Nafarroako Euskaltzaletasuna


2021eko uztailaren 27an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Joxe Mari Satrustegirekin Nafarroaz, euskaraz...
Nafarroako Euskaltzaletasuna
Joxe Mari Satrustegiren iritziz
Nafarroa dugu gogoan egun hauetan. Nor ez da oroitzen Nafarroaz San Ferminetan bederen?
Odol berokotzat daukagu nafarra euskaldunon artean. Ez da ibili ohi huskeriatan eta berriketan. Dena egin ohi du benetan. Festak ere benetan eta haundikiro ospatu ohi ditu. San Ferminak bezalako arrakastarik ez du beste ezerk gure inguruan. Atzerrian ere ezagunak dira jaiok.
Haundi izan da kondairan eta trebe guduan eta burrukan. Aurten bertan ere ez da berriketakoa izan nekazarien eta langileen arteko giroa. Zarata eta harramar haundiak ateratzan dituzte hango gorabeherek.
Bero nahi genuke nafarra euskaltzaletasunean ere. "Euskal Harrobi" deitu dio Latxaga idazleak Nafarroari. Hor ditugu euskal aztarren zaharrenetakoak. Betiko galduko ote dira?
Euskaltzaletasunaren pultsua hartu nahi diogu geure herri zaharrari. Joxe Mari Satrustegik lagunduko digu horretan.
Nafarroan zer giro?
Nafarroako euskaltzaletasuna erdi hilik egon ondoan, berpizten hasia genuen aspaldi. Giro jatorra sumatzen zen. Ondore onak ere ematen ari zitzaigun. Azken aldi hontan, gauzak aldatu ez badira ere, atzerakada gehiagorekin doaz. Gire hots haundiko harramarrak antzu gelditzen ari ez ote zaizkigun galdetzen dute askok. Denborak esango du.
Iruineko euskararen egoera?
Euskara aspaldi galdutako lurraldea dugu Iruña. Gertakizun honek ondore txarrak ekarri izan dizkio herrietako euskarari. Hiri buruak asko esan nahi du herrialde baten jabetasunean. Gaur, gauzak aldatuz doaz. Iruña da euskaltzaletasun berpizte honen iturburua. Gizon burutsu eta ikasiak buru, goi maila batera jaso nahi da gure hizkuntzaren izen ona eta garrantzia. Zerbait lortzen ere zaizkigu.
Nola izan da hauen jokabidea?
Aspalitik datorren ekintza da. Duela hemezortzi hogei urte entzun zen Nafarroako herrietan lehenbiziko euskararen aldeko deia. Haurrak helburu ala aitzakitzat harturik, haurren sariketak egin ziren. Herriz herri entzun zen garai hartan gure hizkuntza zaharraren aipamen beroa. Mailuz burua jotzea bezala izan zen askorentzat. Diputazioari esker iresti ahal izan zuten zonbaitzuk jokabide ulergaitz hau. Beste batzuek nolabaiteko muzin eginez hartzen dute gauza. Diez de Ulzurrun sendagile jauna eta Aita Murieta euskaltzale estellerrikoa aipatuko ditugu orduko langile porrokatuenen artean. Hamar bat urtetako lana izan zen eta iturri hontara jo beharko du, nahi eta ez, gerra ondoreko gure berpiztearen berri ikasi nahi duenak. Bakoitzari berea.
Eta gero?
Gure diputazioaren borondate ona traba gabekoa genuen orduan. Nafarroako aberastasunik haundienetakoa bezala jotzen ziguten gure euskara eta haurren mailatik, jende jarrien mailara eraman nahi genuen kezka hau. Orduan sortu zen, 1966an alegia, nafar guzien aldizkaria izan nahi zuen "Príncipe de Viana", euskal aldizkaria.
Laguntzaile mordo bati egin zitzaion deia. Gure idazle guzien orria izateko sortu zen eta Nafarroako euskaldun guzien orria bezala. Taldekeria guziak bazterrera utzirik, denek zuten sarrera. Batzale, biltzaile izan nahi zuen. Ez zuen deitutako guziek erantzun. Izen berri asko etorri zitzaigun, beste alde. Oso ekintza aberatsa izan zen. Ezin ukatua.
Eta Ikastolak?
Ikastolen hasera, Nafarroan, ez zen Diputazioaren euskal sailetik sortu. Gizon argi taldetxo batek eskeini zigun, bere ikasbide txalogarria. Gutxitik hasi eta gero-ta gehiagora zihoan Iruñen, eskerrik hoberena zor diegun guraso hauen lana. Traba latzak sotu zitzaizkien, dena esan behar da, euskaltzaletasunaren ikuspegi meharreko gizonen aldetik. Norkeria da, zoritxarrez, gure etsai nagusia. Baina, Jainkoa alde du nunbait gure herriak, eta nahaskeria guzien ondorea ikastola baten ordez ikastola bi izatera heldu ginen. Iruñeko ikastola biak indartsu dira eta legez on-hartuak. Uste dut elkarrekin hartu eman estuan jokatzera deituak direla gainera. Aize onen aroa badatorkie.
San Fermin ikastolak seirehunetik gora izango du; eta Paz de Ciganda-k beste laurehunen bat.
Eta herrietako ikastolak, zer?
Herrietako ikastolak Iruñekoen atzetik etorri ziren. Hauek Diputazioaren babesean sortuak ditugu eta bere diru laguntzaz baliatzen dira. Abaiada emankorrean hasi ziren. Urtetik urtera ugarituz zihoazen. Azken aldi hontan ez da hain erraz irekitzeko baimena lortzen. Ateak estutzen eta eragozpenak ugarituz doaz. Bi azken urteak murritzak izan dira. Honen kondaira egiteko garaian esaten ahalko dira arrazoiak.
Beste euskal eginkizunik?
Euskal festek indar haundia hartu dute Nafarroan. Nafar hizkuntzaren eguna egin berri da Elizondon. Iaz Altsasun eta duela bi urte Orreagan egin zen. Halere, aurtengoa gogoan izatekoa zen. Haur asko eta gurasoak ere ugarizten ari. Bai, zerbait esan nahi du jendearen erantzunkizun neurrigabeak. Txalorik hoberenak merezi ditu "Príncipe de Viana-ko" Euskal Jakintza sailak.
Eta haur idazkien bilduma?
Bai, era askotarako bultzadak badira gure artean. "Etorkizuna", euskal ikasleen arloan lana egiteko bildu den taldea dugu. Oraikoz haurren heziketari dagozkion jostailu eta ipui marraztuen zama hartu du bere gain. Baina, hortaz balaiko beste hitzaldi oso baterako gaia.
Ez gaude Nafarroaz ahazturik. Ez gaitzala Nafarroak ere gu ahantz. Elkarren beharrean gaude.
Berriro ere etorriko gatzaizkizu, Joxe Mari Badugu zuen bideen eta lanen jakinmina.
Gora Nafarroa
ERRIALDE
San Fermin Ikastola
Iturengo zanpanzarra Lesakan 73-X-12
Lesaka
12

GaiezHizkuntzaEuskaraNormalkuntzEgoera
GaiezHizkuntzaEuskaraNormalkuntzHizkuntz poNafarroa
PertsonaiazSATRUSTEGI1
EgileezHERRIALDE1Hizkuntza

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude