Pere Portabella Catalunyako Zinegilerik - Garrantzitsuena
Pere Portabella, 1928an Figuerasen jaio zen. 1958az geroztik zinegintzariekin zion. Gaurregun egiten den zine asko P. Portabellaren ikus puntuetatik arras- urruti da. Egun, Printzipatuak duen zinegilerik garrantzitsuena bezala hartzen dute Pere Portabella. Zalantzarik gabe, hauxe duzu bere herriarren zerbitzurako zinelana egiten konprometituenik den pertsona. Aldi berean, lanbide horren mintzaira erabiltzen duelarik, zinematographik mintzaira, alegia.
Portabella gizon kementsu, alai eta molde hausle duzu, katalanez azkar eta garbi mintzatzen dena. Martin Santos eta Txillidaren adiskide; donostiarra zuen emaztea. Egiazko demokraziaz jokatu nahi baitu, politik pluralismoa onartzen du, gizarte sozialista batetara bide delakoan. Ripollet-eko Cine-club 73k eta honen zuzendari Joan Morral-ek; eratu ikastaro batetan, "Umbracle" (1972) haren filma interesparrienetariko bat ikusi ondoren, Portabellarekin hitzegiteko abagunea izan genuen.
«1959an Madrida joan nintzenean hasi ziren ene ibilerak hin zine produktora bat sortu nahi bainuen; Catalunyara etorri nintzen gero, hemen zine egin nahirik. Hona ondorioak:
1959. Carlos Sauraren «Los Golfos».
1960. Marco Ferreriren "El cochecito".
1961. Luis Buñuelen "Viridiana".
Viridiana "aferaren" ondorioak aski ezagunak dira. Hartan jo zuen azkena nere produktorak eta Bardem-enak. 1963an Francesco Rossirekin batera gioigile izan nintzen (Il momento de la veritá). Zenbait gioi idatzi nuen baina ez nuen ardietsi zinemara eramatea. Azkenik egin ditudanak hauk dira:
1966. "No compteu amb els dits".
1968. «Noctura 29». Euskal Herrian ikusia den filma luzea.
Lehen aldi honetan, ordea, ohartu nintzen, zinegile naizenez, ezin zirela elkarrekin taxutu zinema espainola eta zinema kalatana. Bi bide oso desberdin dira. Lehenengoa estatuaren zinema politikan sartzen da, baina estatu honek ez du ezertarako gogoan bere baitan dituen herrien kultur berezitasunak. Beraz, Información y Turismo Ministeritzak ez du katalan zinema bat egiteko politikarik eta ez du katalanera zinean erabiltzeko baimenik ematen».
Zineklubak-eta, maiz erori dira lakio horretan. Aski izan dute Lo sey eta Welles erakusteaz; ez dute eman zine bizi, egiazko komerzialaren eta ohiturik gaudenaren aurkako bat. Burgesia demokraziazale batek aise bereganatuko luke halako zinerna bat. Gizarte fazistek, asko ez izanik ere arbuiatu eginen dute. Interesgarri zaigu Godard-en kasoa, 35 mm-ko filmak egiteari utzi egin baitio, nagusien bideetatik irten nahirik. Esanahi handikoa dateke Godard-en kasoa.
Gainera, gizon bat errespontsablea denean, bere buruarekin errespontsablea izango den zinema bat behar du egin eta, era berean, bizi den gizartearekin errespontsablea datekeena; gainontzekoak panfleto hutsak dira oso estetikoak eta oso politikoak badira ere. Nik irakurleari hauxe eskatuko nioke: jar dadila nere mailan. Nahasketa proiekzioan has ez badadi, gainontzekoa faltsoa dateke.
Ene mintzaira gogorra dela diozu; ikusleari askatasun osoa ematen diodala esango nizuke. Nik errealitatearen zatiak damaizkiot, hark munta eta taxu dezan. Egia da nik ez ditudala zinemaren arau tiadizionalak, ohizkoak errespetatzen. Joan Brossa-ren poemetan bezala munta ohi ditut gauzak. Irudi batek ez du eskatu ohi hurrengua. Ez dut filma taxutzen ideiez irudiz baizik Berez synboloak, irudiak, zinema abstraktoak dira eta, haatik errealitatea jasotzen saiatu da. Zinea irreala bihurtu da, irtenbide faltsoak eman dituelako. Beti gizon bat eta emakume bat dira agertzen eta ia badakigu nola bukatuko den.
Hildo honetatik egin ditut:
1969. "Miró-1937".
1970. "Poetes cataIans". "Vampir" (Llargometratge).
1972. "Umbracle" «Cantants» F. Pi de la Serra, M. Gerena, J. León".
1974. "El Sopar".
1975. "Montserrat Caballé-ri buruz filma bat ari naiz egiten.
Ene ustez, hemen gure gizartean, zinegileak seksual alorrera gehiegi ari dira jotzen eta hau huskeria da. Zuzendariak ez du tranparik egin behar ez soluziorik eman behar. Irudiak eman behar ditu eta utzi ikusleak bere irudimena erabil dezan. Ideoiogiak ez dira nahastuko eta aldatuko, baldin zinegileok zine mintzaira alda ez badezagu.
Horrexegatik jendeak, proletarioak bezala burgesiak, ez dute ulertzen ene zinema. Ez, ez dut uste ulertuko dutenik, ariketa gauzak oro, eskola, zinea, eliza telebista orain daudenen eskuetan dauden bitartean. Orduan bakarrik ukanen dugu zinema berria.
Zinegileak, gainera, bere sasoineko dokumentu bat jaso behar du. Besterik gabe, gaur Euskal Herrian gertatzen ari dena filmatzea, gauza arras interesgarria izango litzateke. Errealitatea interesatzen zait neri, ez estetika. Kultura menderatzailea hautsi egin behar da, egiazko herri kultura egiteko.
Mundu-mailan antifeministak eta arrazistak diren gorroto-diskurtsoak larriki areagotzen ari diren testuinguruan bizi gara. Mundu zabalean sare sozialek zein agenda
politikoek txertatzen dituzte eskuin-muturreko narratibak. Arrazismoa eta antifeminismoa tokian tokiko... [+]
Askotan gertatu izan zait etxetik lanbroari so egon ostean, blai bukatuko dudala jakin arren, aterkirik ez hartzea. Zergatik ote? Beharbada, aterkia hartzeko gogorik eza? Beharbada, bustiko ez naizen itxaropena? Kontuak kontu, ondorioa beti berbera izan da. Esaerak dio, euri... [+]
Gogoan daukat, 16 urterekin, Bergarako epaitegi aurrean egindako euskararen aldeko elkarretaratze batean identifikatu ninduela Ertzaintzak lehen aldiz. Euskal Herrian epaitegiak euskalduntzeko aldarria zilegi zela pentsatzen genuen, baina, orduan ere, faltako zen baimenen bat,... [+]
Zestoako Iraeta auzoko Amilibia baserria eta lurra kolektibizatzeko 100.000 euro batzea falta du Amillubi proiektuak, lehen urte honetan 290.000 euro eskuratu baititu. Biolurrek abiatutako proiektu agroekologiko honek dagoeneko jarri du lurra martxan, sektorearen beharrei... [+]
Forensic Architecture erakundearen ondorioetakoa da hori, ikusita Israelgo Armadak nola antolatu duen Gazaren egungo kontrola. Suntsiketa maila hori bakarrik litzateke Gazaren kontrola segurtatzeko, zeren eta, berez, txikitze maila askoz handiagoa da lurraldearen gainerako... [+]
Tanta hotzak Valentzian eragindako hondamendiak irudi lazgarriak utzi dizkigu; batetik, izan dituen berehalako ondorioengatik, eta, bestetik, nolako etorkizuna datorkigun aurreratu digulako: halako fenomeno klimatiko muturrekoak gero eta ugariagoak eta larriagoak izango direla,... [+]
Nafarroako Energia Planaren eguneraketa oharkabean igaro da. Nafarroako Gobernuak jendaurrean jarri zuen, eta, alegazioak aurkezteko epea amaituta, gobernuko arduradun bakar batek ere ez digu azaldu herritarroi zertan oinarritzen diren bere proposamenak.
Gobernuak aurkeztu... [+]
Azaroaren 26an eta 27an, Langune Euskal Herriko Hizkuntza Industrien Elkarteak eta FUEN Federal Union of European Nationalities erakundeak antolatuta, ‘Hizkuntzen irabazia. Benefits of language industry in the economy’ kongresua egingo da Donostiako Kursaalean. Han... [+]
Azaroaren 23an egingo dute tokiko arbola, fruitondo eta landare ekoizleen azoka. Horrez gain, egitarau oso indartsua prestatu dute 22 arratsaldetik hasita 23 iluntzera arte: bioaniztasunari buruzko mahai-ingurua, sagarrari buruzko mintzaldia, "Nor dabil basoan?"... [+]
Lup izeneko gailuak testuak ahots bihurtzen ditu adimen artifizialari esker. Hainbat hizkuntza bihurtzeko gaitasuna dauka. Teknologia gutxiko gailua da, hain zuzen aurrerapen teknologikoetatik urrun dagoen jendeari balio diezaion. Ikusmen arazoak dituztenentzat sortu eta... [+]
Udan izandako indarkeria kasuen gorakada batetik, eta hainbat gizonezkok mugimendu feministak antolaturiko ekitaldiak boikotatu dituztela bestetik, Bortziriak, Xareta, Azkain, Bertizarana, Malerreka eta Baztango mugimendu feministek, erakunde publikoen konpromiso irmoa exijitu... [+]
Espainiako Defentsa Ministerioaren 6 milioi euroko esleipen publikoak jaso ditu aurten enpresak. Margarita Robles ministroaren arabera, urriaren 7tik ez diote "armarik saldu edo erosi Israelgo Estatuari", baina indarrean zeuden kontratuei eutsi diete. Elbit Systemsek... [+]
Sobietar Batasuna desagertu zenetik errusofobia handituz joan da. NBEko Segurtasun Kontseiluaren 2002ko segurtasun kontzeptua oso argia da, eta planetaren segurtasun eta egonkortasunak AEBei erronka egiteko asmorik ez duen estatuen menpe egon behar dutela adierazten du. AEBei... [+]