JUAN MARI IRIGOIEN


2007ko otsailaren 21an
Juan Mari Irigoien idazlearekin
JUAN MARI IRIGOIEN
Buruz baino gehiago senaz idazten dut nik
Nere etxeko leihoak askatasun bide ziren
Herria artaldez aldatu nahi ote dugun pentsatzen dut

Norbaitek jakin nahi badu Donostiako Altzan jaioa eta Oiartzunen bizi dena dugu Juan Mari Irigoien.
Ez da euskal letretan lehiatzen den injineru bakarra, ia bakarra bada ere. Ikastolan maixutzan lan egiten duen injineru bakarrenetakoa, ordea, agian.
Ez da makala "Sanse"ko futbolari izan zen mutil hau. "Hutsatik esperantzara" deitu poesiaz sartu du lehen gola poesi sariketan. "Irungo Hiri Saria" irabazi du, 75.000 pesetako saria hain zuzen ere.
Noiz hasi zinen, Juan Maria, idazten?
Hamaika urte nituela idatzi nituen aurreneko poemak. Gaztelaniaz egin nituen. Izan ere, orduan, ez zen ikastolarik. Erdaraz eman nituen, beraz, lehen urratsak. Horrela jarraitu nintzen hemezortzi urte arte edo. Geroztik dena, gutxi bada ere, euskaraz egina dut.
Etenik gabeko segida, izan al da zure lana?
Izaeraz edo eskarmentuz, agian, baina ni izatez "anarkiko" samarra nauzu. Bestela ere nahiko programatuak bagaudela uste dut. Buruz baino gehiago senaz idazten dut nik. Egunero baino, tarteka-marteka, une berezietan, idazte nahiago dut.
Zertan oinarritzen duzu "Hutsatuk esperantzara" deitu poema?
Txikitan, askatasun giro batean bizi izan naiz ni. Nere etxeko lehioak askatasun bide ziren. Nere haur ametsetarako ez nuen etxean oztoporik aurkitu. Irekia zen alderdi guztietatik nere jaioterri, Altza. Hor, zalantzarik gabe, nere askatasun zentzua erruz hazi zen. Baina gero "Colegio" hoietako batean hasi nintzen. Hezketa estu bat jasan behar izan nuen han. Halere seguru sentitzen nuen nere burua une honetan. Ni "hipersensiblea" naiz gainera. Zer sentiko duzu, bada? Hutsune haundi bat. Eragin gehiago ere badira, gun pentsatzen dut, baina beste artalderen batean sartuz, alegia. Eta, jakina, gu geu artzai izanaz, ez noa nere bizitza kontatzera. Hutsune haundi bat nioen, bai... Bapatean mundua hankaz gora jarri balute bezala. Nere dogmak dogmakeria bihurtu ziren, eta gizona zulo haundi batean bilakatu. Baina ez nintzen hor geratu. Bizitzeak merezi duela deritzat. Esperientzia baikorrak sortzen dira eskarmentu ezezkor horren ondotik. Honek, berriz, esperantzarako bidean jartzen nau. Zer nahi duzu...?
Herrikoia al da zure poesia?
Beste galdera bat egin nahi dizut erantzun baino lehen: zer esan nahi du "herrikoiak"? Gaur hitz asko egiten dugu Herriaren izenean. Herria, berriz, mutu. Nik ezin dut herriaren izenean hitzik egin. Ni herritarra naiz, baina ni ez naiz herria. Herria teoria mailan jainkotu egin dugu, baina errealidadean bost axola Herria gurekin konforme ez dagoenean. Herria artaldez aldatu ote nahi du noski. Dogma berriak jarraitzen zaizkie lehengo Eliza eta dogmei. Sloganak, manipulazioa, dogmakeria. Gaur denok dugu arrazoi eta trikuaren antzera geuron larru zorroan biltzen gara. Zail egiten zaigu elkarrizketa. Eta hau beharrezkoa iruditzen zait.
Badirudi pesimista zarela.
Neretzat, bizitza ez da lerro zuzen bat, ezta zirkulo bat ere. Neretzat bizitza espiral bat da. Gizonaren mugak gaindituak izango direla horregatik pentsatzen dut Ezin naiteke pesimista izan, beraz
Zer eman dizu sariketa irabazteak?
Poz haundi bat, konfiantza. Baina ez dut uste horrek, funtsean, nere izaera aldatu duenik.
Sariketaz ari garenez gero, zer egiteko dute euskal sariketek?
Zer esanik eta zer adieraztekorik baduela uste izaten du idazten ari denak. Komunikazio horretara iritsiko bada jendeak irakurri egin behar du. Jendeak irakurriko badu, berriz, liburuak argitara behar dira. Hauxe da neretzat sariketek duten zeregin bikaina: idazle berriak sor eta beroien idazlanak argitara.
Zer iritzitan duzu gaurko euskal literatura?
Ni ez naiz kritikoa. Halere zertxobait esatera behartua nago hasera ez zaitezen. Landu gabe dagoela uste dut euskal prosa, hori asteko. Baina, izenik aipatu gabe, bada horretan lanean zintzo ari denik. Poesia, berriz, landuagoa iruditzen zait, euskal literaturaren alderdirik landuena. Ikusten duzunez ez naiz oso zehatza. Hain zuzen, kritika alorrean, zeregin haundia dago. Kritika zehatz baten beharrean gara.
Entzun dudanez baduzu libururen bat ere idatzia.
Badut bai, poema hauen aurretik, nobela bat egina. Argitaldari baten eskuetan jarria dut. Ikusiko dugu. Badut beste nobela bat ere buruan. Gizon baten bizitzako gorabeherak agertu nahi nituzke giro estu eta dogmatiko hau oinarritzat harturik. Ea noiz hasten naizen...
Juan Marik ez luke gaurregur gurpil presatiak azpian harapatzerik nahi. Halere presaka dabil Juan Mari. Zai dauzka ikastolako haurrak. Hor zerbitzatuko duela uste du Herria, une honetan, ondoen Ikastolako kaiolak bahitu du askatasuna maite duen Juan Mari.
Badute haurrek irudimena. Ez dugu uste Oiartzungo haurrek irudimena antzutuko diotenik Juan Mariri. Lan oparoa eta joria eman diezalola Euskal Herriari Altzako poeta berri honek.
ERRIALDE
Joan Mari Irigoien
1

Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\IRIGOIEN1
Pertsonaiaz\IRIGOIEN1
Egileez\HERRIALDE1\Kultura

Azkenak
2024-08-14 | ARGIA
Israelek preso palestinarrak erabiltzen ditu tunelak eta eraikinak miatzeko

"Gure bizitzak haienak baino garrantzitsuagoak dira", esan dio Israelgo armadako soldadu batek Israelgo komunikabide bati.


2024-08-14 | Kanaldude
EuskarAbentura: gazteen paregabeko espedizioa

Joan den uztailean, hilabete batez, 127 gaztek 400 kilometroko espedizioa oinez egin dute Euskal Herrian gaindi. Abenturazale haiek Jzioquitarrak deitzen dira eta 30 egunez, 27 herri bisitatu eta hainbat euskal eragile ezagutu dituzte. Aurten, EuskarAbenturako helburuak aise... [+]


Ostalaritza patronalak Gipuzkoako txosnei TicketBai ezartzea eskatu dio Aldundiari

EAEko hiru hiriburuetan udako jaiak ospatzearekin batera, etorri dira, berriz ere, ostalaritzako patronalaren kexuak jai herrikoien aurka. Gipuzkoako Ostalaritzaren elkarteak Gipuzkoako Foru Aldundiari eskatu dio Arabakoaren bidea jarraitzeko, eta txosnei eta kale saltzaileei... [+]


Palestinaren alde mobilizatuko dira Bilboko Aste Nagusian

Palestinarekin Elkartasuna ekimenak antolatu du Aste Nagusian Israel borrokatu lelopean. Bilboko Aste Nagusiaren bezperan, ostiralean, 19:00etan, egingo dute mobilizazioa.


Pablo Gonzalez espioitzagatik ikertzen jarraituko du Poloniak

Poloniako Fiskaltza Nazionaleko bozeramaileak adierazi du euskal kazetaria oraindik formalki akusatu ez badute ere, “legearen arabera auzi-ihesean akusatua” izan daitekeela. Gonzalez preso trukean sartzeko erabakia Washingtonetik etorri zen, baina Poloniako zerbitzu... [+]


Juan Luis Goenaga artista zendu da, 74 urterekin

Donostian jaioa, urte mordoxka bat Alkizan eman zituen bizitzen, baserri batean. Inguratzen zuen naturak lilura sortzen zion. Margolari gisa egin da ezagun, nagusiki.


Ibilbide dekolonialak (I)
Donostia: non gogoa, han ezpata


2024-08-14 | Mikel Aramendi
Israel, Iran eta bi elefanteak

Hamasen erasoaren ezohiko muntak, eta Israelgo gerra-kabineteak hari emandako erantzunaren desmasiak zerikusi zuzena dute ondorio geopolitikoen sakonerarekin. Ekialde Ertainean eta nazioarteko aliantzetan aldaketak eragin ditu genozidioak: Israelek zer irabazi eta galdu du?... [+]


Musk amen-omenka, trumpismoa besarkatzen

Munduko bigarren gizonik aberatsena, Elon Musk, gezurrak eta mezu sektarioak hedatzen, propaganda egiten ari zaio Donald Trumpi, inkestek gero eta gehiagotan diotenean Kamala Harris izango dela AEBetako hurrengo presidentea.


Grezian piztutako suteek hildako bat eta 50.000 pertsona ebakuatu baino gehiago eragin dituzte

Gutxienez 10.000 hektarea kiskali dira Atenasetik gertu, eta dozenaka etxe eta enpresa kiskali dira, EFEk jaso duenez. Greziako Gobernuak suteei aurre egiteko laguntza eskatu dio Europar Batasunari.


Hamar gizon atxilotu dituzte asteburuan, emakumeen aurkako indarkeria egotzita

Zortzi pertsona atxilotu dituzte Nafarroan, beste biak, berriz, Gasteizen. Horrez gain, Algortako Portu Zaharreko jaietan gertatutako sexu eraso bat salatzeko elkarretaratzea egin dute, astelehenean.


Arantxa Orbegozo 'Txitxi'
“Niretzako bidaiarik politenak mantso doazenak dira”

Zirrara eta pasioaren eroale da Arantxa Orbegozo Txitxi (Tolosa, 1962). Bizitza darama eskuetan eta hura eskaintzen dio zuzentzen zaion edonori. Atleta izan da, txirrindularia, eta bere buruari proposatu dizkion beste hainbat diziplinatan aritua. Hala eta guztiz ere, benetan... [+]


Paquita Bretos Andueza zendu da, mendizale aitzindari eta antifrankista

96 urterekin eman du azken hatsa. Nafarroa Garaian zein Euskal Herri osoan, mendizaletasunaren aitzindarietako bat izan zen, Angel Oloron senarrarekin batera.


2024-08-13 | Euskal Irratiak
Aitor Elexpuru: “Larhunen ez dugu gehiago eraiki dadin nahi, baizik dagoena hobe kudeatua izatea”

Abuztu hasierarekin batera, bero, idorte eta su arriskuak altuak dira mendiguneetan. Arriskuen murrizteko nahian, 2021tik, Lapurdi eta Nafarroako mendigunea osatzen duten hiriek zonbait protokolo eta konbentziotan elkartu dira, mugaz gaindi. Horien artean, “Gure... [+]


Eguneraketa berriak daude