Euskal Herriaren Historia
GERO eta JAKIN euskal argitaretxeek Federiko Zabalaren Euskal Herriaren Historia delakoaren bigarren alea -Lur Ekonomiatik Merkantilismora- agertarazi dute berriki, elkar-lanean.
Federiko Zabala Alzibar Tolosan jaioa dugu 1916 urtean. Batxillera Ordurako ikastetxean egin zuen, eta Lege Ikasketak, berriz, Zaragozan. Horrez gainera, zenbait histori-ikastaro ere egin zuen Zaragozako fakultate berean.
1940 urtean ekin zion zenbalt artikulu idazteari, Donostiako "El Diario Vasco" delakoan lehenik eta "La Voz de España" izenekoan gero. Ondotik, R.S.V.A.P. elkartearen boletinean ere idatzi izan du, histori pertsonalez batipat.
1954 urtean, Caminos bajo la lluvia deritzan nobela argitara eman zuen. sasoi bateko Plazaolako trenari buruz moldatu eta egokitua.
1 969an, Juan Garmendia Larrañagarekin batera, Tolosako Monografia osatu zuen.
1971 urtean, Euskal Herriaren Historia delakoaren lehen alea atera zuen (Etor-jakin, eta orain, berriz, bigarrena. Bestalde, AUÑAMENDI editoriala erdal edizioa argitaratzen ari da bere aldetik.
Guzti honetaz, eta Euskal Herriko Historiaz bereziki, Zabala jauna mintzo zaigu Tolosako bihotz bihotzean, Kale Nagusian hain zuzen, Juanito Garmendia, Periko Elosegi, Agirre sendagilea eta beste hainbatekin lagunarteko berriketan aurkitu dugularik.
Federiko Zabala, trakets asko baina euskaraz mintzo da. Hala ere, bere obraren itzulpena inork egin behar izan dio.
Hau guzti hau euskal mugaz barru. Mugaz kanpo, aldiz, bisigodu eta arabiarren kontrako erasoak aipagarri. dirateke garai honetan. Araba eta Nafarroako hego aldean kokatzen dira gehienbat burruka hoik, Zangoitze eta Iruiñetik zehar, Lizarra eta Gasteizera doan sasi-muga baten Inguru-minguruan. Burrukaldi hautatik militar erakunde batzuk moldatzen dira, gero Nafarroako Erresuma sortaraziko dutenak.
Merkatalgoaren hedapenak, burdi.;nolak eta bestek ekonomi hazkunden bat lortarazten dute. Eta hazkunde honen inguruan, lur ekonomiarekin zerikusirik ez zuen gizarte mota berri bat sortzen da: merkatarlak, olagizonak etab. Jende mota berri hau hiribilduetan kokatzen da.
Giza-aldaketa giro honetan, Ahaide Nagusiak eta hirietakoak burrukatzen dira. Ahaide Nagusiak nekazari mundua errepresentatzen dute. Hirietakoek, aldiz, gizarte berria. Hiritarrak ateratzen dira garaile. Garaipen honetatik Euskal Herriko historiarekiko ondorio guztiz garrantzitsuak ateratzen dira.
Ondorioak hiru mailatan aipa daitezke, hots, politik, ekonomi eta gizarte mallan. Politikaz, foruak taxutzen dira. Ekonomiaz, nekazarienganako hirien nagusitasuna. Eta, giza mallaz, guztion berdintasuna, foruen arauera guztiok aitonensemetzat proplo izendatuz.
Nafarroako Erresumaren politik egiturari bagagozkio, azken euskal errege izan zen Antso Indartsu VII hil zenetik, Castillako Fernando Katolikoak Nafarroa menperatu arteko epea: osatzen du bigarren garai honek.
Gaur egun, euskaldun asko eta asko da Euskal Historia aztertzen ari dena. Estudiante askok eginik du hainbat tesia Euskal Herriko historiaz. Katedratiko eta irakasle mailan ere euskaldun mordoxka dugu. Ez dut esango Euskal Herriko Historiari buruzko kongreso bat moldatzeko aukeran gaudenik, katalanak bezalatsu, baina bai gutienik, bilerak, ihardunaldiak, asteren bat edo horrelako zerbait.
Arazo honek, Euskal Unibertsitatearen beharra gogorarazten digu. Ez Euskal Herrian kokatua legokeen unibertsitatea, euskal kulturari buruz zuzendu egon behar lukeena baizik, dela historiaz-dela hizkuntzaz dela beste edozenbat disziplinaz. Honek intelektual hazkunde ikaragarria erakarriko iiguke.
Euskal Berdintasuna delakoaren balioa neurtzeko orduko garaia behar da kontutan hartu. Ez ahaztu, Euskal Herrian XV mendearen azkenean edo XVI haseran azaltzen dela "berdindatun" hori. Sasoi haretan ez zegoen beste inongo estatutan berdintasun susmorik ere. Castillan zein Frantzian, kargu publikoak nobleziaren eskuetan zeuden, gutiengo baten aukeran. Gipuzkoan eta Bizkaian, ordea, edonor izan zitekeen.
