Euskal emakumeak itzal eta esanahi haundia izan du


2021eko uztailaren 20an
Urola ibarreko emakume talde batekin elkarrizketan
Euskal emakumeak itzal eta esanahi haundia izan du
Bide berriak urratu behar ditugu
Urola ibarrean badago kemenik.
Emakume talde eder bat aspaldidanik biltzen dela bagenekian. Lan ederra egiten ari dira eta fruituak ere bistan dauzkagu, ez baitira nolanahiko emakumeak, guztiz jatorrak baizik.
Galdezka joan gatzaizkie, emakumeak izanik denoi erakusteko ere asko bait daukate. Gazteak dira. Ezkonduak, lanean ari direnak. Begira nola jardun garen.
Elkar-lanean ari zareten emakume talde bat osatzen duzute. Noiz eta nolatan hasi zinaten gisa honetaz lanean?
Gure egoera bortxatua eta besterendua ikusirik, nolabaiteko harremanetan hasi ginan. Gauza hauei buruz, argitasuna beharrezkoa genduela sumaturik, gure gaiak jorratzen zituen hitzaldietara joaten ginen eta emakumeei zerizkioten liburuskak irakurtzen hasi ginan. Honela egunetik egunera, gure egoera gure arazo egiten eta sakontzen goazkitzu. Gure inguruko emakumeen artean ere ikusi ahal izan dugu problema berdinetaz zerbait jabetzen hasiak direla. Honela elkar-lanean, ikastetxe eta lantegietako emakumeekin zenbait inkesta eginaz, ikasi dugu, zenbat emakume diharduen lantegietan, zer lan-postu dituzten, zenbat ikasle ditugun, zer ikasketa egiten dituzten eta lana arki beharrez guretako zenbatek beste herrietara jotzen duten.
Zer lan edo zer eratako azterketak egiten dituzue?
Gure azterketetan, teoria aldetik emakume arazoak zer oinarri dituen sakontzera bultzatu gaitu batipat. Oso gogoko ditugun zenbait espezialista jakintsuak eginikako lanak darabiltzigu eskuartean. Bide eta habiadura honetan, munduak aspaldidanik ezagutu zituen zenbait emakume taldek eginik utzi zituzten lanen berri izan dugu. Haien arazoak hausnartuz gaurkotasunera hurbildu gara. Bide hau guztia oso aberatsa iruditu zaigu, argi asko eta esperientzia ugari jaso ahal izan dugu, zuzen zuzenenan euskal emakumeon arazora bait garamatzi.
Euskal emakumea, zer promozio mailan ikusten duzute?
Nekazaritzatik bizi zen Herrian edo, bestela esan, produzio moldeak laboraritzan oinarritutako gizartean, Euskal emakumeak itzal eta esanahi haundia izan du. "Etxekoandrea". Gaurregun, Herri industrializatu batetan bizi diren problemak aurkitzen ditu, bide berriak urratu beharrez beraz. Haatik beste lurraldetako emakumeen eboluzioaz biziki arduratzen gara. Hemen oraingoz modaren araberaz landa oso gauza gutxi egin da. Hutsetik hasi eta bide berriak ezagutuz poliki poliki abiatu behar dugu. Gutxi batzuk jadanik lanean ari dira, beste zenbaitzu ere laister esnatzeko itxaropenetan gaude. Beste multzo izugarri bat berriz egungo gizartearen bitxikerietan liluraturik dago.
Zer urtetako emakumeak dauzkate arazo larrienak?
Zail da benetan, jakineko adin baten inguruan arazo larrienak mugatzea. Gaztetxoak badute lanik franko empleo bat arkitzen. Sarritan eskaintzen zaion lana traketsa izan ohi da, eta oso gutxi ordaindua gainera. Behin ezkonduz gero arkitu duen lantoki hura utzi beharrean eta sarritan bortxaz utzi ere egin behar.
Ezkonduen sailean ere bada eragozpenik aski. Haurra izan ondotik oso zail zaiote, zerbitsu egokirik ez dugularik, lantokian jarraitzea, haurrari heziketa egoki bat eman ahal izan dakion ere, ez du bere burua prestaturik arkitzen. Izan ere zer posibilitate du gaurregun, formazio bidetan emakume ezkondu batek...?
Profesio eta heziketa mailan, emakumea prestatzen ote da?
Heziketa mailan, bai guraso eta hala hezitzaileak, geroz eta gehiago arduratzen dira neskatxen ikasketetan. Lehenago denbora alferrik galtzea zela uste zuten neska batek eskola ikastea. Azken urteotan berriz guraso guztiak jabetu dira beren alabek eskolik gabe inora ezin diretekeela mugitu. Baina emakumeen ikasketak ahal den denboraldi laburrena izan dezaten saiatzen dira. Gaur gehienetan, emakumeak oso denboraldi mugatuan lan egiten duelarik -ezkondu arteraino gehienetan-, ikasketak ere baldintza honek lotzen ditu. Gizonezkoak utzi dituzten dependentzizko lan eta ikasketak egiten ditu nagusiki, responsabilidade gutxikoak.Emakumeak ere garrantzi gutxi ematen dio profesio lanei, ez baitu ikusten bere etorkizunaren sostengatzaile. Ekonomia industrializatuetan, emakumeen lana arras, ekonomiaren behar eta esken zintzilika egondu da, are gehiago, eskulanaren azoka orokorrean, emakumezkook "ejército de reserva" baten eginkizuna betetzen dugu.
