Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.


2021eko uztailaren 23an
Juan Luis Goenaga artistari elkarrizketa
Antxietaren Etxean, Azpeitian, Juan Luis Goenagaren Erakusketa
Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.
Irailaren jaiarrats euritsi honetan, behin eta berriro Antxietaren etxera joan gara. Aitzakirik aski badugu bisita hau egin dizaiogun; bertan baitago, ia azken egunetan, Juan Luis Goenagaren erakusketa. Ez dugu nahi izan geure iritzi suilak bakarrik agertzea; haatik gostpasei lagun elkarturik gaude. Lagunarte honetan dago Goenaga ere. Arratsalde guztia elkarrekin igaro dugu, Egurtzaneko Jokini eskerrak, Azpeitiko etxe "Zaharra" behetik hasi eta gorainoko parte guztitan ikusi ahal izan dugu. Emparangoa ere ikusi nahi genduen; baina gaurkoan, guk uste baino azkarrago, arratsaldea ilunabarraren altzoan kokatu da. Etxe "Zaharretik" Kanpora orduko ilunpetan ginenez, beste baterako utzi dugu haren ikustea.
Lagunarte giro honetatik sorturiko lerroak dituzu beraz irakurle; guk geuk askotan lagunok iritzi eta galderak soil soilik idatzi egin ditugu.
Juan Luis Goenaga Donostian jaio zen, Urtarrilaren 9an 1950. Hamazazpi urtetan hasi zen serioki lan egiten, pinturarako grina ordea umetandik erne zitzaion: sei urtetan egin zituen lehenbiziko kuadroak. Bost urteetan Alkizako Otsomendi baserrian aritu da. Ez daduka bertan beherako edo putzaren truke saltzekotan Alkizako herrixka, hantxen arkitzen du bere lanetarako behar duen giro baketsua. Goenagak Donostian egin zuen lehenengo erakusketa, Antxietako hau du bigarrengoa eta datorren Azaroan, Durangon egingo du hirugarrengua. Ezin itxaropentsuagoa dateke beraz artista honen etorkizuna beraz.
Goenagak hitzak emeki emeki ebakitzen ditu, beti lurrera begira mintzatzen zaigu, begiak solairuan finkatuaz.
"Artea nere bizitzaren era edo forma bat da, ez nere izaeratik kanpora dagoen zerbait. Nere bizitza eta nik sortu dudan obraren artean ez dago etendurarik. Biok (bizitza eta obra) nere izaeraren egoera agertzen dute. Gure Euskal izaera, gure arbasoen nortasuna, gure Herriaren izkutua dut helburutzat Bide honetan Barandiaranen azterketak interesgarriak zaizkit.
Goenagaren esposizionak, hutsarte isilean inguratzen gaitu. Bere barrengo esperientziaz osatu duen obra honek bi komunikabide ditu: pintura eta fotogintza.
–Noibdanik eta nolatan hasi zara fotogintzan?
–1971an heldu nion lan honi. Zergatik?.. ba pinturak bati muga batzuk ditu. Nik artea eta prehistoria elkarri lotu nahi dizkiot, bide honetan eman ditudan urratsak esperientzia handia eman didate, posibilitate izugarriak daude lantegi honetan. Ni hasi bakarrik egin naiz eta fotografiak asko lagundu dit.
–Zer esanahi zenuke, zare pintura aldia iragan dela?
–Ez, horrelakorik ez dizuet esanahi. Pintura beharrezko dut, pintura neretzak sensitiboa da. Garai eta aldi ez berdinetan arkitu naiz. Iragan ditut figuratibo, paisaje, abstrato etab. Gaur fotogintzan finkaturik nago. Kolorea sobratu egiten zait, neretzat, kolorea obratik kanpora dagoen zerbait da eta balorerik ez du. Oteizak ongi dioen bezala.
–Aspaldiko ametsa zuen Goenagak Azpeitian erakusketa bat egitea Herri zahar honekin loturarik badu.
–Herri honekin harreman haundiak ditut. Nere aitonamonak, hemen, Azpeitian bizi izan ziren. Haien gorazarrez ere egin nahi izan dut erakusketa hau. Antxietaren etxe hau oso gogozkoa dut Nere kuadroak etxe honen kideko dira Etxe honek, nere kuadroekin kideko datorren isiltasun berezi bat du.
