"MENDARO TXIRRISTAKA"-ren OMENEZ


2021eko uztailaren 23an
Juanjo Eizagirreri elkarrizketa.

"MENDARO TXIRRISTAKA"-ren OMENEZ
- Jaio zeneko ehun urtehurrena Mendaron
- Bertso-paper Sariketaren arrakasta
Oraintxe datoz juxtu juxtuan ehun urte Eusebio Mugerza –"Mendaro Txirristaka"– jaio zenetik. Gaitzizenak berak dioenez, Mendaron jaioa zen, Kilimon erreka bazterrean jaio ere.
Ehun urtehurren hau dela eta, Mendaroko "Gurutzpe" Elkarteak zenbait saio eratu du haren omenetan, hala hitzaldiak nola bertso-paper sariketa, eta, baita, haren bertso bildumaren aurkezpena ere.
Guzti honetaz Juanjo Eizagirre mendarotarra mintzo zaigu, "Gurutzpe" Elkarteko zuzendarietako bat denez gero.
-Zer eratan sortu zen "Mendaro Txirristaka"ren ehun urtehurrena ospatze hau?
–Aita Zabalak aspaldi zuan Mendaro Txirristakaren bertso liburu bat erdi taxutua. Zenbait eragozpen zela eta ez zuan, ordea, liburu hura argitaratzeko betarik. Nahi eta ezin honetan iritsi zuan Txirristaka bera sortu zeneko ehun urtebetetzea, eta Mendarora etorri zitzaiguan zerbait egin asmoz.
-Ideia Aita Zabalarena ote, beraz?
–Bai. Aita Zabala Mendarora etorri zuan, eta ehun urtehurren hori gogorarazi ziguan. Bai guk pozik haren asmoak ontzat hartu ere. Zer esanik ez, Mendaro herria zorretan dik Txirristakak.
–Zer dela eta zor hori?
–Seme ospetsu baten ehun urtehurrena beti duk, berez, nahiko zor edozein herrirentzat. Baina, horrez gainera, Txirristakak behin eta berriz Mendaro aipatzen dik bere bertsoetan. Ez zuan gero saltzeko bere sorterria. Ez horixe. Kilimon erreka ondoko "panaderokua" errotan jaio zuan, eta bere buruari "Duque del Kilimon" zeritzaan. Jaiotetxeaz badik zenbait bertso:
Zortzi seme ta iru alabak
ziran mundua ekarriak
nere gurasuak Pedro eta Juana
zorionekuak biak
panaderia etxian eta
errotan iru arriak
astuak eta zaldi bikaña
uztarria eta beiak.

Milla zortzireun irurogeita
amalaugarren urtian
ni naiz Mendaron jaio nintzana
Garagartzako partian.
Mutil koxkorra, urtiak zazpi
kunplitu gabe artian
kapellauari meza laguntzen
nion konbentu batian.
-Ez zuan, ordea, Mendaron bizi...
–Ezkongaietan bai, Mendaron gehien bat. Gero Donostian. Mundua ere politto ezagutu zuan. Afrika eta Ameriketan ibili huen. Cuba-ko gerran egon huen, eta Patagoniako puntaraino ere iritsi huen, bertsoetan dioenez, behintzat.
–Zer nolako bertsolaria zen?
–Bertsolaria baino, bertso-paper egilea zuan. Ez huan bat-bateko bertsolaria, lagunartekoa. Bertsoak burutu, idatzi eta "peritik perira" kantatzen eta saltzen zituena baizik. Zabalkunde honetan gizon fina genian.
–Nolatan fina?
–Gizon organizatua alegia. Bere bertso-paper gehienak Errenterian argitara eman zitian, Makazaganeko inprimategian. Bertso-paper guztiek bere erretratua zeramaten aurrekaldean, fetxa eta etxeko zuzenbidea. Baita bertso bakoitzaren doinua ere.
–Hau guzti hau kontutan izan ahal duzue omenezku programa burotzean?
–Jakina. Bi ardatz nagusi izan zetiagu programa prestatzean. Aita Zabalaren liburuaren aurkezpena eta Mendaro Txirristakaren nortasuna bertsolari eta bertso-paper sailtzailea zela, alegia.
–Zer eratan egin duzue ba programa?
–Nolabait esateko, kultur aste delako bat moldatu diagu, bertsolaritzari atxikia erabat.
Hilaren 8an bertsolari saioa izango duk. Ondorengo astean lau hitzaldi eta mahai inguru bat bertsolaritzaren hainbat alderdiri buruz. Hilaren 14ean Aita Zabalaren liburuaren aurkezpena eta Bertso-Paper Sariketaren erabakia.
Hilaren 15ean, berriz, sortu zen egun berberean alegia, Mendaroko lau bertsolarik antzerki gisako aurkezpen bat egingo diate, Txirristakaren bertso-paperak kantatuz, Txirristakak berak egiten zuen bezalaxe. Arratsaldean, azkenik, Antton Valverde, Julen Lekuona eta Xabier Leteren bertso eta kopla zahar eta berrien erakusketa izango duk eta, hain zuzen, egun horretan Txirristakaren bertsoak ere lehendabizikoz sartuko dizkiate beren errepertorioan.
–Bertso-paperen sariketa aipatu duk. Arrakasta handia izan duela aditzera diagu...
–Arraskasta? Bai horixe, inork uste baino handiagoa. Guztira hogeita hamazazpi bertso sorta jaso zetiagu. Zahar nahiz gazte, ipar zein hego aldekoak, hogeita bat bertsolarik hartu diate parte. Mendaroko bertakoak ere, lauren batek bai, behintzat.
–Hire ustetan, zergatik ote hain harrera ona? Sariak onak direlako ala...
–Ez zekiat ba... Guk ez genian horrelako harrerarik espero. Lehen saria 8.000,– ptakoa duk, eta, saritan, 19.000,- pta. guztiz.
Zenbaitek esan dik zergaitik ez dugun izkutuko sariketa egin, aldizkarietan argitara gabekoa alegia. Guk pentsatu izan diagu, ordea, aldizkariren baten agertzea komenigarri zela, gaur egun bertso idatzi eza susmatzen bait dugu.
–Diru laguntzarik izan ahal duzue?
–Elgoibar eta Mutrikuko Udaletxeei eskaribana egin zieagu. Gipuzkoako Aurrezki Kutxak, berriz, 30.000,– pta. eta zabalkundea ordaindu ziguk.
-Mendaro Txirristakarentzat kale bat ere eskatu ote duzuen entzun diagu...
–Bai, Elgoibarko Udaletxeari eskatu ere, Txirristaka Elgoibar aldekoa zuan eta, Garagartzakoa noski.
Mendaro herria osatzen duten Azpilgoeta eta Garagartza hauzoak gertu daude beren seme ospagarri bat ohoratzeko. Administrazioko banaketa bitxiek ez dute gero herri baten nortasuna desegin. Mendarok irauten du, bere seme prestuen baitan. Herri zaletasunak, eta, kasu honetan, bertso zaletasunak aste gogoangarri bat bizi ahal izango du.
KOLDO OLAZABAL
1

GaiezKulturaBertsolaritEkitaldiakOmenaldiak
GaiezKulturaBertsolaritBesteak
PertsonaiazTXIRRISTAK1
EgileezOLAZABAL1Kultura

Azkenak
Elektrizitate kontsumoa geldituta dago Espainiako Estatuan 2004ko mailan

Espainiako Sare Elektrikoak jakinarazi berri du ekaineko elektrizitate kontsumoa zein izan zen Espainiako Estatuan: 19.422 gigawat orduko. Hau da, 2004ko datuaren oso antzekoa: orduan 19.384 gigawat izan ziren.


Bilboko genero-indarkeriagatiko epaiketetan kolore bereizgarriak jartzeko neurria ezabatzea erabaki du EAEko Auzitegi Nagusiak

Emakumeen Aurkako Indarkeriaren Bilboko bi Epaitegiek neurri hori onartu dute. Bilboko epaile dekano Aner Uriartek neurria emakumeak babesteko eta ez birbiktimizatzeko helburuarekin hartu dela esan du, baina Bilboko Abokatuen Elkargoak salatu du kolokan jartzen dituela ikertuen... [+]


Menditik hirira: zer ezkutatzen digu Pirinioetako sendabelar saltzaileen lanak?

