Aita Jose Inazio Lasa "Tejlendo Historia" Liburua Laster Argitaratuko Du


2021eko uztailaren 16an
Aita San Jose Inazio Lasa idazleari elkarrizketa
Aita Jose Inazio Lasa "Tejlendo Historia" Liburua Laster Argitaratuko Du
Aita Jose Inazio Lasak Gipuzkoako artxiboak (Oinati, Tolosa eta Donostiakoak) eta eliz-liburuak astindu ditu.
Lan honen fruitu dira historiari buruzko zenbait liburu: "LEGAZPIA"; "MATXIN BENTA - BEIZAMA - NUARBE - URRESTILA - ARATZ ERREKA", (aurten "Pueblos de Guipuzcoa" deritzan saria irabazi duena); "JAUREGUI" artzai-gerrileroaren bizitza (1971garrenean "BASAURI", Euskal Estudioen saria) eta beste lan batzu. "ARANTZAZU" aldizkarian, laster liburu batean bilduko, "Tejiendo historia" deritzan atala idazten du.
-Kontuz! -esan dit- Ez ilza dazu historigile izenik eman! Ez dut unibertsitadean ikasi eta ez naiz gai bat hartu eta xehatu arte aritzen diren ikertzaile horietakoa. Ehiztariaren antzera ibiltzen naiz usoa agertzen bada, harz batatzen diok erbia ateratzen bazaio, hari Era berean, gai interesgarri bat aurkitzen badut, adibidez herri bati buruz, hura aztertzen dut gizon ospetsu batez zarbait azaltzen bazait, honi jarraitzen natzaio.
Horrela gertatu zitzaion Jauregi jeneralaren bizitzaz. Lehenengotik, artzaia zelako hartu zuen kontuan, eta lantxo pare bat egiteko gaia bazuela pentsatu.Gero, han eta hemen datoak hartuz, liburu bat osatu du.
-Ni beti izan naiz kuriosaa. Txikitandik izan dut geure aurrekoen kontuan jakiteko gogoa; horregatik sartu nintzen kondaira gaietan.
-Eta zer aurkitu zenuen hor?
-Oso gauza interesgarririk, baina gutti landurik. Aurreko mendeetan, gure herriaren historiari ez zaio jaramonik egin. Baziren kronikari eta historigile onak, baina ez zuten laguntzarik beren lanak argitaratzeko. Alde batetik zensura pasa beharra: Gipuzkoako Batzarrarena, Nafarroako erregeordetzarena, Gaztelako erregerena... Horretzaz gainera ekonomi arazoa zegoen. Honela, Zaldibia batxilerrak XVIgarren mendeko erdialdean idatzitako lanak, orain berrogei urte argitara dira; Larramendiren "Coreografia guipuzcoana" gure kondaira ezagutzeko oso lan ona, joan zen gizaldian atera zen; Gorosabelen idatziak, hil ondoren azaldu ziren.
Garibayek bere liburuak Amberesen argitara ahal izan zituen, hortan bere diruak xahutuz. Zorte txarragoa izan zuten beste lan batzuk, adibidez, Iñurrigarro frantziskotarrak idatzi zuen Gipuzkoako historiak; hau, Batzarrak onartu zuen, baina argitara gabe, galdu; berdin Itxasondoko Arzubia lizenziatuak idatzitako Loinaztar San Martinen kondaira eta beste zenbait idatzi.
-Garai hartako erakundeek gaizki ikusten ote zituzten kronikalariak?