–Pittin bat pentsatzen egon ondotik, berriro arira detorkigu.
–Historia bat behar dut. Ni historia hori mamitzen ari naiz Ezagutu ditut nere arbasoen baserriak, mendiak, bideak, obartu naiz Ernio ingurnan bizi zirela. Erniok oso garrantzi handia du neretzat. Mendi hau geroz eta gebiago ezagutu nabi dut. Inguruotako jendeen izpiritu apaletan, bizirik da oraino ere antzina liluragarri harek ezarri zien zantzua.
–Pio Barolaren irakurtzeak, zertaz argitu zaitu?
–Ene bizitzan, Pio Baroja funtsezkoa izan da. Barojak paisajea ulertzen lagundu dit, pertsonak ezagutzen, baita gure Lurra berezia dela eta berari itsatsiak gaudela ere ikustarazi dit Don Pioren lanetan Altzateko Jauna dut gogozkoena.
–Goenaga Alkizako Otsondon, bakarrik, bere zakur leialaren laguntasana besterik gabe, gizarteari ihes egin nahirik?, herritik at? Zerk baltzatu zaitu Alkizako bakardadera?
–Bakardadeak badu alderdi txarrik ere, hitzak ahaztu egiten dira, oroimena moteldu. Ez noa inoren ihesi, hemen nago, hemen jarraituko dut bukaeraraino. Donostiako hiri handian jaiotzeak bultzatu nau Alkizako bakardadera. Hau agian, neure karakterrean daramadan arloa izaki; ez dakit, nik oroskopoan ez dut federik; baina jaiotegunari importantzia haundia ematen diot. Askotan pentsatzen dut Pio Baroja, Txillida eta Barandiaran jaio ziren egunetaz.
–Zure kuadro askotan hutsartea nabari da, hutsarte isila.
–Gauza hoiek hor daude isilik, Jendea ohar dadin, hutsarte isil horretan parte har dezan. Lan hau Donostian egitea ez da posible, horregatik nago Alkizan. Ez dakit ulertzen didaten, ni beste mundu batetan bizi naiz. Lurraren kemen zentzukorra behar dut. Zuek diozuen "hutsarte isil" hori ez ezik, bizi beharra ere agertzen dut. Mendebaleko larritasuna maiteago dut Ekialdeko patxada baino; nere "isiltasuna", bella isila da. Nik lur gainean ipintzen ditudan txotxak, sokak eta harriak ez daude bakarrik, haien artean, ni ere hantxe nabil. Gaur hotsik dauden bitartean lehen jende asko ibili ohi zen. Nik izeki dudan leihatila zahar horretan, gizonaren atzaparren zantzua ageri da, hots zerbait biziduna, antxinatea eta gaurkotasuna.
–Solasaldi honetan gauzak argi agertzen dizkiguzu, baina gaizto ahal da zure obra bere osotasunean konprenditzea?
–Zail egingo zaio bai, kotxearen zarata eta burrundaz 80 belozidadean datorrenari. Lan hauk gauaren isilean eginak dira, kontzentraturik, erne, buruargi etorri behar du hemendik zerbait ganorazkoa eraman nahi duenak. Jendeak zer konprenituko duen zer ez duen, pentsatzen ez nahiz egoten: egin behar dudana ahalik ondoena egiten saiatzen naiz. Ni neure ikuspegitik ari naiz gure nortasuna ezagutu nahirik. Lehen esan dizuet, prehistoria, mitologia etab oso gogozko ditudala.
–Zigarro keak eztul batzuk eginarazi dizkigu, solaskideon artean gero eta berotasun handiagoa. Halako batez nondik nora ez dakigula: "hi Goenaga, artistaren ogibidea, erosoa ahal duk?
–Nere bizitza osea loturik zegok. Guztia behar diat, zerbaiten bila ari nauk. Nire obra, galdera gehiago duk eratzuna baino. Diruagatik ezer ez, artista soziedadearen aurka doana duk. Eta ez zak pentsa diruz bapo horniturik gabiltzanik.
–Gipuzkoakoa artea ahul samar dabilela berriki irakurri diagu.
–Bai zera, sekula bezain indartsu zegok. Etorkizun ona dik arteak Gipuzkoan.
Halabiz gure aldetik ere. Goenagaren erakusketa Antxietaren etxean ikusteko erosotasunik izan ez duen irakurlea bihoa Durangora datorren azaroan.
ANATSAN
7

GaiezKulturaEkitaldiakErakusketakBesteak
GaiezKulturaArteaPinturaErakusketak
GaiezKulturaArteaPinturaPintoreakGOENAGA4
PertsonaiazGOENAGA4
EgileezANATSAN1Kultura

Azkenak
2024-10-04 | ARGIA
Hego Euskal Herriko umeen %8,3ak ikusmena zaintzeko zailtasunak ditu

EAEko haurren %6,4ak eta Nafarroakoen %10,2ak ikusmen pobrezia du. Visión y Vida elkarte espaniarrak egin du estatuko azterketa. Txostenaren arabera, ikusteko arazoak dituzten haurren eragozpen larriena da ez duela minik egiten, eta familiek, baliabide ekonomikorik ez... [+]


Gazako genozidioak urtebete: gertaera nagusiak

Urtea bete da Hamasen urriaren 7ko erasoak gertatu zirenetik. Ordutik, Israelek Gaza suntsitu du eta guda inguruko herrialdeetara zabaltzen ari da pixkana. Urtebete honetako gertaera nagusiei errepasoa emango diegu kronologia honetan.


2024-10-04 | ARGIA
Guardia Zibila omenduta, biktima batzuk berriz biktimizatzen direla salatu du Memoria Osoak

Memoria osoa ekimenak salatu du biolentziaren biktima izan direnen arteko desberdintasunak bultzatzen ari direla hainbat instituzio, eta norabide hori zuzentzeko deia egin du. Ekimenak estatuen biolentziaren hamabost biktima elkarte biltzen ditu. Urriaren 12an Guardia Zibilak... [+]


2024-10-04 | Gedar
Gasteizko udaltzainek ere taser pistolak izango dituzte

Bi T10 pistola elektriko erosiko ditu udalak, baina beste sei erostea eskatu dute poliziek. Arma zurien erabileraren ustezko gorakada hartu dute aitzakiatzat, erabilera justifikatzeko. Gero eta udaltzaingo gehiagotan ari dira taser pistolak eskuratzen; Ertzaintzaren BIZKOR... [+]


Bizitza luzea Entzia Bonelli arrano gazteari

Arabako Mendiak Aske elkarteak zorionak eta eskerrak eman nahi dizkio Arabako Foru Aldundiko Natura Ingurunearen Zerbitzuari, Bonelli arranoa gure lurraldean berriro sartzeko Aquila a-Life proiektuarekin lortutako arrakasta dela eta.
Guztiz kontziente gara proiektu honek... [+]


2024-10-04 | Irutxuloko Hitza
Donostiako Udalak gaikako bilketa betetzen ez duela salatu du Eguzkik

Donostiako Udalak iragan osteguneko udalbatzarrean iragarri zuen moduan, zaborren tasa % 26,5 igoko du, 2025eko urtarriletik aurrera, Hondakinen 7/2022 Legeak horretara behartzen duela argudiatuta. Eguzkik, ordea, salatu du legea kostuei begira aplikatzen duela soilik, eta... [+]


Garbitzaile batek gurpil-aulkian ekin behar izan dio lanari Iruñeko Mendigoiti ikastetxean

Maria Elena Escudero 56 urteko emakumea azkenean Mendigoiti ikastetxeko bere garbitzaile lanera itzuli behar izan da ostegun honetan, Iruñeko Mendillorri auzoan. Asteazkenean ez joateko esan zioten Zaintzen enpresakoek eta ostegunean berriro baietz, aurkezteko lantokian.


Haurrekin alzheimerraz mintzatzeko gakoak

Alzheimerraren inguruan haurrekin naturaltasunez hitz egitea du helburu ‘Arrain bat bezala’ antzezlanak. “Zenbat eta lehenago landu orduan eta gutxiago estigmatizatzen da”, nabarmendu du Ana Maestrojuán zuzendariak.


Wikipediaren hizkuntza gutxituen biltzar batean bizitakoak

Lanopor egun batzuk izan nituen joan den astean. Oporrak ziren, baina ordu batzuk dedikatzen dizkiodan afizio bati emanak izan ziren, biltzar batean inbertituak: hotelean lo eta hotel bereko areto batean jardunaldiak goiz eta arratsaldez. Ordu gutxi batzuk geratzen ziren hiria... [+]


Lapurdi zeharkatzekoa duen AHT proiektuaren aurka mobilizatzeko deia luzatu dute

Lapurdi zeharkatuko lukeen AHT egitasmoa aitzina doala salatu du ingurumenaren alde dabiltzan elkarteen artean osaturiko CADE kolektiboak. Urriaren 12 eta 13rako jarri du hitzordua, Gironda eskualdean Lurraren Altxamenduak sareak antolaturiko protestari sostengua erakutsiz.


Uri Tzafon mugimendua: Jainkoaren izenean, Libano kolonizatzera

Uri Tzafon 2023ko martxoan sortu zen, ehunka batzuk kide dira, baina milaka jarraitzaile ditu jada eta tinko jarraitzen du bere ideia nagusia saltzen: Libanoko Litani ibaitik hegoalderako lurraldea Galilearen iparraldea da, beraz, "koloniza dezagun".


2024-10-03 | Leire Ibar
UGTk Euskotreneko hizkuntza eskakizunen aurka jarritako eskaera atzera bota du EAEko Justizia Auzitegiak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak atzera bota du UGT sindikatuak Euskotreneko egonkortze prozesuko euskara eskakizunen aurka egindako eskaera. UGT sindikatuak horren aurka eskaria egin zuen eta epaileak azpimarratu du eskakizunak UGTk berak sinatutako lan-hitzarmenean onetsita... [+]


Eguneraketa berriak daude