Edozein modutan, Gipuzkoa eta Bizkaiari buruz behintzat, berriz diot euskal berdintasuna aztertzeko nahita nahi ez behar dela garai haretako giroa ezaqutu. Mendebaleko mundu zibilizatuak ez zuen parekorik lortu Frantziako iraultza arte, XVIII menderarte hain zuzen.
Euskal Herria demokrazia isla bat zen garai haretan. Egiaz, euskal berdintasun batez hitzegin daiteke. Jakina, orduko euskaldunak ere, besteak beste, aingeruak ezik gizonak zirelarik.
Milaka pertsona kalera atera dira larunbatean, Eusko Jaurlaritzari eta Osasun Sailari "konponbide errealak" eskatzeko, Osakidetzaren arazo estrukturalak konpon ditzaten.
Milaka eta milaka lagun elkartu dira larunbat bazkalondoan Iruñean, Baztango Aroztegiaren makroproiektuari aurkakotasuna adierazteko eta maiatzean epaituko dituzten zazpi auzipetuen absoluzioa eskatzeko. Bideoz grabatu dugu amaiera ekitaldiko hitzartzea [albistearen... [+]
Jan-edanean zeuden denak, itxuraz alai, baina baten bat urduri zebilen aperitibo eta aperitifa artean. Bigarrenez jasoko zuen saria, baina eskuetan edukiko zuen lehenbizikoa izango zen. Eta urduri zegoen, oroigarriak bulegora heldu beharra zeukalako, joder. ARGIA Sariak ez dira,... [+]
Gauzak bizi eta azkar aldatzen badira ere, zenbait kontu ez dira aldatzen: Argia Sarien ekitaldia da horietako bat. Horixe esan dio kronikagile honi beharrera etorri den kanpoko kazetari batek, ARGIA asko aldatu dela esatearekin batera, sari-banaketa hasi aurretik. Onerako ari... [+]
Galtzaileen herri ondarea sarean jartzeko erakunde publiko batetik egindako ahaleginagatik, ahots gabeen ahotsa entzuteko aukera emateagatik, eta batez ere, Nafarroak aitzindari izaten segi dezan oroimen historikoa berreskuratzeko bidean, Interneteko Argia Saria Nafarroako... [+]
Sei sari banatu ditugu aurten: ikus-entzunezko saria EITB Kultura telebista saioari eman zaio, prentsako saria Irutxuloko Hitza Donostiako hedabideari, entzunezko saria BaDa!bil podcastari, interneteko saria Oroibidea bilatzaileari eta komunikazio kanpaina onenaren saria Altxa... [+]
Onintza Irureta Azkunek egin du hitzartzea ARGIAko lantaldearen izenean:
"ARGIAko komunitatea osatzen duten milaka lagunetako batek berriki adierazi digu batzuetan ARGIA iluna dela, barruak mugiarazten dizkion albiste gogorrak daudela. Lan ona egiten dugula, baina... [+]
Seme-alabek lehen mugikorra izateko adina atzeratzeko eskolaz eskola egindako lanagatik eta lortutako emaitzengatik, ikastetxeak mugikorrik gabeko arnasgune izateko borrokagatik, kanpaina onenaren Argia Saria guraso elkarteek osaturiko Altxa Burua ekimenarentzat izan da... [+]
Hamabost urteotan gazteenen artean euskara sustatzeko egindako lanagatik eta lortutako arrakastagatik, Merezimenduzko Argia Saria Ene Kantak proiektuarentzat izan da. Saria Nerea Urbizu, Fermin Sarasa eta Jesus Irujok jaso dute.
Entzunezko Argia Saria BaDA!bil podcastak jaso du, Hiru Damatxo ekoiztetxeak ekoitzitakoa, eta Gerediaga elkarteak eta EITBk finantzatutakoa. Podcastak kulturgintzan dabiltzan lau mahaikidez osaturiko bost mahai inguru jaso ditu Durangoko Azokaren bueltan. Saria jaso dute Amets... [+]
Prentsako Argia Saria Irutxuloko Hitza-rentzat izan da, eskuin muturraren igoerari egindako jarraipenagatik eta talde erreakzionarioen benetako aurpegia erakusteko kalean hor egoteagatik. Aurten 20 urte beteko ditu Donostiako hedabideak. Aizpea Aizpurua, Andrea Bosch,... [+]
EITB Kultura telebista saioak jaso du Argia Saria euskal kulturgileen lana bistaratzeagatik, Euskal Herriko txoko guztietako proiektuak telebista publikora ekartzeagatik, eta egiten duten kalitatezko ikus-entzunezkoagatik. Saria Leire Ikaranek eta Kerman Diazek jaso dute, Berde... [+]
Ekimenak erreferendum eskaera egin du eta Shirley Weber estatu idazkariak onartu. Orain, prozesuari jarraipena emateko, 546.000 sinadura lortu behar dituzte datorren uztailerako. Marcus Evansek egin du eskaera.