JUAN MARI IRIGOIEN


2007ko otsailaren 21ean
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Juan Mari Irigoien idazlearekin
JUAN MARI IRIGOIEN
Buruz baino gehiago senaz idazten dut nik
Nere etxeko leihoak askatasun bide ziren
Herria artaldez aldatu nahi ote dugun pentsatzen dut

Norbaitek jakin nahi badu Donostiako Altzan jaioa eta Oiartzunen bizi dena dugu Juan Mari Irigoien.
Ez da euskal letretan lehiatzen den injineru bakarra, ia bakarra bada ere. Ikastolan maixutzan lan egiten duen injineru bakarrenetakoa, ordea, agian.
Ez da makala "Sanse"ko futbolari izan zen mutil hau. "Hutsatik esperantzara" deitu poesiaz sartu du lehen gola poesi sariketan. "Irungo Hiri Saria" irabazi du, 75.000 pesetako saria hain zuzen ere.
Noiz hasi zinen, Juan Maria, idazten?
Hamaika urte nituela idatzi nituen aurreneko poemak. Gaztelaniaz egin nituen. Izan ere, orduan, ez zen ikastolarik. Erdaraz eman nituen, beraz, lehen urratsak. Horrela jarraitu nintzen hemezortzi urte arte edo. Geroztik dena, gutxi bada ere, euskaraz egina dut.
Etenik gabeko segida, izan al da zure lana?
Izaeraz edo eskarmentuz, agian, baina ni izatez "anarkiko" samarra nauzu. Bestela ere nahiko programatuak bagaudela uste dut. Buruz baino gehiago senaz idazten dut nik. Egunero baino, tarteka-marteka, une berezietan, idazte nahiago dut.
Zertan oinarritzen duzu "Hutsatuk esperantzara" deitu poema?
Txikitan, askatasun giro batean bizi izan naiz ni. Nere etxeko lehioak askatasun bide ziren. Nere haur ametsetarako ez nuen etxean oztoporik aurkitu. Irekia zen alderdi guztietatik nere jaioterri, Altza. Hor, zalantzarik gabe, nere askatasun zentzua erruz hazi zen. Baina gero "Colegio" hoietako batean hasi nintzen. Hezketa estu bat jasan behar izan nuen han. Halere seguru sentitzen nuen nere burua une honetan. Ni "hipersensiblea" naiz gainera. Zer sentiko duzu, bada? Hutsune haundi bat. Eragin gehiago ere badira, gun pentsatzen dut, baina beste artalderen batean sartuz, alegia. Eta, jakina, gu geu artzai izanaz, ez noa nere bizitza kontatzera. Hutsune haundi bat nioen, bai... Bapatean mundua hankaz gora jarri balute bezala. Nere dogmak dogmakeria bihurtu ziren, eta gizona zulo haundi batean bilakatu. Baina ez nintzen hor geratu. Bizitzeak merezi duela deritzat. Esperientzia baikorrak sortzen dira eskarmentu ezezkor horren ondotik. Honek, berriz, esperantzarako bidean jartzen nau. Zer nahi duzu...?
Herrikoia al da zure poesia?
Beste galdera bat egin nahi dizut erantzun baino lehen: zer esan nahi du "herrikoiak"? Gaur hitz asko egiten dugu Herriaren izenean. Herria, berriz, mutu. Nik ezin dut herriaren izenean hitzik egin. Ni herritarra naiz, baina ni ez naiz herria. Herria teoria mailan jainkotu egin dugu, baina errealidadean bost axola Herria gurekin konforme ez dagoenean. Herria artaldez aldatu ote nahi du noski. Dogma berriak jarraitzen zaizkie lehengo Eliza eta dogmei. Sloganak, manipulazioa, dogmakeria. Gaur denok dugu arrazoi eta trikuaren antzera geuron larru zorroan biltzen gara. Zail egiten zaigu elkarrizketa. Eta hau beharrezkoa iruditzen zait.
Badirudi pesimista zarela.
Neretzat, bizitza ez da lerro zuzen bat, ezta zirkulo bat ere. Neretzat bizitza espiral bat da. Gizonaren mugak gaindituak izango direla horregatik pentsatzen dut Ezin naiteke pesimista izan, beraz
Zer eman dizu sariketa irabazteak?
Poz haundi bat, konfiantza. Baina ez dut uste horrek, funtsean, nere izaera aldatu duenik.
Sariketaz ari garenez gero, zer egiteko dute euskal sariketek?
Zer esanik eta zer adieraztekorik baduela uste izaten du idazten ari denak. Komunikazio horretara iritsiko bada jendeak irakurri egin behar du. Jendeak irakurriko badu, berriz, liburuak argitara behar dira. Hauxe da neretzat sariketek duten zeregin bikaina: idazle berriak sor eta beroien idazlanak argitara.
Zer iritzitan duzu gaurko euskal literatura?
Ni ez naiz kritikoa. Halere zertxobait esatera behartua nago hasera ez zaitezen. Landu gabe dagoela uste dut euskal prosa, hori asteko. Baina, izenik aipatu gabe, bada horretan lanean zintzo ari denik. Poesia, berriz, landuagoa iruditzen zait, euskal literaturaren alderdirik landuena. Ikusten duzunez ez naiz oso zehatza. Hain zuzen, kritika alorrean, zeregin haundia dago. Kritika zehatz baten beharrean gara.
Entzun dudanez baduzu libururen bat ere idatzia.
Badut bai, poema hauen aurretik, nobela bat egina. Argitaldari baten eskuetan jarria dut. Ikusiko dugu. Badut beste nobela bat ere buruan. Gizon baten bizitzako gorabeherak agertu nahi nituzke giro estu eta dogmatiko hau oinarritzat harturik. Ea noiz hasten naizen...
Juan Marik ez luke gaurregur gurpil presatiak azpian harapatzerik nahi. Halere presaka dabil Juan Mari. Zai dauzka ikastolako haurrak. Hor zerbitzatuko duela uste du Herria, une honetan, ondoen Ikastolako kaiolak bahitu du askatasuna maite duen Juan Mari.
Badute haurrek irudimena. Ez dugu uste Oiartzungo haurrek irudimena antzutuko diotenik Juan Mariri. Lan oparoa eta joria eman diezalola Euskal Herriari Altzako poeta berri honek.
ERRIALDE
Joan Mari Irigoien
1