-Ez, ez da hori. Arazorik gogorrena diruarena zen. Batzarraren dirua behar larriagotan xahutzen zen eta liburuak argitaratzeko ez zen ezer gelditzon. Idazleek berriz, ezin zuten laguntzarik gabe argitara, gastuak haundiak bait ziren eta irakurleak gatti.
-Gaur egun, ba ahal du euskal historigileak laguntzarik?
-Lehen baino gehiago bai, nahiz laguntza eske ibili behar, askotan ezer iritsi gabe. Hontan gehiena egiten duen erakundetarik bat Donostiako "Aurrezki Kutxa Munizipala" da, Gipuzkoako herri gehienen kondaira lanak argitara ditu.
-Lehen Batzarrei buruz zerbait hitzegin dugu. Askotan goratu ohi dira hoien demokrazia eta abar. Zer diozu gauza hontaz ?
-Egia da Euskal Herriko gizarte eta politika erakundea batez ere Gipuzkoa eta Bizkaikoa inguruko herrialdeetakoa baino demokratikoagoa izan dela, demokrazia hori -gaurko ikuspegiz begiratuz gero behintzat- erabatekoa izanez baldin bada ere. Adibidez, herriko agintari izateko beharrezkoa zan ondasunen jabe izatea, "millares" deitzen zutena. Honen arrazoia zera da ezbeharren bat izaten zenean eta, aberatsek bakarrik erantzun zezaketela diruaren aldetik. Badakizu, benetako demokrazia lortzea zaila da.
-Pesimista samar aurkitzen zaitut gizonari buruz...
Ez, ez naiz oso pesimista. Kondairari begiratuz gero, gizona aurrera doala gai askotan ikusiko duzu, baina gizona gizon den bitartean...
- Goazemazu harira. Sarritan aipatzen den beste puntua euskaldun askatasun gogoa da. Zer diozu honi buruz kondairaren ikuspegi batetik?
-Hortan ez dago zalantzarik. 1200garrenean Gipuzkoak Gaztelako erregerekin egin zuen erregebatasunaren ondoren ere, gure probintziak bere askatasuna gorde zuen. Batzarrak Gaztelako erregeareri aginduak ezeztatzeko eskubidea zuen. Gipuzkoarrek ez zuten errege horren menpean soldaduska egin beharrik, Batzarrak bere gudariak zituen, batez ere frantsesengadik defenditzeko. Herri-diruak Batzarrak erabil
Aita Lasak Erraz Jotzen Du Gai Batetik Bestera
-Euskaldunen artean aurkitu dudan berezitasunik nabarmenetakoa kemena da. Kinkarik larrienetan ere euskaldunak badaki aurrera egiten. Hau garbi ikusi nuen, Amerika aldean ibilli nintzenean.
Aita Lasa, apaiz egin eta laster, 1928garrenean, Kubara joan zen eta hamalau urte egin zituen han. Gero, Zaragozan hilabete batzutan egon ondoren Arantzazura itzuli zon. Hemen hauzo maisu izan da hogeita hamabi urtez bere eskuetatik baserrietako haurrak eta Urbiako artzainen seme-alabak pasa dira. Esperientzia honek bultzatu zuen "La ensenanza primaria en Guipuzcoa" idaztera.
Urbiako apaiz ere bera da: artzaien eta mendizaleen laguna. Iaz Gipuzkoako hamazortzi mendi taldeak omenaldi bat eskeini zioten.
-Ni mendirako jaio nintzen ez herri haunditarako, dio mantxinentarrak.
Elixabete Garmendia
1