Eskulana oso urri zen garaitan, adibidez, industriatzearen haseran, baita Europako bi gerrate nagusietan ere, emakumeak bete zuen sasoi hartan ekonomiak eskatzen zuen lan indarra. Bainan orain besterik gertatzen da. Neokapitalismo eta goren mailako industriatzean, eskulana hain premiatsu ez diren garaiak noski. Hemen berriro emakumeak "reserbara" bazterturik gaude. Ordea "reserba" edo langabezia hau ez da gizartearen samara astuntzen, bere senarraren edo sendiaren lepora baizik.
Zer joera hartzen du gizonezkoak emakumeen lanaren aurrean? Batez ere ezkondu ondorenean?
Ezkon aurretik beharrezko ikusten du emakumeak lan egitea, profesio lana alegia. Bainan ezkon ondoren ia gehienak ez dute burutik pasa ere egin, emakumeak lan egin behar duenik. Egia da gaurko gizarteak honetaraxe bultzatzen gaituela ere. Emakumeari etxe-lan hutsa eskaintzen zaio soil soilik nahiz eta bere senarra hamabi orduan lanean aritu.
Zer egoeratan arkitzen da lan egiten duen emakume ezkondua?
Garai guzietan etxelana, hots, janariak prestatzea, arropak garbitzea etab. Emakumezkoen ardurapean egon da. Etxetik kanpora lan egiten badu, ahal duen moduan konpondu beharko, etxeko eta kanpoko lanak antolatzen. Honela emakumea bi lan saili lotua arkitzen da. Gertakari hau oso nabaria da URSS eta ekialdekoEuropan batez ere, non emakumezkoak profesio lanetarako aukera gehiago badu ere; honekin bere askatasunaren zabalkunde gehiagorik ez zaio sortu. Eta bi lan sail egun batez bete behar dituen pertsonak ez du askatasun haundirik.
Haurraren hezibidean, emakume ezkonduaren lanak zer ondorio dakartzi?
Gu bizi garen gizartea oso itxi eta kontserbakorra izaki. Hau garbi ikusten da herrigintza eta kultura mailan sortzen firan oztopoak erreparatzen baditugu. Zerbaitetan aldaketaren bat proposatzen badugu, "mamuak" lehen kolpetik ikusten ditugu beraz. Guk ez dugu ukatzen emakume ezkonduaren profesio lanak haurraren hezibidean arazorik sortzen ez duenik. Baina etxean ama-uneak elkarrekin izan arren ere badira arazoak eta sakonak gainera. Eta gaurregungo emakumeari zer bide eskaini zainkio haurraren sikoloji eta gainontzeko beharrei buruz prestatasun bat izan dezan? Edo umeen hezitzaile izateko nahikoa ote ama izatea edo borondate on hutsa izatea?
Emakume ezkonduen profesio lanak gizarteari zenbait aldakuntza eskatzen dizkio. Orainarte bakarka egin izan ditugun lan asko taldeka egiin behar ditugu: otorduak eratzeko bide berriak, lanak erreztu eta batez ere haurtzaindegi egokiak behar ditugu.
Haurtzaindegien arazoa nola konpon daiteke?
Bakar batzuk ditugu oraingoz, problema honi aterabide bat eman nahiz zenbait egiten ari diranak. Herri bakoitzetan bi edo lau famili elkartuaz eratuak izan dira. Badakigu hau ez dela soluzio bikaina; baina hutsetik hasi beharra zegoen eta zerbait egin da. Herri-dirua erabiltzen duen zenbait instituziok oso gutxi edo batere ez du lagundu arlo honetan.
Euskal gizartea jabetu ote da emakumeak pertsona mailan dituen beharretaz?
Oso egiteko edo helburu tradizionalista eskaintzen dio gure gizarteak emakumezkoari. Honetaz eskema zaharrak ez dira batere hautsi. Lehen esan dugunez oraindik jende asko harritu egiten da problema hauk entzute hutsez. Badakigu oraindikan ere, 1974an alegia, zenbait tokitako artxibategietara ere sarrera debekaturik dugula. Baina guzia okerra ez da eta urrats garrantzitsu bat izan da ikastoletan haurren hezibideak andereñoekin kontatzea.
Guk uste dugu langileriaren nortasuna langileak berak lortu behar duten arabera, emakumeezkoen nortasuna ere geurok emakumezkook mamitu beharko dugula. Iragan mendean zehar hala esan zuen intelektual batek. Emakumeak gizarte batetan zuen askatasun maila ikastea zela biderik egokiena, gizarte hark ze mailatako askatasuna zuen jakin ahal izateko.
ERRIALDE
12

GaiezGizarteaSektore bazEmakumeaTaldeakBesteak
EgileezHERRIALDE1Gizartea

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude