Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
larunbata 2025eko otsailaren 08an
Zortzi mendetako artearen agerpena, Juan San Martinen lan eredugarri bat
Zortzi mendetako artearen agerpena
Juan San Martinen lan eredugarri bat
Abenduaren 20an ireki zen Eibarren, Eibarko bertako Artearen Erakusketa bat, "Caja Laboral Popular" delakoaren geletan. Arrasateko antolamendu honek gainkiroki ospatu nahi izan du bere bulegoaren tokiz aldatze eta eraberritzea, eta benetan ezin sinetsi hainako erakusketa moldatu digu, Juan San Martinen zuzendaritza eta gidaritzapean.
Inaugurazio egunean jende pila bat bildu zen erakusketaren barrena. Herri agintariak, "Caja Laboral"eko zuzendariak, kultur arazotan saiatzen den haibat herritar, kazetariak etab. etab.
Lehen hitzak, euskaraz, erakusketaren helburuak eta antolatzaileen asmoak adieraziz, Juan San Martinek berak esan zituen aurkezlari gisa. Ondoren, gaztelaniaz mintzo zen, euskaraz aurrez esandakoak errepikatuz baino, euskaraz mintzatzearren arrazoiak azalduz, hots, Eibarko arteaz hitzegiten behar beharrezko iruditzen zitzaiola euskaraz mintzatzea lehenik, euskara delako Euskal Herriak eta Eibar gure herriak duen monumenturik handiena, gauzarik artistiko garrantzitsuena, eta erakusketa horretan bildu diren obrak bezalaxe zaindu beharrekoa; denona delako, geurea delako, eta, batez ere, bere etorkizuna eta iraupena guztion erreponsabilitate eta eginkizuna delako. Eta inork ez duela eskubiderik guk gurasoengandik jaso dugun herentzia bat semeei ukatzeko. Eta eskubide hori ez dugunez, guztiok ahalegindu behar dugula geure kulturaren bide eta ezaugarririk bereziena.
Hau esan ondoren, Juan San Martinek erakusketari berari buruz ekin zion, Eibarko gainontzeko arte motak aipatuz eta erakusketan bertan bilduak ziren obra hautatuak banan banan agintariei agertaraziz.
Erakusketa honetan zortzi mendetako artearen ezaugarri batzuk agertzen dira, berrogeita bi obra konkretu azalduz. Abenduaren 20-tik urtarrilaren 20ra arte iraungo du irekirik eta aipagarri delakoan Juan San Martinengana beragana jo dugu, ZERUKO ARGIAko irakurleentzat bereziki mintza dakigun.
Aita Donostiak dinoanez, XIII mende azkeneko edo XIV haserakoa zuan. Nik uste diat, ordea, XIII edo behar bada XII mendekoa zela, bere grafia erromanikoa bait zuen eta ez gotikoa. Lerro bakar batez anotatua zuan, pentagramarik gabe, alegia.
Esan dudan bezala, 1929 urtean Gasteizen aurkeztu zuan, eta Eibarrera itzuli ez ziten edo gerran galdu zuan, ze Eibarren ez diagu geroztik haren arrastorik izan. Hala ere, nik neuk, pixkat buru-gogor edo, parrokiako korura igotzeko baimena eskatu nian; hasi nintzuan aztertzen eta hara non kantoral galdu horren orri bat aurkitu nuen. Bai eta XVII mende haserako kantoral bat oso osorik dagoela ikusi ere. Hamabi tomo dituk, urteko meza guztiak biltzek ditik, eta pergaminoz eskuz eginak dituk, Iñarra delako eibartar batek Toledon kopiarazi eta parrokiari erregalatuak.
Hala ere, aipatu dugun harri hau -artea izanik ere- ez zekiat ba nik zenbateraino har daitekean artetzat. Esan gura diat, zera, harri hau, artea baino, orain dela hiru-lau mila urteko erremintta soil bat dela.
Artea, arte bezala, hamabigarren mendean hasten zaiguk Eibarren, kasualidadez geratu zaizkigun San Andres eliza zaharreko aztarren erromanikoak, bai eta atari buruan dagoen San Pedro irudi erromanikoa ere.
Arte balioari bagagozkio, berriz, lehen aipatu dugun Aginagako Andra Mari irudia, gotikoa, XV mendekoa. Eta pinturen artean, XVII mendeko oleo bi.
Horra, esate baterako, Arrateko herraje eta azulejoak. Bat zein beste XVII mendekoak dituk, barroko girokoak, eta eskuz landuak zaharretan eginak eta azulejoak, Herrajeak sasoi batetako ferreria berriz, eskuz margotuak, zeramikaren teknika berberaz baliatuz.
Hala ere, liburuetan baino, neure ibilaldietan jakinbide gehiago aurkitu ahal izan diat. Eta noiz edo noiz hontaz edo hartaz zerbait galdetu behar izan dudan bakoitzean, Gipuzkoan ez diat maisu mailan estiloak berezten dakien gizon bakar bat baino aurkitu, Manuel Lekuona, eta Bizkaian, berriz, bat ere ez. Errazimenduaz badiagu beste bat, maistra bera, oso ona, Ama Arrazola; baina, osterantzean, konturatu nauk jendeak ez dakiela estiloak berezten, ez dakiela estiloen berri.
Era berean konturatu nauk, azalpide gutirekin zein erraz erakus liezaiokean jendeari, irudiak aurrez aurre erakutsiz, irudiak ikusirik liburuetan baino askoz ere errazago ikasten duk eta.