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakLASA9
PertsonaiazLASA9
EgileezGARMENDIA3Kultura

Azkenak
Migratzaileak delinkuentziarekin lotu eta mugen kontrola areagotzearen alde egin du Pirinio Atlantikoetako prefetak

Espainiako Estatutik Frantziakora “legez kanpoko” gero eta migratzaile gehiago igarotzen direla argudiatuta, mugetako kontrolak indartzea begi onez ikusi du Pirinio Atlantikoetako prefetak. Migratzaileek delitu txikietan “eragin hautemangarria” dutela... [+]


Kanibalismoa bizirauteko

Poloniako Maszycka kobazuloan duela 18.000 urteko arrastoak topatu zituzten XIX. mendearen amaieran. Baina berriki giza hezurrak teknologia berriak erabiliz aztertu eta kanibalismo zantzu garbiak aurkitu dituzte. 

Ez da ikerlan bat ondorio horretara iristen den lehen... [+]


Aliatuen errekorrak

Porzheim (Alemania), 1945eko otsailaren 23a. Iluntzeko zortziak jotzear zirela, hegazkin aliatuak hiria bonbardatzen hasi ziren bonba su-eragileekin. Erasoak sarraski izugarria eragin zuen denbora gutxian. Baina Pforzheimen gertatutakoa itzalean geratu zen, egun batzuk lehenago,... [+]


Zer gertatu da DBH 2n? “Ezohiko bi jaitsiera handi” nabarmendu ditu ebaluazio diagnostikoak zientzia eta gaztelanian

Matematika, zientzia, euskara, gaztelania eta ingelesa konpetentzietan EAEko ikasleek duten maila neurtzen duen ebaluazio diagnostikoaren emaitza festan, 13-14 urteko ikasleek zientzia eta gaztelanian izan duten deskalabrua "zuhurtziaz" gogoetatzeko beharra adierazi... [+]


Eta hemen gaude berriro, erlijioa eskolan

Otsailaren 3an hasi da gure umeak eta gaztetxoak eskoletan aurre-matrikulatzeko garaia, eta urtero bezala gogoratu nahi genizueke zergatik ez zaigun ideia ona iruditzen erlijioan matrikulatzea. Iaz artikula bukatzen genuen esanez “askori idazki hau ezaguna egingo zaizue,... [+]


Donostiako emakume batek salatu du Ertzaintza bere aurka oldartu ostean ZIUan amaitu zuela, konorterik gabe

Emakumearen familiako kideek jarri dute salaketa Bilboko Kolonbiaren kontsulatuan. Otsailaren 1ean jasan zuen erasoa, Donostiako Manterola kaleko diskoteka baten atarian. Hainbat testigantzen arabera, konorterik gabe egon arren berari kolpeka jarraitu zuen ertzain batek.


La Furia. Mimoa eta indarra
“Cascante Euskal Herria bada, zergatik ez dira jotak euskal kultura?”

Ilezko prakak, gerritik oinetaraino, latexa besoetan eta soinean, eta adatsa laranja gori. Horrela aurkeztu du La Furiak bere bosgarren lan luzea: Ultra. Horrek guztiak ederki islatzen du rap abeslariaren apustua: dena eman, bere irizpideen arabera.


Pantailen erabileraren inguruko hausnarketak

Tranbia txiki Arratia Institutuko Guraso Elkartetik pantailen erabileraren inguruko hausnarketa bultzatu nahi dugu ikas komunitatean.

Azkenaldian kezka handia dago ume eta nerabeengan pantailek duten eragina dela eta. Ardura hori etxeko erabileratik eskola eta institutuetako... [+]


Hidrodukto batek zeharkatuko du Aiaraldea?

Petronorrek adierazi du asmoa duela hidrogenoa ekoizteko lantegia abiatzeko Bilboko Portuan eta erregai mota hori Tubacex, Tubos edota Vidrala enpresetara heltzeko, beharrezkoa izango dela hidroduktoa eraikitzea.


Hirigintza araudia malgutu eta etxebizitzen eraikuntza sustatzeko dekretua sinatu du Jaurlaritzak

Etxebizitza berrien promozioak ez atzeratzea da Eusko Jaurlaritzako Gobernu Kontseiluak onartu duen dekretuaren helburu nagusietako bat. Zentzu horretan, udalei "autonomia" gehiago emango diela ziurtatu du Denis Itxaso sailburuak.


2025-02-19 | Nicolas Goñi
Mozambiken kontratatu zituen militarren torturak isilpean gorde ditu Total multinazionalak

Mozambiken gas eremu zabal batean erauzketa prozesu bat martxan ezartzeko prest zen 2020an TotalEnergies enpresa frantsesa, eta gunearen segurtasuna bermatzeko Mozambikeko unitate militar bat kontratatu zuen. Baina Afrikan egitekoa zuen "inoizko inbertsio pribaturik... [+]


Izena duenak badu izena

Bai, bai, holaxe. Ez naiz harago joatera menturatzen. Pleonasmo bat dela? Tautologia bat agian? Baliteke, baina egia-oste deitzen dioten garai honetan, oinarri-oinarrizko egitateak beharrezkoak dira. Begira, bestela, “Ez da ez!” lelo indartsuari. Bagenekien hori... [+]


2025-02-19 | Castillo Suárez
Porcelana Irabia

Baneukan lagun bat Porcelana Irabian lan egin zuena itxi zuten arte, eta jatetxe edo taberna batera joaten ginen aldiro kikara eta plateraren ipurdia begiratzen zituena pieza non egina zegoen jakiteko. Gauza bera egiten dut nik gauza zaharren azoketara joaten naizenetan:... [+]


Eguneraketa berriak daude