Nikolas Alzola eta Jose Luis Lizundia
Euskal kazetaritzaz arduratzen eta mintzatzen zaizkigu
Bataioko eta jatorrizko izen deiturak baino ezagunagoak gertatu zaizkio konbentukoak Nikolas Alzola Gerediagari. "Anai Berriotxoa" deituraz ezagutzen dugu gehienok. Euskal aldizkari guztietan idatzi duela uste dut, baina izenorde desberdinez: "Ozerinjauregi", "Tontorra", "Altzarte", "N. de Cortazar", "Arriurdin", "Bitaño" eta abarrez. Durangaldeko Izurtza herrixkan jaioa dugu. Euskaltzaindiko liburutegia moldatzen laguntzen dio, gaurregun, Alfonso Irigoien liburuzainari.
Jose Luis Lizundia, berriz, Euskaltzaindiko Idazkari-ordekoa dugu. Horretaz gainera, "Gerediaga Elkartea" sortu zuenetarikoa. Elkarte honen idazkari izan da bost urtetan eta lehendakari-ordeko urte betez. "J.L.L." eta "Amaitermin" deituraz idatzi ohi du gehienetan.
Ohizko "Gerediaga" sariez gainera, kazetarientzat jakina, sari egoki bat eratu da aurten Durangoko "IX euskal liburu eta diskoen azoka"n: KIRIKIÑO saria hain zuzen. "Anai Berriotxoa"k izan du burutapen argi hori. Xabier Gereño, Jose Luis Lizundia eta Abel Muniategi izan ziren mahaiko. Sariaren irabazle, berriz, gure "Amatiño" bizkorra.
Ikaragarrizko erasana du gaurregun kazetaritzak. Ez dugu behar bezala alderdi hau zaintzen eta eskertzen. Lan honetaz ohartarazi nahi genuke irekurlea.
ARGIA. Zaharrenari egingo diogu lehen galdera, "Anai Berriotxoa"ri hain zuzen. Gerediaga Elkarteak lehen aldiz jarri du KIRIKIÑO SARIA. Zer helburuak eragin dio?
Euskal kazetaritzari indarra eta laguntza ematearren asmatu genuen KIRIKIÑO SARIA.
Kontuz hasi zaigu hitzegiten "Anai Berriotxoa", euskaldunen ezpalekoa, nonbait. Ea zertxobait gehixeago ateratzen diogun Jose Luis Lizundiari. Zer dela eta jarri diozue KIRIKIÑO izena?
"Anai Berriotxoa", garrantzi haundia duela uste ahal duzu kazetaritzak?
Euskal Herriko kultur eginkizunen artean lehen mailan jartzen dut kazetaritza gaurregun. Telebistarik ez dugun bitartean, hauexek; kazetaritza, irratia, alfabetatzea, ikastolak, sermoigintza.
Denok dakigu garrantzi haundia duela, baina nola betetzen dute gure aldizkariek eginkizun hori, Jose Luis?
Bakoitza bere bideari lotzen zaio. Autobidea eta gurdibidea ez dira berdinak; estrata eta trenbidea ere ez, ordea. Hemen datza, ene ustez, euskal aidizkarien akatsik nabarmenetariko bat: ez dakigu gai bakoitza non argitara behar den. Azterketa sakon eta zuzen baten ondoren FONTESen edo EUSKERAn agertu behar litzatekeen hizkuntzari buruzko gaia, aldizkari arrunt batean erabiltzen dugu lotsa gutxiz. Argibide bat besterik ez da. Pilaka ezar nitzake, zenbait eztabaida garratz eta kazetaritza etika gutxikoak ekarri dituen kalteak adierazteko. Herri bidea, jakintza bidea, iker bidea, giza-politika bidea eta abar, berezi beharra ikusten dut euskal aldizkarietan. Borondatea, euskaltzaletasunezko borondote ona guztiek dute, baina borondate ona ez da aski.
Ez dira punta puntakoak, noski, baina asko ugaldu dira euskal aldizkariak azken urteotan. Jendeak irakurtzen dituela uste ahal duzu, "Anai Berriotxoa"?
HERRIA askok irakurtzen dute baserritar, langile eta ikasien artean, nik beti entzun izan dudanez. Beste horrenbeste gertatzen dela uste dut Nafarroan PRINCIPE DE VIANArekin. ANAITASUNA eta AGURen irakurleak ez dira berdinak izango, noski, ez pentsamenduz eta ez adinez. ZERUKO ARGIA izango da gehien irakurtzen dena hemengo aldean. GOIZ ARGI ere asko irakurtzen omen da, batez ere Gipuzkoan. Kezkatutako eta lanean ari den jendeak irakurtzen ditu, batipat, aldizkariak. Herri xeheak asko irakurtzen ote ditu? Hain euskaldun gutxi izateko nahiko hedatuak dira denak ere. Baina hor dago galdera airean zintzilik: herri xeheak asko irakurtzen ote ditu?