Gaiez\Kultura\Literatura\Idazleak\IRIGOIEN1
Pertsonaiaz\IRIGOIEN1
Egileez\HERRIALDE1\Kultura

Azkenak
2025-03-12 | Etzi.pm
Zerocalcare: “Nire bihotza taupaka jartzen duen ezer ez da existitzen jada”

SCk Zerocalcareri egindako galdera sorta eta honen erantzunak, jarraian.


EUSKAL HERRIKO TORTURATUEN SAREA
“Milaka gara tortura sufritu dugunak eta hamarkadatan isilaraziak egon gara”

MARTA PIKAZA GARAIGORTA (Laudio, 1968) Euskal Herriko Torturatuen Sareko kideak eta eskualdeko beste torturatu batzuek ekin diote Aiaraldean ekimena antolatzeari. Egingo dituzten urratsak eta helburuak azaldu dituzte.


Hernaniko natur eremuen sarea osatu dute ikasleek eurek

Eskola inguruko natur guneak aztertu dituzte Hernaniko Lehen Hezkuntzako bost ikastetxeetako ikasleek. Helburua, bikoitza: klima larrialdiari aurre egiteko eremu horiek identifikatu eta kontserbatzea batetik, eta hezkuntzarako erabiltzea, bestetik. Eskola bakoitzak natur eremu... [+]


Ertzainei urteko soldata gutxienez 4.200 euro igotzea adostu du Jaurlaritzak sindikatu nagusiekin

ERNE, ESAN eta SIPErekin egin du akordioa Eusko Jaurlaritzak 2025-2028 aldirako. Besteak beste, urteko soldatan 4.200 euro gordineko igoera "graduala" izango du ertzain bakoitzak. Sindikatuen iturriek El Diario Vascori azaldu diotenez, akordioarekin Ertzaintza Espainiako... [+]