XIX. eta XX. mendeetan ohikoa zen hiri nagusietako kaleetan ikustea janzkera tradizional ikusgarria zuten emakume batzuk, sendabelarrak saltzen. Ansotarrak ziren, Aragoiko Ansó ibarrekoak. Erakusketa batek haien historia kontatu digu, eta bide batez azalerazi du atzean... [+]


2024-08-30 | Gedar
Pertsona migratuen deportazioaren alde agertu da Pedro Sanchez

"Migrazio zirkularra" sustatu nahi du PSOEren gobernuak, langile batzuek behin-behineko hainbat lan egiteko migra dezaten Espainiako Estatura, eta gero euren jatorrizko herrialdeetara itzul daitezen.


Talgo erosteko eskaintza kenduko du Ganz MaVag talde hungariarrak

Ganz MaVag-ek adierazi du ez diola uko egiten etorkizunean tren-enpresa erosteko beste eskaintza bat egiteari. Talde hungariarraren ekintzari esker, Talgok eskaintza berriak entzun ditzake.


2024-08-30 | ARGIA
Polio txertaketa igandean hasiko da Gazan

Igandean hasiko dira polio txertaketa egiteko su-etenak, goizeko 6:00etan hasi eta 15:00ak arte. Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) eman du operazioaren berri eta bederatzi egunetan hiru esparrutan emango da: iparraldean, zentroan eta hegoaldean.


Amezketako paper fabrikako langilearen heriotza salatu dute

30 urteko behargina hil da Amezketako (Gipuzkoa) paper fabrikan. Ibarra Argi Lanak enpresak azpikontratatuta zegoen. Elkarretaratzea egin dute ostiralean, 11:00etan, gertatutakoa salatzeko. 2024an hil den 38. langilea dela adierazi du LABek.


2024-08-30 | Axier Lopez
Espainiar eta britainiar kolonialismoaren arrastoak ezabatzen hasi da Trinidad eta Tobago

Karibeko bi irletan kolonialismoaren loriarako dauden monumentu, iker eta izendapenak ezbaian jartzen hasi dira herritarrak eta gobernua. Lehen pausua eman dute agintariek eta erabaki dute herrialdearen armarritik Cristobal Colonen lehen espedizioaren hiru karabelak kentzea.


2024-08-30 | ARGIA
Aurtengo hiru disko on eta gomendagarri

ARGIAko erredakzioak aurtengo zortzi hilabeteotan kaleratu diren diskoen artean hiru hautatu ditu, gomendatzeko.


Eskoletan eduki sexualeko irudi faltsuak zabaltzen ari direla salatu dute Hego Koreako feministek

Neska gazteak agertzen dira irudietan eta Telegram bidez zabaltzen dituzte. Irailaren 1ean kanpaina bat abiatuko dute sare sozialen bidez, gobernuak neurriak hartu ditzan.


Europako Mugikortasun Astea irailaren 16tik 22ra egingo da Iruñean

Iruñeak bat egiten du irailaren 16tik 22ra egingo den Mugikortasunaren Europako Astearekin, mugikortasun iraunkorra eta espazio publiko partekatuari buruzko hausnarketa sustatzeko diseinatutako jardueraz betetako programa batekin. "Konbinatu eta mugitu"... [+]


2024-08-29 | Sustatu
Suitzan diote: Diru publikoa, kode publikoa

Duela aste batzuk Suitzak lege federal aitzindaria onartu du (Europako legedietan aitzindaria), LMETA delakoa, Loi fédérale sur l’utilisation de moyens électroniques pour l’exécution des tâches des autorités frantsesez,... [+]


2024-08-29 | Gedar
Aurrekontuetan aitortutakoa baino are handiagoa da Espainiako Gobernuaren gastu militarra

2022an, urteko aurrekontuan onartutakoa baino %20 handiagoa izan zen inbertsio militarra; 2023an, %30 handiagoa. Europako herrialdeen gastu militarra Gerra Hotzaren amaierakoa baino handiagoa da une honetan.


Eguneraketa berriak daude