Dena loturik dago, irakurgaiak diren neurrian irakurriko ditu jendeak, noski. Lehengora itzuliaz, zer diozu euskal kazetariez, Jose Luis?
Gauza asko. Bi gauzatxo aipatuko ditut halere. Borondate on izugarria batetik, profesionaltasun eza beldurgarria bestetik. Hala izan ere izango hein haundi batean, kazetaritza-eskola bat ez dugun bitartean. Urtean behin, gutxienez, ikastaro labur batzuk eratu behar lirateke kazetaritzaz. Bigarren, euskara gaia gehiago erabiltzen dugu. Bere alde ona badu, noski gure arazorik larrien eta behinena hizkuntzarena dela irakasten bait digu horrek. Baina kazetariek ezer berri gutxi sortzen dute gai honi buruz, gerra zibiletan ibiltzeko aitzakitzat bakarrik hartzen du zenbaitek euskara gaitzat. Hirugarren, gaien leihatila zabaldu behar da gehiago: hirigintza, kutsadura, herrietako berriak alde askotatik jorratuz, dibulgazio lanak, herria hainbeste arlotan eskolatuz, gure herriaren egoera gogoratzen eta argitzen duten kanpoko gertaerak erabiliz. Ez du etxeko burruketan itotzerik merezi. Bestalde "Herri tregua" bat eskatuko nieke egoera honetan hainbeste merezimendu duten euskal kazetariei. Badiogu denok ere horrenbeste zor Euskal Herriari.
Euskal egunkari baten ametsa ere bada; zer deritzazu "Anai Berriotxoa"?
Ez dut uste, gure astekariak, oraingoz, egunkari bihur daitezkeenik. Bere gogoko aldizkaria aukeratzen du irakurle bakoitzak. Gauzak dauden bezala, ez dut uste, asko ugalduko litzatekeenik irakurlegoa. Geroak esango du gerokoa. Halere itxaropentsu naiz ni. Mamiz eta hizkuntzaz herri xeheari arik eta gehiena hurbildu beharko litzaioke egunkari bat. Sar daitezke, noski, zenbait gai sakon euskara landuagoan, atal berezietan. HERRIA hartuko nuke nik gidaritzat, Euskal Herri guztirako egunkari bat egiteko orduan. Aldizkari guztientzat dago lekua. Jarrai bedi, beraz, bakoitza bere arloa jorratuz, indarrik duen bitartean.
Haserara itzuliaz, Jose Luis, Gerediagak urtero eratu nahi al du kazetari saria?
Urteroko Euskal Liburu eta Disko Azokan sari bat izan zedin, batzordetxo bat izendatu zuen Gerediagaren buruzagitzaren izenean. Alberdi lehendakariak. Nikolas Alzola, Balendin Lasuen, Bitor Kapanaga, Joan Antonio Aroma eta nik osatzen dugu batzorde hori. Datorren urterako ASTARLOA saria izendatu dugu. GARITAONANDIA, ARRESEBEITIA, BELAUSTEGIGOITIA, ITURRITZA sariak eta abar eratuko dira. Gai jakin bati lotuak izango dira. Eskualderen bateko gizon ospetsuren baten ohorez emanen da.
Datorren urtean, ASTARLOA saria, beraz. Esaiguzu "Anai Berriotxoa", zer egin behar dugun sari hori irabazteko?
Astarloaren garaia, bere bizitza, orduko haroa, kultura eta abar jorratu beharko lirateke. Hitz bitan esanik, Astarloaren denborako Euskal Herria; gehiago zehaztuz, orduko kultura. Jarriak ditu Justo Garatek "La Epoca de Astarloa y Moguel" liburuan oinarri batzuk. Baina hau guztia zehaztu gabe dago oraindik.
Atzekoz aurrera ihardun gara, agian. Mahaiko izan zaitugu, Jose Luis, KIRIKIÑO sarian. Zeuk zer diozu aurtengo irabazleez?
Miresgarria dela, uste dut, Amatiñoren lan aspergaitza. Hamaikatxok jotzen dugu laugarren orrialdera ZERUKO ARGIA hartzen dugunean. Kazetari trebe baten gisa, Euskal munduaren ikuspegi zabal bat eskaintzen digula, uste dut, irakurleoi. Agirrebalzategik, berriz, beste mota bateko lana eskaintzen digu.