Bost greba egun berri iragarri dituzte Araba, Bizkaia eta Gipuzkoako hezkuntza publikoan

LABek, STEILASek, ELAk eta CCOOek greba egutegi bateratua aurkeztu dute Bilbon: martxoaren 25, 26 eta 27, eta apirilaren 1 eta 2. Egungo hitzarmenak aldarrikatutako edukietatik urrun kokatzen direla adierazi dute, "bai sukaldearen eta garbiketaren kolektiboan zein... [+]


2025-03-11 | Hala Bedi
Izanen gazte aldizkaria jaio da

Euskal Herriko literatura gaztearen eta idazle hauen topagune bilakatu nahi den proiektu berriaren inguruan hitz egingo dugu gaur.


2025-03-11 | Euskal Irratiak
Daniela Albizu euskaltzale eta abertzaleari plaza bat eskaini diote Urruñan

Larunbatean, martxoaren 8an, Urruñako herriak Daniela Albizu izena ezarri dio herriko etxearen aitzineko plazari, emazte abertzale honen memoria omentzeko.


Gurutzetako Ospitaleko Larrialdiak “kolapsoaren ertzean” daudela salatu du ESK sindikatuak

Barakaldoko ospitaleko larrialdi zerbitzuan sufritzen ari diren "saturazioa larria" dela ohartarazi du sindikatuak. Pazienteak korridoreetan artatu dituztela eta krisia kudeatzeko "behar adina langile" ez dagoela salatu du. Errealitate horren aurrean... [+]


2025-03-11 | Estitxu Eizagirre
Makroeolikoez hitzaldia Andoainen eta egunpasa Aranon
Komunitatean hitz egin eta kultura sortu, haize-erroten aurrean

Komunitatea bildu, pilpilean dauden gaiez hitz egin, informazioa trukatu eta beste herrien esperientziak ezagutzea da herritar kritikoek egiten duten lehen ekintza, makroeoliko bat herrian jarriko diotela jakiten duenean. Halaxe egingo dute martxoaren 13an Andoainen: mendi... [+]


‘Statu quo’-a mantentzea espero da Groenlandiako hauteskundeetan, Trumpen presiopean

Inkesta gehienen arabera, Inuit Ataqatigiit alderdi ezkertiar independentistaren eta Siumut sozialdemokrataren arteko aliantzak jarraituko du indarrean parlamentuan. Herrialdeko lehen ministro Mute Egedek hauteskundeak aurreratzea proposatu zuen, AEBen "kanpo presioek"... [+]


2025-03-11 | Joan Mari Beloki
Euskal Herria Europa berrian

Ukrainako gudaren amaierak ondorio sakonak ekarriko ditu Europa osora. Europako elite ekonomikoek beren indar guztia jarri dute guda-zelaian eta galdu egin dute. Galtzaileek, elite globalistek, beren egitasmo kuttuna galduko dute, Europako Batasuna, eta Bruselatik europar... [+]


Pablo Gonzálezen aurkako zigor auzibidea itxi du Poloniako Justiziak

Varsoviako Barrutiko Auzitegiak argudiatu du González jada ez dagoela Polonian, eta ezin dutela jakin noiz aterako den Errusiatik. Auzitegiak ez du kazetari nabarniztarraren aurkako bestelako prodezurarik abian jarriko.


2025-03-11 | ARGIA
Euskal Herria antimilitarista dela aldarrikatuko du EH Bilduk apirilaren 20ko Aberri Egunean

Mundua "oso azkar" aldatzen ari dela azaldu du Arnaldo Otegik, militarismorantz eta autoritarismorantz doala, eta norabide horren aurkako jarrera duela koalizio subiranistak.


Duela bost urte baino %155 aldiz arma astun gehiago inportatzen ditu Europak

Ukraina da munduan arma gehien erosten dituen herrialdea; munduko erosketa guztien %8,8. Merkatuaren ia erdia kontrolatzen duena, berriz, AEB dira: Europak erosi dituen armen erdia baino gehiagok jatorri estatubatuarra dute.


Eguneraketa berriak daude