorreko gehienak) internazionalak dituk ene eritziz. Internazional bezala zeintzu har eta zeintzu ez har erabakitzeko, zazpi hizkuntzatan datorren hiztegi tekniko bat diaukaat, eta hartaz baliatzen nauk. Horrez gain, ingeles hiztegi tekniko bat ere erabiltzen diat.
Hitz Internazionalak hartzean, euskal fonetik 1egeetara egokitzen zitiat. Hortaz, atzizki internazionalen euskal formari buruzko lan bat eglna diaukata. Lan hori-Euskaltzaindiko bigarren mailako euskal irakasle titulua lortzeko prestatu nian, eta zenbait adiskiderekin komentatua, aztertua eta kritikatua diaukaat.
Hitz teknikoen gorabeherak aztertzerakoan, Zeruko Argia aldizkari hontan Bilboko Eskola deiturikoaren zenbait idazlerekin batera jodatzen diat. Zenbait izen ematekotan gutienez hauk aipatu behar zitiat: I. Berriatua, X. Kintana ;., J. Tobar, J. Iturbe, eta beste asko. Horrez gainera, Donostiako Elhuyar taldekoekin ari nauk, lanen distribuzioa eta antolamendua prestatzeko batez ere. Hauen aldizkaria euskara teknikoak behar duen oinarrizko azpiegitura prestatzen ari dela, dudarlk egiten ez dudan gauza bat duk.
Eta horik guztiok prestatzeko, urte asko iragan beharko duk. Bestalde, alferreko lana ikusten diat goiko mailatik hastea, behekoak ez dltugun ar tean. Lehenik EGB eta BUP direlakoen azpiegitura prestatu behar diagu. Hortan ari gaituk eta zenbait gauza lortu diagu. Baina gogor jarraitu behar diagu bide hortan aurrera, zeren etxeak - nik dakidala behintzat -- behetik gora egiten baitira
Halaere, horrek ez dik esan nahi, gorako mailetako lanik egin behar ez dugunik; ez eta antzekorik ere. Izatez, guztiak dioak batera. Baina esan nahi dudana, zera duk, nekez eduk dezakegula Euskal Unibertsitaterik euskal ikasle eta irakasleak eduki arte, eta hauk beheko mailetatik pasatu behar dutelarik, behe mailetako euska-ikastetxeak behar ditugula aurretlk-
Edonola ere, Udako Euskal Unibertsitatea diagu. Urtero antolatzen dugun hamabost egunetako unibertsitate hortan, lan beharrezkoa eta garrantzitsua egiten ari garela uste diat. Unibertsitate horrek espero eta desio dugun euskal unibertsitatearen hazia izan behar dik.
J. Ramon Etxebarrla, izen bat euskal ortzean, gaurko izen bat bihar-etzirako. Bere lan, kezka eta erltziak azaldu dizkigu. Eredu bat guztiondako. Jarraitu gogor Joxe Ramon!
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#3
Irutxuloko Hitza
|
Beñat Parra
#4
Mikel Garcia Idiakez
#5
Danele Sarriugarte Mochales
#6
Olaia L. Garaialde
Azkenak
2024-09-27
Euskal Irratiak
Amaia Fontang
“Hau da etorkinen geroa gobernu berriarekin: kontrola, kanporaketak eta kriminalizazioa”
"Segurtasun gehiago, inmigrazio gutxiago". Bruno Retailleau barne ministro frantsesa argi mintzatu da, kargua hartu berritan. Etorkinen gaineko kontrola azkartu nahi du Michel Barnier lehen ministro eskuindar-kontserbadorearen gobernuak, eta jada Retailleauk aitzinatu... [+]
Nafarroako Gobernuak administrazioan sartzeko euskara baloratzeko merezimenduen dekretua onartu du
Premiazko txostena eskatu dio Nafarroako Kontseiluari. Behin betiko onartzeko aurretiazko urratsa da, Nafarroako Justizia Auzitegi Nagusiak aurreko dekretuaren zati batzuk baliogabetu eta bost urtera.