Honetaz gero jakin nahi genuke, bada, zer sari eman duzuen. Ea datorren urtean, parte hartzea, erabakitzen dugun.
"Kirikiño"ren irudia eman zaio irabazleari. Amatiñok du, Bilboko Larrea irudigileak dohan egina da. Lehen ere beronek egina da, Mañarian, Kirikiñoren monumentua. Eskertzekoa da, beraz, gure irudigilearen oparia.
Zuzpergarri gerta daitezela, idazle guztiontzat, kazetari sariaren bi eratzaile hauen hitzak.
ERRIALDE
Nekazari eta abeltzainentzat Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektoriala (EEBB LPS) irakurtzea etsigarria izan bazen –eta izan zen–, ez pentsa askoz alaiagoa izan denik 2023ko uztailean horri jarritako 4.217 alegazio-egileri emandako erantzunen txostena... [+]
María Chivite lehendakariak esan du kezkatuta dagoela Alemaniatik Volkswagenetik datozen albisteekin, baina aldi berean, konfiantza duela multinazionalak Iruñean duen lantegian, orain arte iragarritako planak betetzen ari direlako.
Sindikatuen ustez, absentismoa ez da arazoa, “baizik eta lan osasunerako araudia errespetatzen ez duen patronala”. Patronalaren jarrera salatzeko baliatu dituzte azaroaren 7an, Bilbon, Confebaskek gai horren inguruan antolatu dituen jardunaldiak.
Ostegun arratsean abiatu da Lurrama, Bidarteko Estian egin den mahai-inguru batekin. Bertan, Korsika eta Euskal Herriaren bilakaera instituzionala jorratu dute. Besteak beste, Peio Dufau diputatua eta Jean René Etxegarai, Euskal Hirigune Elkargoko lehendakaria, bertan... [+]
Kutixik jaialdia
Non: Intxaurrondoko Kultur Etxean, Donostian.
Noiz: Urriaren 26an.
---------------------------------------------
Donostialdean sortutako musika ekimena da Balio Dute, autogestioa zimendu eta lan-tresna gisa hartuta, "musikariak prekario, bakarti eta... [+]
.jpeg)
Garazi Arrula (Tafalla, 1987) eta Iñigo Astiz (Iruñea, 1985) gonbidatu ditu Mikel Ayerbek (Azpeitia, 1980) Idazteaz beste euskal literaturari buruzko elkarrizketa-saioetako bigarrenera. Euskal ipuingintza izan da elkarrizketa saio honen gaia, eta gonbidatuen... [+]
Sendagaien garapena "bizkortzeko, tratamenduak pertsonalizatzeko eta barne-prozesuak optimizatzeko" erabiltzen ari dira adimen artifiziala. Enpresen % 33k erabiltzen du gaixotasunen analisian, eta % 29k sendagaien garapenean eta fabrikazioan.
Laborantza iraunkor eta herrikoiaren hitzordua den Lurrama azokan izanen da Karine Jacquemart, Frantziako Foodwatch elkarteko zuzendaria. Elikadura-eskubidea herritar orori bermatzeko helburuari tiraka, hainbat ekintza bideratzen dabiltza –herritar mobilizazioak, agintari... [+]
Frantziako Estatuko diputatuak eta senatariak ados jarri dira. Orain arte, alokairu turistiko bat alokatzen zutenek etekinen %50 zergapetik kentzeko aukera zuten, urte osoko alokatzaileek, berriz, %30. Lege proposamenak biak hein berdinera ekarriko ditu, hots, %30era.
Lo Que No Te Cuentan De Donosti taldeak mobilizazio berri bat antolatu du datorren astelehenean, hilak 11, Amara Berrin, Kaleko Afari Solidarioak banatzen diren ordu eta leku berean. Hiriko hainbat eragile antifaxista eta antirrazista batzen dituen plataformak... [+]
Gasteizko Errotako (Koroatze) auzoan izan diren manifestazio "anonimoek" kolokan jarri dute auzokoen arteko elkarbizitza. Azalera atera dituzte ere hauetan parte hartu duten partidu politiko batzuen eta beste kide batzuen izaera faxista eta arrazista.
Israelgo armada urria osoan bereziki gogor aritu da Gazako iparraldean, eta egunotan ere azken urteko erasorik gogorrenak egiten ari da bertan, ehunka pertsona hilda, gehien-gehienak zibilak eta tartean hamarnaka ume. Herritarrei Gazako hegoaldera joateko agindua eman diete... [+]
Alfonso Setiey Anitzak elkarteko lehendakariak esan du langile eta informazio falta dagoela, itxaron zerrenda “luzea” dela eta estigmatizazio “handia” dagoela.