Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.


2021eko uztailaren 23an
Juan Luis Goenaga artistari elkarrizketa
Antxietaren Etxean, Azpeitian, Juan Luis Goenagaren Erakusketa
Lurraren Kemen Zentzukorra Behar Dut.
Irailaren jaiarrats euritsi honetan, behin eta berriro Antxietaren etxera joan gara. Aitzakirik aski badugu bisita hau egin dizaiogun; bertan baitago, ia azken egunetan, Juan Luis Goenagaren erakusketa. Ez dugu nahi izan geure iritzi suilak bakarrik agertzea; haatik gostpasei lagun elkarturik gaude. Lagunarte honetan dago Goenaga ere. Arratsalde guztia elkarrekin igaro dugu, Egurtzaneko Jokini eskerrak, Azpeitiko etxe "Zaharra" behetik hasi eta gorainoko parte guztitan ikusi ahal izan dugu. Emparangoa ere ikusi nahi genduen; baina gaurkoan, guk uste baino azkarrago, arratsaldea ilunabarraren altzoan kokatu da. Etxe "Zaharretik" Kanpora orduko ilunpetan ginenez, beste baterako utzi dugu haren ikustea.
Lagunarte giro honetatik sorturiko lerroak dituzu beraz irakurle; guk geuk askotan lagunok iritzi eta galderak soil soilik idatzi egin ditugu.
Juan Luis Goenaga Donostian jaio zen, Urtarrilaren 9an 1950. Hamazazpi urtetan hasi zen serioki lan egiten, pinturarako grina ordea umetandik erne zitzaion: sei urtetan egin zituen lehenbiziko kuadroak. Bost urteetan Alkizako Otsomendi baserrian aritu da. Ez daduka bertan beherako edo putzaren truke saltzekotan Alkizako herrixka, hantxen arkitzen du bere lanetarako behar duen giro baketsua. Goenagak Donostian egin zuen lehenengo erakusketa, Antxietako hau du bigarrengoa eta datorren Azaroan, Durangon egingo du hirugarrengua. Ezin itxaropentsuagoa dateke beraz artista honen etorkizuna beraz.
Goenagak hitzak emeki emeki ebakitzen ditu, beti lurrera begira mintzatzen zaigu, begiak solairuan finkatuaz.
"Artea nere bizitzaren era edo forma bat da, ez nere izaeratik kanpora dagoen zerbait. Nere bizitza eta nik sortu dudan obraren artean ez dago etendurarik. Biok (bizitza eta obra) nere izaeraren egoera agertzen dute. Gure Euskal izaera, gure arbasoen nortasuna, gure Herriaren izkutua dut helburutzat Bide honetan Barandiaranen azterketak interesgarriak zaizkit.
Goenagaren esposizionak, hutsarte isilean inguratzen gaitu. Bere barrengo esperientziaz osatu duen obra honek bi komunikabide ditu: pintura eta fotogintza.
–Noibdanik eta nolatan hasi zara fotogintzan?
–1971an heldu nion lan honi. Zergatik?.. ba pinturak bati muga batzuk ditu. Nik artea eta prehistoria elkarri lotu nahi dizkiot, bide honetan eman ditudan urratsak esperientzia handia eman didate, posibilitate izugarriak daude lantegi honetan. Ni hasi bakarrik egin naiz eta fotografiak asko lagundu dit.
–Zer esanahi zenuke, zare pintura aldia iragan dela?
–Ez, horrelakorik ez dizuet esanahi. Pintura beharrezko dut, pintura neretzak sensitiboa da. Garai eta aldi ez berdinetan arkitu naiz. Iragan ditut figuratibo, paisaje, abstrato etab. Gaur fotogintzan finkaturik nago. Kolorea sobratu egiten zait, neretzat, kolorea obratik kanpora dagoen zerbait da eta balorerik ez du. Oteizak ongi dioen bezala.
–Aspaldiko ametsa zuen Goenagak Azpeitian erakusketa bat egitea Herri zahar honekin loturarik badu.
–Herri honekin harreman haundiak ditut. Nere aitonamonak, hemen, Azpeitian bizi izan ziren. Haien gorazarrez ere egin nahi izan dut erakusketa hau. Antxietaren etxe hau oso gogozkoa dut Nere kuadroak etxe honen kideko dira Etxe honek, nere kuadroekin kideko datorren isiltasun berezi bat du.
