JUAN MARI IRIGOIEN


2007ko otsailaren 21ean
Juan Mari Irigoien idazlearekin
JUAN MARI IRIGOIEN
Buruz baino gehiago senaz idazten dut nik
Nere etxeko leihoak askatasun bide ziren
Herria artaldez aldatu nahi ote dugun pentsatzen dut

Norbaitek jakin nahi badu Donostiako Altzan jaioa eta Oiartzunen bizi dena dugu Juan Mari Irigoien.
Ez da euskal letretan lehiatzen den injineru bakarra, ia bakarra bada ere. Ikastolan maixutzan lan egiten duen injineru bakarrenetakoa, ordea, agian.
Ez da makala "Sanse"ko futbolari izan zen mutil hau. "Hutsatik esperantzara" deitu poesiaz sartu du lehen gola poesi sariketan. "Irungo Hiri Saria" irabazi du, 75.000 pesetako saria hain zuzen ere.
Noiz hasi zinen, Juan Maria, idazten?
Hamaika urte nituela idatzi nituen aurreneko poemak. Gaztelaniaz egin nituen. Izan ere, orduan, ez zen ikastolarik. Erdaraz eman nituen, beraz, lehen urratsak. Horrela jarraitu nintzen hemezortzi urte arte edo. Geroztik dena, gutxi bada ere, euskaraz egina dut.
Etenik gabeko segida, izan al da zure lana?
Izaeraz edo eskarmentuz, agian, baina ni izatez "anarkiko" samarra nauzu. Bestela ere nahiko programatuak bagaudela uste dut. Buruz baino gehiago senaz idazten dut nik. Egunero baino, tarteka-marteka, une berezietan, idazte nahiago dut.
Zertan oinarritzen duzu "Hutsatuk esperantzara" deitu poema?
Txikitan, askatasun giro batean bizi izan naiz ni. Nere etxeko lehioak askatasun bide ziren. Nere haur ametsetarako ez nuen etxean oztoporik aurkitu. Irekia zen alderdi guztietatik nere jaioterri, Altza. Hor, zalantzarik gabe, nere askatasun zentzua erruz hazi zen. Baina gero "Colegio" hoietako batean hasi nintzen. Hezketa estu bat jasan behar izan nuen han. Halere seguru sentitzen nuen nere burua une honetan. Ni "hipersensiblea" naiz gainera. Zer sentiko duzu, bada? Hutsune haundi bat. Eragin gehiago ere badira, gun pentsatzen dut, baina beste artalderen batean sartuz, alegia. Eta, jakina, gu geu artzai izanaz, ez noa nere bizitza kontatzera. Hutsune haundi bat nioen, bai... Bapatean mundua hankaz gora jarri balute bezala. Nere dogmak dogmakeria bihurtu ziren, eta gizona zulo haundi batean bilakatu. Baina ez nintzen hor geratu. Bizitzeak merezi duela deritzat. Esperientzia baikorrak sortzen dira eskarmentu ezezkor horren ondotik. Honek, berriz, esperantzarako bidean jartzen nau. Zer nahi duzu...?
Herrikoia al da zure poesia?
Beste galdera bat egin nahi dizut erantzun baino lehen: zer esan nahi du "herrikoiak"? Gaur hitz asko egiten dugu Herriaren izenean. Herria, berriz, mutu. Nik ezin dut herriaren izenean hitzik egin. Ni herritarra naiz, baina ni ez naiz herria. Herria teoria mailan jainkotu egin dugu, baina errealidadean bost axola Herria gurekin konforme ez dagoenean. Herria artaldez aldatu ote nahi du noski. Dogma berriak jarraitzen zaizkie lehengo Eliza eta dogmei. Sloganak, manipulazioa, dogmakeria. Gaur denok dugu arrazoi eta trikuaren antzera geuron larru zorroan biltzen gara. Zail egiten zaigu elkarrizketa. Eta hau beharrezkoa iruditzen zait.
Badirudi pesimista zarela.
Neretzat, bizitza ez da lerro zuzen bat, ezta zirkulo bat ere. Neretzat bizitza espiral bat da. Gizonaren mugak gaindituak izango direla horregatik pentsatzen dut Ezin naiteke pesimista izan, beraz
Zer eman dizu sariketa irabazteak?
Poz haundi bat, konfiantza. Baina ez dut uste horrek, funtsean, nere izaera aldatu duenik.
Sariketaz ari garenez gero, zer egiteko dute euskal sariketek?
Zer esanik eta zer adieraztekorik baduela uste izaten du idazten ari denak. Komunikazio horretara iritsiko bada jendeak irakurri egin behar du. Jendeak irakurriko badu, berriz, liburuak argitara behar dira. Hauxe da neretzat sariketek duten zeregin bikaina: idazle berriak sor eta beroien idazlanak argitara.
Zer iritzitan duzu gaurko euskal literatura?
Ni ez naiz kritikoa. Halere zertxobait esatera behartua nago hasera ez zaitezen. Landu gabe dagoela uste dut euskal prosa, hori asteko. Baina, izenik aipatu gabe, bada horretan lanean zintzo ari denik. Poesia, berriz, landuagoa iruditzen zait, euskal literaturaren alderdirik landuena. Ikusten duzunez ez naiz oso zehatza. Hain zuzen, kritika alorrean, zeregin haundia dago. Kritika zehatz baten beharrean gara.
Entzun dudanez baduzu libururen bat ere idatzia.
Badut bai, poema hauen aurretik, nobela bat egina. Argitaldari baten eskuetan jarria dut. Ikusiko dugu. Badut beste nobela bat ere buruan. Gizon baten bizitzako gorabeherak agertu nahi nituzke giro estu eta dogmatiko hau oinarritzat harturik. Ea noiz hasten naizen...
Juan Marik ez luke gaurregur gurpil presatiak azpian harapatzerik nahi. Halere presaka dabil Juan Mari. Zai dauzka ikastolako haurrak. Hor zerbitzatuko duela uste du Herria, une honetan, ondoen Ikastolako kaiolak bahitu du askatasuna maite duen Juan Mari.
Badute haurrek irudimena. Ez dugu uste Oiartzungo haurrek irudimena antzutuko diotenik Juan Mariri. Lan oparoa eta joria eman diezalola Euskal Herriari Altzako poeta berri honek.
ERRIALDE
Joan Mari Irigoien
1

Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\IRIGOIEN1
Pertsonaiaz\IRIGOIEN1
Egileez\HERRIALDE1\Kultura

Azkenak
Orkatz Gallastegi preso politikoak EPPK utzi du

Berangoko euskal preso politikoa Zaballako espetxean dago gaur egun eta bertatik helarazitako idazkian Euskal Preso Politikoen Kolektiboa utzi duela iragarri du.


2024-12-24 | Julene Flamarique
Airearen kutsadurak 1.270 heriotza eragin zituen 2022an EAEn, Europako Ingurumen Agentziaren arabera

NO2 eta PM2.5 partikulak bezalako kutsatzaileei aurre egiteko hobekuntza planik ez dagoela salatu du Ekologistak Martxan elkarteak. Trafikoa murriztea eta airearen kalitatea hobetzeko alternatiba jasangarriak lehenestea galdegin du.


Turkiak 120 argitalpen kurdu debekatu ditu azken hiru asteetan

Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.


Garraio publikoa doan izango da 12 urtez azpikoentzat, duela bi urte bideragarria ez bazen ere

Garraio publikoak erdi prezioan jarraituko du datorren urtean ere, Espainiako Gobernuak bere hobarien parteari eutsiko diola iragarri ostean.


Amaya Zabarte zauritu zuten ertzainen arduradunak identifikatu nahi ditu epaileak

Realaren eta PSGren arteko futbol partidu batean larri zauritu zuten zalearen kasuan, epaileak onartu du familiaren abokatuek egun hartako bideo irudi guztietara sarbidea izatea. Oldarraldian parte hartu zuten ertzain taldeetako arduradunak identifikatzeko ikerketa ere eskatu du.


Santa Klausen ejertzito antikapitalista

Kopenhage, 1974ko abenduaren 18a. Eguerdiko hamabietan ferry bat iritsi zen portura eta bertatik 100 Santa Klaus inguruz osatutako taldea lehorreratu zen. Antzara erraldoi bat zeramaten haiekin. Asmoa “Troiako antzara” moduko bat egitea zen, eta, hirira iristean,... [+]


Eski estazioetako festibaletan kutsadurak goia jotzen du

Elur faltak eski estazio ugari kinka txarrean jarri ditu, klima larrialdiaren ondorioz. Baina paisaiari eta naturari ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko batzuen logikak hor jarraitzen du, eta goi mendietan musika festibal erraldoi eta garestiak antolatzea da azken... [+]


2024-12-23 | Estitxu Eizagirre
Jaurlaritzak onartu duen planaren aurka mobilizatu da EH Bizirik
“Egungo eredu kapitalista gainditzea ezinbestekoa da larrialdi ekologiko eta energetikoari aterabide bat aurkitzeko”

Gizartean gatazka sortzen duten proiektuak jai bezperetan onartzeko ohiturari jarraituz, abenduaren 20an onartu du Eusko Jaurlaritzak Energia Berriztagarrien Lurralde Plan Sektorialaren "behin behineko bertsioa". EH Bizirik-ek elkarretaratzea egin du Jaurlaritzaren... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Hiru lagunek osatutako lehendakaritza izango du Seaskak

Erik Etxartek, Sophie Layusek eta Antton Etxeberrik osatutako lehendakaritzak ordezkatuko du Peio Jorajuria, 2019tik Seaskako lehendakari dena.


2024-12-23 | Julene Flamarique
Vidalina Morales, nekazaria eta ekintzailea
“Kaleetan gerra tankeak ikustea normalizatu dugu, gerran egon gabe ere”

Santa Marta komunitateko (El Salvador) ADES Garapen Ekonomiko eta Sozialerako Elkarteko presidentea da Vidalina Morales. “Rol horretatik harago, ingurumen ekintzailea ere banaiz, giza eskubideen defendatzailea eta emakume baserritarra; hainbat urtez borrokan egon diren... [+]


2024-12-23 | Julene Flamarique
Emakumeak nola bortxatu aholkuak partekatzeko 70.000 partaideko Telegram kanal bat atzeman dute Alemanian

Mundu osoko 70.000 gizonek baino gehiagok hartzen dute parte emakumeak nola drogatu eta bortxatu hitz egiteko txat-talde batean. Alemaniako ARD irrati publikoko bi kazetarik egin dute ikerketa urtebetez eta erakutsi dute kasu batzuetan biktimak bikotekideak, arrebak eta amak... [+]


2024-12-23 | Ahotsa.info
“HTX-k bukatzen du bere zikloa, baina oraindik daude borrokatzeko eta aldarrikatzeko motiboak”

HTX ROCK jaialdiaren azken-aurreko edizioa izanen da abenduaren 28an, eta Atarrabiako herrian ospatuko den azkenekoa, alegia.


Hegoaldean 222 milioi euro gastatu dira Espainiako Loterian, sarietan jasotakoa baino bost bider gehiago

Gabonetako Loteriaren datuak eman berri ditu Espainiako Gobernuaren menpeko Estatuko Loteriak eta Apustuak elkarteak. Horien arabera, Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan batez beste 84,33 euro gastatu ditu herritar bakoitzak, eta nafarrek, berriz, 53,38 euro, EiTBn irakur daitekeenez... [+]


2024-12-23 | ARGIA
Zaballako espetxeko funtzionarioek “ezkutuko greba” hasi dutela salatu dute zenbait presok

Hainbat euskal presok salatu duenez, Zaballako espetxezainek "ezkutuko greba" hasi dute, haien erdiak gaixotasun baja hartuta. "Ezkutuko greba honen bitartez, 'zerbitzuaren gabeziak' salatzea dute helburu, baina benetako greba bati ekin ez, eta preso... [+]


Eguneraketa berriak daude