Beraz, beste zenbait asmoren artean, erakusketa honek, gure herri honetan ari den hainbat ikasleren lagungarri nahi likek izan, liburuetan ezezik, zortzi mendetako estiloak herrian bertan bai bait ditugu.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Tere Maldonado
#2
Xabier Letona Biteri
#4
Amets Aranguren Arrieta
#5
Xabier Letona Biteri
Azkenak
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
ANALISIA
Aznarrek lagundu diola Aitor Estebani?
Aitor Esteban izango da EAJko EBBko hurrengo lehendakaria eta jeltzaleek salduko dute horrela, zuzendaritza berrituta, buruzagitza berria prest dagoela alderdiaren berrikuntza prozesuarekin jarraitzeko.
2025-02-07
Onintza Irureta Azkune
Udaltzainen hizkuntza eskakizunen aurkako oldarraldia Donostian, Astigarragan eta Usurbilen
Donostiako Udalak 2024ko irailean helegitea jarri zuen, urte bereko urtarrilean epaileek bi udaltzainen B2 hizkuntza eskakizuna baliogabetu zutelako. EAEko Auzitegi Nagusiak helegitea ez du tramitera ere bideratuko, “kasaziorako interes objektiborik” ez dagoelako... [+]
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
“Mezu faxistak” zabaltzen dituen EHUko Arabako Campuseko irakaslea salatu du Ikamak
Gasteizko EHUko Farmazia Fakultateko irakasle batek sare sozialetan “mezu faxistak” zabaltzen dituela salatu du Ikama ikasle taldeak. Joan den irailean, EHUk Leioako Campuseko irakasle bat kanporatu zuen sare sozialetan zabaltzen zituen mezuengatik.
2025-02-07
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Raimundo el Canasterori babesa adierazi diote 230 musikarik, eta musikaren bidez boterea kritikatzea zilegi dela aldarrikatu dute
Belako, Chill Mafia, Eñaut Elorrieta, Fermin Muguruza, Ibil Bedi, J Martina, ØDEI, Olaia Inziarte, Nøgen eta Tatxers daude sinatzaileen artean. 237 musikariren zerrenda argitaratu dute.
2025-02-07
Ainhoa Mariezkurrena Etxabe
'Itzal(iko) bagina'
Hemen gezurra nagusi
Itzal(iko) bagina
Taldea: Lokatz Loreak.
Aktoreak: Araitz Katarain, Janire Arrizabalaga eta Izaro Bilbao.
Zuzendaria: Iraitz Lizarraga.
Noiz: otsailaren 2an.
Non: Usurbilgo Sutegi aretoan.
-------------------------------------------------------
Bertsoa bertsolaritza,... [+]
2025-02-07
Xabier Letona Biteri
Behe Bidasoako eraso faxistak eta Devenir Europeo
Eraso faxistak, xenofoboak edo homofoboak gero eta ugariagoak dira Euskal Herrian ere, eta kezka barreiatu da han-hemenka. Behe Bidasoa da eraso horiek pairatzen dituen eremuetakoa, eta hor, zehazki, eraso edota ekintza gehienak Devenir Europeo (Europaren bilakaera) izeneko... [+]
Argitaratu gabeko 36ko gerrako bideoak eskura jarri ditu Los Angelesko Unibertsitateak
Donostiako eta Gipuzkoako beste udalerrietako irudiak ikus daitezke unibertsitatearen webgunean.
2025-02-07
Aiaraldea
Amurrioko Udal Gobernuari entregatu dizkiete Aiaraldea Komunikabidearen dirulaguntza berrezartzearen aldeko 1.700 herritar eta eragileen atxikimenduak
Komunikabideko hainbat langile eta bazkide bertaratu ziren duela astebete Amurrioko Udaleko plenora, dirulaguntza bigarren urtez ezabatu dela salatzeko. Txerra Molinuevo alkateak ez zuen inolako erantzunik eman.
Erorien Monumentuko sinbologia faxista duten elementuak kentzeko eta interpretazio zentroa sortzeko lege proposamena aurkeztu dute
PSN, EH Bildu eta Geroa Bai talde parlamentarien sinadurarekin aurkeztu da gaur eta onartua izateko babesa izango du.
2025-02-07
Gedar
Txantreako Eunate ikastetxeko irakasle erasotzaileak alde egitea lortu dute ikasleek
Iruñerriko IAk azaldu duenez, irakasle horrek ikasleak sexualizatu eta bortxaketak justifikatu zituen. Aurreko ostiralean eserialdi bat egin zuten eta sinadura bilketa bat izan dute martxan, irakaslea botatzeko.
2025-02-07
Uriola.eus
Bi gizonek eraso homofobikoa salatu dute Bilbon
Lauzpabost pertsonak osatutako talde batek jo egin zituzten baita irain homofoboak egin ere.
2025-02-07
Euskal Irratiak
Ximun Fuchs
“Euskal irainak baitezpadakoak zaizkigu, elbarritu emozionalak ez gaitezen izan”
Le Tampographe Sardon enpresak salgai ezarria du 24 laidoko zigilu-kutxa. Sarean eskuragarri da. Ximun Fuchs aktoreak du hautaketa lana egin, irainak "lan tresna" baitira beretzat.
2025-02-07
Olaia L. Garaialde
Aktibismoan osasun mentala zaintzeko zenbait tresna
Aktibisten ezinegonak bildu, eta horiek kolektiboki lantzeko gida bat sortu dute zenbait aktibistek. Besteak beste, estresa, beldurra, frustrazioa eta nekea landu dituzte.
Eguneraketa berriak daude