–Pittin bat pentsatzen egon ondotik, berriro arira detorkigu.
–Historia bat behar dut. Ni historia hori mamitzen ari naiz Ezagutu ditut nere arbasoen baserriak, mendiak, bideak, obartu naiz Ernio ingurnan bizi zirela. Erniok oso garrantzi handia du neretzat. Mendi hau geroz eta gebiago ezagutu nabi dut. Inguruotako jendeen izpiritu apaletan, bizirik da oraino ere antzina liluragarri harek ezarri zien zantzua.
–Pio Barolaren irakurtzeak, zertaz argitu zaitu?
–Ene bizitzan, Pio Baroja funtsezkoa izan da. Barojak paisajea ulertzen lagundu dit, pertsonak ezagutzen, baita gure Lurra berezia dela eta berari itsatsiak gaudela ere ikustarazi dit Don Pioren lanetan Altzateko Jauna dut gogozkoena.
–Goenaga Alkizako Otsondon, bakarrik, bere zakur leialaren laguntasana besterik gabe, gizarteari ihes egin nahirik?, herritik at? Zerk baltzatu zaitu Alkizako bakardadera?
–Bakardadeak badu alderdi txarrik ere, hitzak ahaztu egiten dira, oroimena moteldu. Ez noa inoren ihesi, hemen nago, hemen jarraituko dut bukaeraraino. Donostiako hiri handian jaiotzeak bultzatu nau Alkizako bakardadera. Hau agian, neure karakterrean daramadan arloa izaki; ez dakit, nik oroskopoan ez dut federik; baina jaiotegunari importantzia haundia ematen diot. Askotan pentsatzen dut Pio Baroja, Txillida eta Barandiaran jaio ziren egunetaz.
–Zure kuadro askotan hutsartea nabari da, hutsarte isila.
–Gauza hoiek hor daude isilik, Jendea ohar dadin, hutsarte isil horretan parte har dezan. Lan hau Donostian egitea ez da posible, horregatik nago Alkizan. Ez dakit ulertzen didaten, ni beste mundu batetan bizi naiz. Lurraren kemen zentzukorra behar dut. Zuek diozuen "hutsarte isil" hori ez ezik, bizi beharra ere agertzen dut. Mendebaleko larritasuna maiteago dut Ekialdeko patxada baino; nere "isiltasuna", bella isila da. Nik lur gainean ipintzen ditudan txotxak, sokak eta harriak ez daude bakarrik, haien artean, ni ere hantxe nabil. Gaur hotsik dauden bitartean lehen jende asko ibili ohi zen. Nik izeki dudan leihatila zahar horretan, gizonaren atzaparren zantzua ageri da, hots zerbait biziduna, antxinatea eta gaurkotasuna.
–Solasaldi honetan gauzak argi agertzen dizkiguzu, baina gaizto ahal da zure obra bere osotasunean konprenditzea?
–Zail egingo zaio bai, kotxearen zarata eta burrundaz 80 belozidadean datorrenari. Lan hauk gauaren isilean eginak dira, kontzentraturik, erne, buruargi etorri behar du hemendik zerbait ganorazkoa eraman nahi duenak. Jendeak zer konprenituko duen zer ez duen, pentsatzen ez nahiz egoten: egin behar dudana ahalik ondoena egiten saiatzen naiz. Ni neure ikuspegitik ari naiz gure nortasuna ezagutu nahirik. Lehen esan dizuet, prehistoria, mitologia etab oso gogozko ditudala.
–Zigarro keak eztul batzuk eginarazi dizkigu, solaskideon artean gero eta berotasun handiagoa. Halako batez nondik nora ez dakigula: "hi Goenaga, artistaren ogibidea, erosoa ahal duk?
–Nere bizitza osea loturik zegok. Guztia behar diat, zerbaiten bila ari nauk. Nire obra, galdera gehiago duk eratzuna baino. Diruagatik ezer ez, artista soziedadearen aurka doana duk. Eta ez zak pentsa diruz bapo horniturik gabiltzanik.
–Gipuzkoakoa artea ahul samar dabilela berriki irakurri diagu.
–Bai zera, sekula bezain indartsu zegok. Etorkizun ona dik arteak Gipuzkoan.
Halabiz gure aldetik ere. Goenagaren erakusketa Antxietaren etxean ikusteko erosotasunik izan ez duen irakurlea bihoa Durangora datorren azaroan.
ANATSAN
7