Emakume* Abertzaleen X. Topaketa egingo dute azaroaren 16an Laudion
Egun osoko egitarauarekin elkartuko dira, eta Euskal Herria feministaranzko bidean, nondik, nora eta nola trantsitatu nahi duten zehazten jarraitzeko konpromisoa berretsi nahi dute.
Antena 3 telebistak Donostiari buruz egindako erreportaje “arrazista eta sinplista” salatu dute
Antena3 telebista kate espainiarreko Espejo Público saioak erreportaje sentsazionalista bat eman zuen asteazkenean, Donostiako ustezko segurtasun faltaren inguruan eta fokua gazte magrebtarretan jarriz. Erreportajea publikoki salatu du Kaleko Afari Solidarioak (KAS)... [+]
2024-09-27
Zigor Olabarria Oleaga
“A”, Arabako familia-upategien ardoa bereiziko duen marka berria
ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteko upategiek ekoitzitako ardo botilek bereizgarri propioa izango dute uzta honetatik aurrera. Markaren sustapen kanpaina ere egingo dute Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hiriburuetan. Kontsumitzaileei lagundu nahi diete Arabako ardoak eta... [+]
2024-09-26
Jenofa Berhokoirigoin
Dela klima aldaketa, dela Ukrainako gerra, arrakalatu egin da Artikoko bake neurtua
Artikoari begira jarri eta XXI. mendeko erronka eta arazo handienez hitz egiten bukatzen dugu aski fite: geopolitika, edo hobeki erran gerlak eta klima larrialdia. Horretaz kontziente, Artikoko Batzarraren baitan egin ahala eraikitzaile eta bakezale izateko jarrera izan dute... [+]
2024-09-26
Gipuzkoako Mendiak Aske
Etorkizunean ere mendien alde
Orain dela hogei bat urte izandako mehatxuak datoz Gipuzkoako mendietara berriro ere, eta ez nolanahiko neurrian, gainera; tamaina eta kantitate handiagoan baizik. Proiektuok –bakarren bat jadanik eraikia; Zubietako erraustegia, kasu– landa-eremuan edota mendian dute... [+]
2024-09-26
Euskalgintzaren Kontseilua
Migratzaileei hizkuntza harrera egiteko jardunaldiak egingo dituzte Gasteizen
Urriaren 10 eta 11n Gasteizko Europa Jauregian egingo dira Euskalgintzaren Kontseiluak eta Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako Sailburuordetzak lankidetzan urtero antolatzen dituzten jardunaldiak.
Iruñeko Ezpala tabernari eraso egin zioten Boixos Nois taldeko ultren kontrako akusazioa artxibatu du epaileak
Iturramako taberna herritarrari eraso egin zioten egunean bertan Iruñean ziren arren, salatutakoan parte hartu zutenik ezin dela frogatu dio epaileak. 2022ko azaroan Ezpala taberna txikitu eta bertan ziren bezeroak jipoitu zituzten Bartzelonako ultrek.
2024-09-26
ARGIA
Realeko entrenatzaileak euskaraz jarraitu zuen, zenbait kazetari frantziar kexatu arren
Realeko futbol taldeko entrenatzaile Imanol Alguacilek, Nizan, Europako Ligako partiduaren aurretik eskainitako prentsaurrekoan euskarazko hedabideei euskaraz erantzuten ari zela, hainbat kazetariren kexa entzun behar izan du. Duela astebete antzeko egoera gertatu zen... [+]
2024-09-26
Jenofa Berhokoirigoin
EH Bilduk, EAJk eta PSE-EEk akordioa adostu dute Osakidetzako lan eskaintzen eredua berrikusteko
Osakidetzako lan eskaintza publikoen eredua "berrikustea" eta kontsolidazio prozesuak "bukatzea" galdatzen duen ekimen parlamentarioa adostu dute hiru alderdiek.
2024-09-26
Urko Apaolaza Avila
Greba arrakastatsua Nafarroako Hezkuntza Publikoan
Nafarroan hezkuntza publikoko milaka irakasle greba egitera daude deituta ostegun honetan eta mobilizazio ugari iragarri dituzte sindikatuek. Ratioen jaitsiera, plantillak egonkortu eta gainzama arintzea eskatzen dute, besteak beste: "Gobernuari dagokio hezkuntza publikoa... [+]
Eguneraketa berriak daude