Egin gaitzala Kristek bat» opa zigun bere benedikatze-gunean.


2021eko uztailaren 23an
Zarata mediatikoz beteriko garai nahasiotan, merkatu logiketatik urrun eta irakurleengandik gertu dagoen kazetaritza beharrezkoa dela uste baduzu, ARGIA bultzatzera animatu nahi zaitugu. Geroz eta gehiago gara, jarrai dezagun txikitik eragiten.
Aita Xabier Digarceri elkarrizketa.
Aita Xabier Diharce, "Iratzeder" euskaltzaina.
Egin gaitzala Kristek bat» opa zigun bere benedikatze-gunean.
Ez zen otzik udaberria hasi egunean, Belokeko fraile etxeko elizan. Euskal Herriko bazter guztietatik igo giñan Belokeko tontorrera Aita Nagusi berriaren benedikatzea zala-ta.
Aldare inguruan ehun eta, hogei apaiz. Jendartean ere asko. Laikoak, erruz. Den denak kantari: "Gutan Xabier Saindua, eman zure sua, izan dadin mundua Kristok salbatua". Erdi erdian, humil, irripartsu, mistiko, Aita Xabier. Bere guraso zaharrak ere ondo bertan zituen. Han ez zeuden haurride asko berarekin ziran garai hartan. Bete beteko otoitz giroa. "Iratzeder" jaun euskaltzaina nor eta nolakoa den berarekin egin genduen elkarrizketak argi dezake neurri motz batean.
-0O0-
–Non jaio ziñan?
–Donibane Lohitzunen sortua naiz, Karrika Handian, Elizako ondoan, 1920ko Urtarrilaren 4ean. Apezteko gogoa eta euskalzale izateko gogoa, biak baten piztu zaizkit. Zertarako? Jainkoak daki.
–Noizdanik zera Euskaltzain ?
–Bederatzi urte badu Euskaltzain naizela.
–Zer lan dituzu eginak Euskal Literatura alorrean ?
–Ene liburua, ene olerkia, ene bizia da. Ahal bezain kartsuki bizi naiz eta barneko amets, pilpil, karrak, noizbeinka aipatzen. Hiru olerki-bilduma baditut argitaraziak: PINDAR ETA LANO sortzetik eta hogei urtetarainokoak, ZERU-MENDITIK lehen fraide urtetakoak, ARGIZ ARGI apeztuz geroztikakoak. Orai laugarrena argitaratzerat nindean UHAINERI NAUSI.
KANTIKA liburuan asko kantika berri egin izan dut (1947). Gero SALMOAK (1963), Aldareko liburuan diren urteko Meza guziak pertsutan (1965-67), OTOIZLARI agerkaria (1954-1972) eta bertze lan batzu. Orai Aita Lertxundik bere seinu-lana osatu orduko HIMNOAK agertuko dira, hoitarik frango bada jadanik ostiako GORA JAINKOA kantu-bildurna berrian JAINKOAREN GIZALDEA (populua) ETA ESKUAL HERRIA lantxoen erran dut, bertzalde, zer zaitan eskual apezen eginbidea.
-Zer iruditzen zaizu gaurko euskararen egoera?
-Euskara gero eta gehiago idatzia da, bainan maizagi erdalki idatzia. Erdalki: alde batetik erdal hitz gehiegi erabiltzen delako, bertzetik gogoetak erdaraz oituak direlakotz eta euskerarazteko ez aski lantuak.
–Liturgi-Batzordekoa zeran horri, nola dagoela derizkiozu batasun bideari liturgi itzulpenetan?
–Indar handia egin da batasunaren alde. 1963an alde huntakoak hasi ginenean eskual elizkizun be rriak egiten, ez zen Gipuzko-Bizkaian aipatzen ere holakorik. Mendiz bertzaldekoak hasi zareztenean, bururatuak genituen urteko irakur gaiak bai eta Aldareko liburua.Ehun eta hogei herri ttikientzat holako lana egitea eta inprimaraztea erokeria zen, sinestedunen errokeria. Horri esker ez da sartu erdara elizetan, liturgiaren berritzearekin. Gero zuek ere hasi zarezte.Gure lan gehientsuak errekarat eman behar izan ditugu, Aldareko liburua eta irakurgai guziak euskeraren batasunari begiratuz berritz eskuararatzeko. Itzulpen berria onartuko ote zuten erretoreek ala erdararat eginen ote zuten.Itzulpen berria zinkurika batzuen gatik ere, onartu dute.
Donostiako batzordeak egin itzul penak Belokeko batzorderat etortzen dira eta bertze batzuetan gureak horrat. Ez ditazke liturgi lanak batasun oso osoan egin bainan ahal bezain ez-berdin gutire kin.
–Euskaltzain izatea zer ote da: ohore bat ala lanbidea?
–Ez bat, ez bertzea. Hautatua dena, oraiko eskualzale hoerenetarik dela ezaguzea. Hortarik bada ohore puska bat, lan piska batere. Nitaz den bezenbatean, ez dut ohore hori neretzat hartu, bainan Belokek etxearentzat; ez nuen bertzalde lanbide eskasik Eskualtzaindian sartu gabe.
-Zu aita nagusi izatea ez al da euskera-lanetarako eragozpen izanen?
-Oraitik harat, ene anaien biziarazteko behar dut bizi. Hautatu nautenean erran diotet, ez nuela Kristoren deiari ezetzik erraiten, bainan ene lan berezietarako traba handia zela.
Fraindetu naizen eguneko urratsa berritu dutala iduritzen zait: kristoren maitatzeko denak utzi. Bainan badakit Kristori emana ez dela galdua eta Eskual Herriak hortarik gal dezakeena ehunetan ordaindua izanen zaioka. Ene lehen urratsak hori erakutsi daut. Bigarrena ere erakutsiko daut.
-Fraille bokazioneak gehitzen ala gutsitzen ari dira garai honetan?
-Denetan gutitu dira bokazioneak, adinekoen bihotzetarik gaztetan sartu baita duda-muda. Beloken ez da aspaldidanik bokazione anitz izan: urtean bat edo bi. Orai arte hola gabiltza: bokazione gutxi bainan onak; haatik eskualdun guti, eskuataz dakienik ez da bihirik sartu hamar urte hautan. Egin dugu bizkitartean eskial-lan eta eskual-kantu beri; egin diegu eskual-seme mota guziei ongi etorri: nun dira beren burua eman nahi dutenak, Jainkoaren goresgarri eta Eskual Herriaren salbagarri?
-Etxe barruko bizitza horrek gizona osatu ala gutxitu egiten du.
-Gizona gizon balin bada, bitzitze motak gizonagotzen du bere burua. Jainkoaren maitez bertzeri gogotik emaiteak gizona gizonagotzen du. Ez dut erraiten haren omena handitzen duela beti; bainan haren funtsezko balioa, haren gizontasona zabaltzen du.
Ez dira gero denak etxe barru-barruan bizi. Ni hogei urtez fraidegaien moldatzaile etxean berean bizi izan naiz eta azken sei urte hautan ere berdin, Aita Abadearren laguntzaile bezala.
Bertze batzu badira, aldiz predikatzen dabiltzanak (sei, zazpi). Bertze batzu Afrikako gure etxerat joanak dira (bortz). Etxean dandenetan, badira inguruko jendekin artzaingoan dabiltzanak edo kanpotarrei ongietorria egiten ari direnak.
Denak Abadeari eta elgarri emanak gara; bainan Nausiak ahalaz baketxari bere dohainen araberako lana egin-arazten dio.
–Nola dago erligio-giroa Euskal Herrian, bai Ipar-aldean, bai Hego-aldean ?
–Ez Ipar-aldean, ez Hego-aldean ez gara kristau egonen ez bagara kristauagotzen. Gure kezka eta korapilo guzien sendagallua ez da Kristoren argitik eta bizitik urruntzea, bainan bai Kristoren argian eta bizian barnago sartzea. Kristauak behar ditugu: egiazko, errotutako kristauak, fraideak, apezak.
–oOo–
Gaurko honetan, Pazko argitan bizi dan gizon baten esanak jaso ditugu.
ERRIALDE.