GaiezKulturaEkitaldiakErakusketakBesteak
GaiezKulturaArteaPinturaErakusketak
GaiezKulturaArteaPinturaPintoreakGOENAGA4
PertsonaiazGOENAGA4
EgileezANATSAN1Kultura

Azkenak
Harrera premia aurreikusiz Zumeta margolaria

Irakurlea dagoeneko jakitun dateke Euskal Herrian askatasunaren alde egon den eta dagoen gatazka politikoaren ondorioz urte luzetan kartzelan, erbestean edota deportazioan bizi behar izan duten euskaldunak, etxerako bidean, beren bizitza berregiten hasteko izaten dituzten... [+]


Trump-ek distentsio nuklearra eskaini die Errusia eta Txinari

Bi herrialdeekin arma nuklearrei buruz hitz egin nahi du AEBko lehendakari Donald Trumpek, ostegun honetan bere bulegoan kazetariei jakinarazi dienez.


Sexu jazarpena leporatu dioten EHUko irakaslea eskoletatik kanpo utzi du errektoretzak

EHUko Errektoretza Taldeak hedabideetara igorritako ohar baten bidez jakinarazi du neurria: "Unibertsitateak baieztatzen du salatu duten irakaslea jada klaseetatik at dagoela eta ez dela fakultatera joango kasua argitu arte".


AHT Hego Euskal Herrian: 15.000 milioi euroko inbertsioa Irunera abiadura handian iristeko?

Abiadura handiko trenaren aurkako manifestazioa egingo dute Iruñean larunbat honetan AHT Gelditu plataformak deituta, 12:00etan Diputaziotik abiatuta. Castejon eta Iruñea arteko trenbidearen eraikuntza lanek aurrera jarraitzen dute eta Espainiako Garraio... [+]


Emeadedei + Mahl Kobat
Gutaz ari dira

EMEADEDEI + MAHL KOBAT
NOIZ: otsailaren 2an.
NON: Zuiako gaztetxean, Murgian.

----------------------------------------------------

Iazko irailaren 20an izan genuen lehen aldiz musika kolektiboaren berri, sortu berri zuten sare sozialeko profilean: “Hemen da Hil da... [+]


2025-02-14 | ARGIA
Adin txikiko beisbol jokalari bati musu emateagatik entrenatzaile bat kondenatu dute

Adin txikiko neskak 2023an salatu zuen entrenatzaileak hiru aldiz musukatu zuela bere baimenik gabe. Nafarroako Probintzia Auzitegiak Iruñeko epaitegiak ezarritako zigorra baieztatu du. Entrenatzaileak ezingo du harreman zuzenik izan adin txikikoekin inongo lanbidetan eta... [+]


2025-02-14 | dantzan.eus
Inauteriak 2025 oinarrizko egutegia

Kaskarotak eta maskaradak urtarriletik dabiltza martxan, Malerrekakoak etorri dira segidan eta pixkanaka han eta hemen ospatu dira inauteri festak. Aurten, ordea, data nagusiak berandu datoz oso; Kandelaria egunean Hartza esnatu zen, baina ilargiari begiratu eta beste pixka... [+]


2025-02-14 | Sustatu
Itzulinguru ikerketa: itzulpen automatiko aurreratuak nola eragiten dio euskarari?

Sozioluinguistika Klusterrak, zenbait erakunderen laguntzarekin eta Asier Amezaga, Eduardo Apodaka eta Asier Basurtok landutako lanean, Itzulinguru izeneko proiektuaren emaitzak argitaratu ditu. Itzultzaile neuronalek (azken belaunaldiko itzultzaile automatikoak, zeinak euskaraz... [+]


2025-02-14 | Euskal Irratiak
David Gramond
“Gizartea beldurrarazteko baliatu zuten tortura, militantziari uko egiteko”

Otsailaren 13a Torturaren Kontrako eguna izanki, Euskal Herriko Torturaren Sareak gutun publiko bat igorri du. Poliziek torturatu euskal jendeen lekukotasunak bildu, eta aitortza egiteko xedea du sare berri horrek Euskal Herri osoan. Torturatuak izan diren 5.000 pertsonei... [+]


2025-02-14 | Gedar
Munichen, manifestazio sindikal bat harrapatu eta gutxienez 21 pertsona zauritu ditu gizon batek

 Ibilgailu baten bidez, Ver.diren protesta batean zeuden manifestariak aurretik eraman ditu. Duela egun gutxi, supremazista zuri batek 11 pertsona erail zituen Suedian.


Gizon bat atxilotu du Guardia Zibilak Amurrion, hildako bi agenteren kontura sare sozialetan barre egitea egotzita

"Polizia hila, baratzerako ongarririk onena" idatzi zuen atxilotuak sare sozialetan, eta lau milioi jarraitzaile baino gehiago ditu bere profilak, Guardia Zibilak azaldu duenez.


Iruñeko Laba, agur labur bat, irailean indarberrituta itzultzeko

Larunbat honetan itxiko dute Laba ostatua Iruñeko Gazteluko plazan eta, bitxia bada ere, egun osoko festarekin ospatuko dute itxiera, agurra ez baita behin-betikoa: Labak ondoko Windsor tabernarekin bat egingo du, obrak hastera doaz, eta beranduenez irailean berriz... [+]


Eguneraketa berriak daude