Xabier Diharce "Iratz-eder", Belokeko.
Aita Nagusia. Euskaltzaina.
1

GaiezHizkuntzaEuskaraErakundeakEuskaltzain
PertsonaiazDIHARCE1
EgileezHERRIALDE1Hizkuntza

Azkenak
2024-11-22 | Julene Flamarique
Voxen aurka Bilbon protesta egiteagatik auzipetutako zortzik ituna egin dute Fiskaltzarekin eta bat epaiketara joango da

Atxuriko irakasle eta ekintzaile batek uko egin dio akordioari kontzientzia arrazoiak direla eta. Voxek bost urteko kartzela-zigorra eskatzen du auzokidearentzat, Fiskaltzak aldiz zazpi hilabeteko espetxe-zigorra hauteskunde-delituagatik eta hiru hilabeteko isuna mehatxu... [+]


2024-11-22 | Ahotsa.info
Saskien bidez Nafarroako euskalgintzari inoizko ekarpenik handiena egingo dio Errigorak: 230.000 euro

 Euskarari Puzka azken kanpainan 16.000 saski saldu dituzte, eta euskararen alde lan egiten duten elkarteentzat bideratuko zaie lortutako etekina.


2024-11-22 | Sustatu
Euskarazko esamoldeak baloratzen lagundu online galdetegi honetan

Bi irakasle eta ikerlarik inkesta jarri dute sarean, euskarazko esamolde batzuen inguruko datuak biltzeko. Bost minutu hartuko dizu betetzeak baina adi, bi galdetegi daude, egun bakoitian jaio bazara 1A betetzeko eskatzen dizute, eta egun bikoitian jaioa bazara 1B delakoa.


Nazioarteko Zigor Auzitegiak Netanyahu eta Israelgo Defentsa ministro ohi Gallant atxilotzeko agindu du

Gizateriaren aurkako krimenak eta gerra krimenak egotzi dizkie Hagako auzitegiak bi sionistei. Erabakia "antisemitismotzat" jo du Netanyahuk, eta Hamasek, aldiz, "Justiziarako urrats garrantzitsutzat".


Umandi izena eta izana

Andoni Urrestarazu Landazabal Araiako herrian 1902ko uztailaren 16an jaio zen eta 1993ko azaroaren 21ean hil zen Gasteizen. 31 urte bete dira jadanik eta bere izena eta izana aitortzeko une aproposa dela deritzot, ez baita ongi ezagutzen utzitako ondarea. Umandi, bere herriko... [+]


Memoriadun euskara

Autobiografia idaztea omen da garapen pertsonalerako tresnarik eraginkorrena, askatzaileena. Iraganeko kontuei tira egin eta gogora ekartzeak, orainaldiko korapiloak askatzen laguntzen omen du. Bai, laguntzen du orainaldia ulertzen eta komeni zaigun etorkizun bat marrazten... [+]


Etorkizuneko apustua

Pandemiaren iragarpenetik Valentziako tragediarainoko errepasoa egin eta ondorioztatu dut gezurra eta forupea suhesi gisa dituen kudeaketa instituzional negargarria klase gobernariaren konstantea dela.

Ez dugu gobernari ordezko baliogarririk sistema pendular hau aldatzen ez... [+]


Gelditu dute emakume baten eta bere alaba adingabearen etxegabetzea Gasteizen

Polizia etxegabetzea geratu nahi zituzten herritarren aurka oldartu da eta hainbat lagun zauritu ditu. Azkenean, etxegabetzea atzeratu duela jakinarazi du epaitegiak.


X-etik irten nahi? Nor dago Mastodonen eta Blueskyren atzean? Nola finantzatzen da bakoitza?

Gaur, azaroak 21, Mastodon.eus komunitateak sei urte bete ditu. Urteurrena ospatzeko Gure aukera, sare libreak kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Izan ere, azken asteetan “eXodoa” ematen ari da: erabiltzaile asko X-tik ihes egiten ari dira, sare... [+]


Iruñeko Erorien Monumentua
Maravillas Lambertoren izena ez erabiltzeko eskatu dute fusilatuen senideek

Nafarroako Fusilatuen Senitartekoen Elkarteak gogor kritikatu du Iruñeko Erorien Monumentuaren inguruan EH Bilduk, Geroa Baik eta PSNek egindako akordioa. "Pedagogia" egiteko toki hobeagoak daudela dio eta interpretazio zentroari Maravillas Lamberto izena... [+]


2024-11-21 | Julene Flamarique
933 nobedade eta 200 ekitaldi Durangoko Azokaren 59. edizioan

Abenduaren 5ean Ikasle Goizarekin hasiko dute azoka. Hurrengo egunean Gazte Eztanda eguna egingo dute, eta gazteei zuzendutako hamaika jarduera egongo da. Egun berean, iazko Sormen Beka irabazi zuen Argizagi. Zubiak adiskidetasunerantz telesailaren aurkezpena egingo du Marramiau... [+]


Mastodon.eus-en “Gure aukera, sare libreak” kanpainarekin bat egin du ARGIAk

ARGIAko lantaldeak bat egin du Mastodon.eus-ek bere seigarren urtemugan abiatutako Gure aukera, sare libreak  atxikimendu kanpainarekin.


2024-11-21 | Sustatu
Sei urte bete ditu gaur Mastodon.eus-ek

Mastodon.eus euskal fedibertsoko instantzia agian nagusiak sei urte bete ditu gaur. Urteurrena ospatzeko "Gure aukera, sare libreak" kanpaina abiarazi dute, atxikimenduak biltzeko. Efemeridea une interesgarri batean dator: Elon Musk-ek, X/Twitterren jabeak,... [+]


Ertzaintzak zaurituriko Realeko zalearen kasua berriz irekitzeko agindu du epaileak

Gipuzkoako Lurralde Auzitegiaren ustez, bideo bateko irudietan ikusten denak "talka" egiten du Ertzaintzaren atestatuarekin, eta Amaia Zabarte foam bala batekin zauritua izan zenaren "ebidentzia erakusten" du, Noticias de Gipuzkoa-k jaso duenez.


Arma nuklearrarekin erantzuteko bidea ireki du Putinek, Ukrainak AEBek eta Ingalaterrak emandako misilekin eraso egin eta gero

Arma nuklearrarekin erantzuteko aukera dakarren dekretua izenpetu du Vladimir Putin presidenteak. Hegazkinekin, gurutzaldi misilekin zein droneekin "eraso masibo bat" pairatzeak ondorioztatu dezake arma horren erabilpena. 


Eguneraketa berriak daude